Brazilië mag als investeringsgebied dan al minder hot zijn dan China, voor Belgische bedrijven biedt het grootste land van Latijns-Amerika tal van interessante mogelijkheden. Een uitgebreide handelsmissie onder leiding van prins Filip ging er vorige week poolshoogte nemen.

Nu verscheidene internationale onderzoeksbureaus hebben vastgesteld dat België wat betreft concurrentievermogen en uitstraling de laatste tijd redelijk wat terrein heeft moeten prijsgeven, lijkt de reiskoorts heviger dan ooit toe te slaan bij onze politici en zakenlui. Verhofstadt en Leterme en co waren nauwelijks uit Azië teruggekeerd, of daar vertrok prins Filip alweer aan het hoofd van een 150-koppige delegatie voor een volle week naar het zonnige land van de samba.

Het reusachtige Brazilië doet de meeste mensen denken aan voetbalgoochelaars, carnaval, tropische ritmen en mooie donkere strandmeiden in strings. En aan zware milieuovertredingen natuurlijk, zoals de massale afbranding van het regenwoud. Waarom dan nu, terwijl alle investeerdersogen op Azië zijn gericht, een land als Brazilië opzoeken? Wat valt daar te rapen voor onze economie?

‘Men mag zich niet blindstaren op China’, zegt Alain De Waele, voorzitter van de Belgisch/Luxemburgs-Braziliaanse Kamer van Koophandel, een van de organisatoren van de handelsmissie. ‘China is natuurlijk heel interessant, maar de hele wereld stormt er tegenwoordig op af. Voor een klein land als België is het heel moeilijk concurreren tegen iedereen die daar binnen wil komen of Chinese investeringen wil aantrekken.’ Volgens De Waele is het voor België een kwestie van ‘keuze van doellanden’: daar waar we de meeste kansen krijgen voor onze ondernemingen. ‘We stellen vast dat Brazilië niet zo veel interesse oproept in de rest van de wereld als China of andere Aziatische groeipolen, maar er zijn daar veel meer mogelijkheden voor Belgische bedrijven dan men denkt’, zegt hij.

De Waele weet waarover hij spreekt: hij is vice-voorzitter internationale relaties van Inbev, nu het grootste bierconcern ter wereld na de fusie van het Leuvense Interbrew met de Braziliaanse brouwerijreus Ambev. ‘Brazilië biedt een hele waaier aan sectoren die in volle ontwikkeling zijn en waarmee heel wat Belgische bedrijven akkoorden kunnen sluiten, van grote ingenieursprojecten tot kmo-partnerships op verscheidene niveaus. Ons land kan ook een grotere rol spelen als draaischijf voor de uitvoer van Braziliaanse producten naar de rest van Europa.’

Opkomende landen

‘Brazilië is het land van de toekomst’, pochten de generaals die het land in de jaren zestig en zeventig bestuurden. De Braziliaan in de straat voegde daar evenwel steeds ironisch aan toe dat zijn land ‘ongelukkig genoeg altijd alleen maar in de toekomst blijkt te bestaan’. Toch kende Brazilië in die jaren een bescheiden ‘economisch mirakel’. Na de val van het militaire regime volgde de ene crisis op de andere. De inflatie liep helemaal uit de hand en de buitenlandse schuld werd stilaan onbetaalbaar. De jaren tachtig waren een verloren decennium, met alle sociale gevolgen van dien.

Sinds voormalig president Fernando Henrique Cardoso een tiental jaren geleden grootschalige privatiseringen doorvoerde en de nationale munt (de real) hervormde, is er weer meer reden tot optimisme. ‘Brazilië is een global player en moet zich zo gedragen’, zei Cardoso destijds.

