Marc Herremans, 20 jaar na het ongeval: ‘Op mijn sterfbed denk ik niet aan de Ironman’

Twintig jaar geleden raakte de beloftevolle triatleet Marc Herremans verlamd bij een trainingsrit op Lanzarote. De droom om ooit weer te kunnen stappen heeft hij opgegeven. ‘Wat je zelf niet kunt controleren, daar steek je best niet te veel energie in.’

Marc Herremans heeft in die twintig jaar niet stilgezeten. Een jaar na zijn ongeval richtte hij de vzw To Walk Again op, die als doel heeft mensen met een beperking opnieuw te laten genieten van het leven. In 2006 vervulde hij zijn sportieve droom toen hij de Ironman van Hawaï won. De beelden van een uitgewoonde Herremans, die op pure wilskracht zijn handbike over de meet duwt, zijn onvergetelijk. Op een of andere manier vond hij dat jaar nog de energie om in zijn thuisgemeente Wuustwezel de Sterke Peer-triatlon op te richten, die uitgroeide tot de grootste amateurtriatlon van het land. Wuustwezel zal weer op zijn kop staan bij de volgende editie, op zaterdag 13 augustus.

Het Belgische zorgsysteem dwingt andersvaliden hun zetel in.

Wie of wat is Sterke Peer?

Marc Herremans: Een mythische figuur uit Wuustwezel van wie gezegd werd dat hij de sterkste en dikste man ter wereld was. Hij heette Petrus Janssen, woog meer dan 200 kilo en kon een kar met anderhalve ton kasseien voorttrekken. We spreken over begin twintigste eeuw, toen de wereld vanuit Wuustwezel bekeken misschien iets kleiner was. (lacht) Peer toonde zijn kunsten op kermissen en werd een lokale legende die voortleeft in onze triatlon.

Bij triatlon denk je automatisch aan Hawaï en de Ironman, maar de Sterke Peer is een laagdrempelig evenement, voor wie zijn eerste stappen in de sport wil zetten. Het hoofdevent is een sprinttriatlon (750 meter zwemmen, 20 kilometer fietsen, 5 kilometer lopen, nvdr) die voor ietwat getrainde sporters normaal wel doenbaar is. Er zijn wedstrijden voor kinderen en ludieke randfenomenen, zoals een prijs voor de best verklede deelnemer. Allemaal in de hoop dat mensen de smaak te pakken krijgen. In Wuustwezel lukt dat geweldig. Onze gemeente telt honderden recreatieve triatleten. Triatlon is niet alleen voor fanatiekelingen.

De opbrengst van de Sterke Peer gaat naar het goede doel. Sinds de opstart in 2006 hebben we meer dan 200.000 euro kunnen uitdelen. Deze keer steunen we een revalidatieweide die ik mee heb opgestart. Dat project zat al lang in mijn hoofd. Op de revalidatieweide bieden we therapie aan met minipaardjes en mini-ezels, en staprobotica die je buiten kunt beoefenen. Mensen die moeten revalideren – en voor wie een ruggenmergletsel heeft, is dat levenslang – zitten voortdurend binnen. Dat is afstompend. Uit de coronaperiode hebben we geleerd dat mensen niet gemaakt zijn om tussen vier muren te leven en dat het belangrijk is om dicht bij de natuur te staan.Kinderen komen tot rust op onze revalidatiewei, geweldig om te zien. We hebben trouwens ook een werking voor mensen met autisme.

De regionale pers van de Noorderkempen staat vol acties voor het goede doel in de regio Wuustwezel, van paellaverkopen tot een wereldrecordpoging spinning. Telkens is er een link met Marc Herremans.

Herremans: Wanneer je iets op poten wilt zetten om mensen die het minder goed hebben een duwtje in de rug te geven, dan is het in mijn ervaring nooit moeilijk om volk te vinden. Mensen doen graag goed. Vaak organiseer ik die benefieten niet zelf, maar zoeken ze mij op met de vraag waar ze een verschil kunnen maken.

Maar To Walk Again, het goede doel waarmee het allemaal begon, was wel ei zo na failliet.

Herremans: We hebben serieuze klappen gekregen tijdens de coronaperiode. De fondsenwerving viel stil, je mocht niets organiseren, maar onze kosten bleven lopen. Tegen mensen die aan het revalideren zijn, kun je niet zeggen: ‘stop nu maar even want er komen geen centen binnen.’ Het heeft weinig gescheeld of de vzw had de boeken moeten toedoen, gelukkig lijkt er een oplossing gevonden. AZ Herentals neemt de revalidatietrajecten met de staprobots over. Helaas vallen er ook een paar ontslagen bij To Walk Again.

To Walk Again betekent ‘opnieuw kunnen stappen’. Droomt u daar nog van, na 20 jaar?

Herremans: Niet meer. In de beginjaren was ik daarmee bezig, maar ik heb intussen drie kinderen. Als zij gelukkig zijn, ben ik dat ook.

Onlangs wandelden drie mensen met een dwarslaesie mee aan de Wings for Life World Run in Oostenrijk, met elektrostimulatie-implantaten in hun ruggenmerg. Dat geeft hoop, maar je weet dat het lang kan duren eer zulke snufjes gemeengoed worden, als het al zover komt. Over wat de medische wereld ontdekt, heb ik geen controle. En wat je zelf niet kunt controleren, daar steek je best niet te veel energie in.

Het is menselijk om af en toe de moed te verliezen. Hebt u moeilijke momenten gekend?