Tot grote opluchting van de Braziliaanse en internationale zakenwereld zette Cardoso’s linkse opvolger Lula da Silva het voorzichtige orthodoxe economische beleid van voormalig minister van Financiën Pedro Malan voort. Er kwam geen moratorium op de buitenlandse schuld, nationalisaties bleven uit en alle macro-economische doelcijfers van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) werden nauwgezet nagestreefd. Inbegrepen strenge bezuinigingen op de staatsuitgaven.

Het resultaat liet niet op zich wachten. Ondanks alle zware sociale problemen – ook na drie jaar ‘Lula’ leeft nog steeds zo’n 30 procent van de bevolking onder de armoedegrens – wordt Brazilië nu beschouwd als lid van het selecte groepje van emerging countries (Brazilië, Rusland, India en China), waar binnenkort misschien ook Zuid-Afrika bij komt. De uitvoer neemt almaar toe, het inflatiespook is onder controle (iets meer dan 6,3 procent, tegenover 1000 procent 15 jaar geleden!), de handelsbalans vertoont recordoverschotten en de groeikoers is met 4,5 procent meer dan behoorlijk. Het bruto nationaal product van 502 miljard dollar bezorgt Brazilië een 11e plaats op de wereldranglijst, vóór landen als Rusland, Australië, India en Zuid-Korea.

Made in Brazil

De buitenlandse investeringen schommelen nu rond de 10 miljard dollar per jaar. ‘Als men kijkt naar het echte potentieel van Brazilië, dan vind ik dat nog verbazend laag’ zegt Marie-Victoire De Groote, chief economist emerging markets bij Fortis Bank. Na drie jaar Lula-bewind is het immers duidelijk dat de radicaal-socialistische ideologie van de regerende Arbeiderspartij niet echt vertaald wordt in het gevoerde economisch beleid. Brazilië heeft een totale vrijemarkteconomie en daar wil Lula naar eigen zeggen niet aan sleutelen, ondanks zijn vroegere marxistische idealen. ‘Het resultaat is dat Brazilië aan geloofwaardigheid heeft gewonnen, en dat is heel belangrijk voor het vertrouwen van buitenlandse investeerders’, zegt De Groote. ‘Onzekerheid is de grootste vijand van eender welk economisch bestel. Brazilië is nu niet meer zo afhankelijk van buitenlandse financiering en leningen, vooral dankzij zijn enorme exportwinsten. Daardoor is het ook beter beschermd tegen eventuele internationale crisissen. De economische fundamenten van het land kunnen als heel stevig beschouwd worden.’

Hoewel Brazilië nog steeds een belangrijke uitvoerder is van basisgrondstoffen als ijzererts (de grootste producent ter wereld) en bauxiet en van landbouwproducten zoals granen en fruit, stijgt het aandeel van afgewerkte producten zienderogen. Weinig mensen beseffen dat het land van de bossanova ook een van de grootste jeans- en schoenfabrikanten ter wereld is en zelfs auto’s en vliegtuigen fabriceert en uitvoert. Daarbij beschikt het land ook over een stevige infrastructuur wat betreft transport en telecommunicatie en kent het een ware boom in de informaticasector. Op dit ogenblik helt de handelsbalans tussen België en Brazilië sterk over in het voordeel van de Brazilianen: in 2004 kochten wij voor 1,9 miljard dollar van Brazilië, terwijl België slechts voor 640 miljoen dollar aan het Zuid-Amerikaanse land kwijt kon.

Is het moeilijk zaken doen met Brazilianen? ‘Na onze fusie met Ambev kregen we in Leuven heel wat Brazilianen over de vloer’, zegt Alain De Waele van Inbev. ‘Velen van hen hebben hier nu fulltimefuncties: het zijn allemaal hardwerkende dertigers die bijzonder toegewijd en professioneel zijn.’ Een heel aantal grote bedrijven in Brazilië heeft enorm veel toeleverings-kmo’s, en daarin zijn wij Belgen heel sterk, merkt De Waele op. ‘Er zijn vele niches voor Belgische ondernemingen in gespecialiseerde sectoren zoals bio-fuel (sterk groeiend in Brazilië), petrochemie, luchthavenverlichting, spoorwegen, logistiek en elektriciteitsvoorziening. Ook onze farmaceutische en researchbedrijven maken een goede kans’, aldus De Waele.

Erg interessant voor Belgische ondernemingen is ook het ambitieuze Braziliaanse regeringsprogramma wat betreft de zogenaamde PPP’s, of public-private partnership-projecten, vooral wat betreft infrastructuur en openbare werken. Op dit ogenblik zijn er niet minder dan 23 grote uitbestedingen – die gaan van constructie, onderhoud en administratie van spoorwegen, autosnelwegen en ringwegen rond de grote steden tot het vergroten en moderniseren van zeehavens en de bouw van ziekenhuizen en sociale wijken. De regionale spoorwegmaatschappij EFMV, die de havenstad Vitória met de deelstaat Minas Gerais verbindt, is bijvoorbeeld van plan 88 locomotieven en 3178 treinwagons te bestellen om zijn dienst uit te breiden.

De Braziliaanse ambassadeur in België, José Jeronimo Moscardo, is bijzonder enthousiast over de Belgische handelsmissie. ‘Economisch gezien is België niet zo bekend in Brazilië en dat geldt omgekeerd ook’, zegt hij in een gesprek met Knack op de ambassade aan de Brusselse Louizalaan. Maar toch zijn er al sterke banden: de staalreus Belgo-Mineira; het ontstaan van Sobraer, een recent partnership tussen het Belgische Sonaca en de Braziliaanse vliegtuigbouwer Embraer (samen met het Canadese Bombardier de grootste fabrikant ter wereld van jet-passagiersvliegtuigen met 100 zitplaatsen voor korte afstanden); petrochemische ventures zoals Solvay en Dacarto Benvic en UCB; het Belgisch aandeel van 9 procent in de elektriciteitsvoorziening in Brazilië via de controlerende participatie van Tractebel in vele strategische waterkrachtcentrales. ‘Dat is allemaal ook geen klein bier vergeleken met de fusie die leidde tot de internationale Belgisch-Braziliaanse brouwerijgigant Inbev’, aldus de ambassadeur.

Bureaucratie

‘Buitengewoon grote mogelijkheden zijn er op het gebied van de technologie, het wetenschappelijk onderzoek en in de energiesector. Zeker wat betreft het ontwikkelen van biomassa-energie, waarin België een indrukwekkende research heeft opgebouwd terwijl Brazilië een grote ervaring, technische knowhow en landbouwgrondstoffen heeft’, stelt Moscardo.

Inbev-executive Alain De Waele stipt ook aan dat Brazilië dezelfde juridische napoleontische code hanteert als België en dat zaken er ‘gewoon op zijn Europees gedaan worden’. Waardoor onderhandelen en akkoorden sluiten vaak wel makkelijker verloopt dan in het zo ‘vreemde’ Azië. Maar er zijn ook grote nadelen, zoals de enorme bureaucratische rompslomp die komt kijken bij het wederzijds erkennen van gelegaliseerde akten en handtekeningen, cruciaal bij het afsluiten van contracten. ‘We blijven hameren op een vereenvoudiging van de wetgeving in dit verband. De Belgische regering zegt dat dit alleen via de Europese instanties kan, maar Frankrijk heeft daarover gewoon een bilaterale overeenkomst met Brazilië afgesloten. Waarom kan dat niet bij ons?’

De Kamer van Koophandel heeft een ontwerp van een overeenkomst opgesteld die al die red tape reduceert tot een formaliteit. Is België klaar voor een paar eenvoudige sambapasjes?

William Vanvolsem

‘Brazilië biedt een hele waaier aan sectoren die in volle ontwikkeling zijn en waarmee heel wat Belgische bedrijven akkoorden kunnen sluiten.’