Herremans: Eigenlijk niet. Ik was van in het begin supergoed omringd – niet alle mensen hebben dat geluk. Ik kon me meteen toeleggen op de toekomst. Wanneer je zo’n ongeval meemaakt, verliest het leven zijn zorgeloosheid. Het verleden is altijd beter en mooier. Je riskeert je te wentelen in zelfbeklag. Dan is het zaak om vooruit te kijken: dít kan ik nog, dáár wil ik naartoe en wat heb ik daarvoor nodig? Wie verlamd wordt, raad ik altijd aan zo snel mogelijk nieuwe doelen te zoeken.

Gebeurt dat vaak? Als iemand verlamd raakt, dat ze Marc Herremans bellen?

Herremans: Dat komt meerdere keren per maand voor. Ik wil daar ook echt tijd voor maken, want ik besef hoe belangrijk het is om mensen duidelijk te maken dat hun leven misschien niet zal lopen zoals ze het oorspronkelijk hadden uitgestippeld, maar dat ze ervan mogen blijven uitgaan dat het beste nog moet komen. Bij mij was dat zo: mijn kinderen kreeg ik na mijn ongeval. Zij zijn het mooiste en belangrijkste in mijn leven.

Hoe ziet uw revalidatie eruit?

Herremans: Elke ochtend gebruik ik een staptoestel, met elektrostimulatie op mijn benen. Ik doe stretchoefeningen in de fitnesstoren en trek elke dag één en als het kan twee keer met mijn hond naar het bos, om er te crossen met mijn boshandbike. ’s Avonds zijn er kine-oefeningen in bad. In totaal gaat het om vijf à zes uur per dag, zeven dagen op zeven. Weinig sporters trainen zo veel. Op de boswandelingen na zijn het niet de meest plezierige trainingen, maar ze zorgen er wel voor dat ik weinig complicaties heb, bijna nooit ziek ben en geen medicatie hoef te nemen. Ik doe ze voor mijn kinderen. Als je kiest voor het vaderschap, dan heb je de plicht om te proberen een papa te zijn die niet voortdurend uitgeteld in bed ligt.

In 2007 deed u mee aan de Crocodile Trophy, een zware langeafstandswedstrijd in Australië. Bent u daar te ver gegaan?

Herremans: Veel te ver. De Ironman was een tripje naar de bakker vergeleken met de Crocodile Trophy. Weet je nog dat het in juli één dag 40 graden was? Wel, in de Crocodile Trophy is het dat tien dagen aan een stuk, terwijl je 1400 kilometer door het mulle zand ploetert. De valide atleten zagen af als beesten, en zij waren maar vijf uur onderweg, en ik wel twaalf. Je waste je in een beek vol krokodillen en sleepte je naar een veel te hete tent waar je geen oog dichtdeed. Na één uitzonderlijk gruwelijke etappe trok ik ’s avonds naar de dokter voor een glucose-infuus. Die man was al dronken, mijn bloed spoot alle kanten op. ’s Anderendaags ben ik flauwgevallen op mijn voorwiel. Mijn maten staken me vol chips en sinaasappelsap. Meer dood dan levend heb ik toch de finish bereikt. Op de terugvlucht heb ik mezelf beloofd: als ik dit overleef, dan is het gedaan met topsport. Ik heb er zelfs angststoornissen aan overgehouden.

Waarom doet een mens zichzelf dat aan?

Herremans: Omdat ik mij als valide atleet had voorgenomen ooit deel te nemen aan de Crocodile Trophy ‘en mijn ongeval gaat mij toch niet tegenhouden, zeker!’ (lacht wrang) Het is me gelukt, en achteraf bekeken vind ik het ook wel mooi wat ik daar allemaal heb beleefd, maar ik heb er wel een prijs voor betaald.

Het jaar van uw ongeval was u favoriet om de Ironman van Hawaï te winnen. Hebt u spijt dat u dat nooit hebt kunnen laten zien?

Herremans: Mijn eerste deelname was in 2001. Ik had mezelf wat ingehouden bij het fietsen, wat achteraf gezien nergens voor nodig was, maar een veel ergere beginnersfout waren die vier Motiliumpillen. Ik had vaak last van mijn maag, dus wat dacht dit boertje uit Wuustwezel? Neem Motilium, dan voel je je maag niet meer. Bleek dat je door dat medicijn amper voedingsstoffen meer opneemt, dus natuurlijk blokkeerde ik tegen het eind van de Ironman. Toch eindigde ik nog zesde. Voor mij was er geen twijfel dat ik in 2002 meedeed voor winst. Natuurlijk spijt het me dat ik dat nooit heb kunnen bewijzen. Maar oké, ik heb Hawaï later gewonnen met de handbike. Dat was tien keer zwaarder.

Onze generatie lacht met die influencers en hun “perfecte” leven, maar je zult vandaag maar 14 jaar zijn.

Na uw ongeval hebt u zich op duizend-en-een projecten gestort. Zodat er geen tijd was om te piekeren?

Herremans: (knikt) Veel depressies ontstaan omdat mensen te veel nadenken. Constant bezig zijn zorgt dat je niet verstrikt geraakt in je eigen hoofd.

Ik zou het bijna arrogant vinden om mezelf als een slachtoffer te zien. Miljoenen mensen zouden in mijn plaats willen zijn, alleen al omdat er drinkbaar water uit mijn kraan komt. Maar daar staan we niet bij stil. Wij wonen in het beloofde land. Belgen vluchten niet op een boot naar Syrië, andersom wel.

Hoe duur is het om als andersvalide door het leven te gaan?

Herremans: Eigenlijk is dat de druppel te veel. Wanneer je verlamd raakt, krijg je fysiek en mentaal klappen, maar daar komt nog een financiële mokerslag bovenop, plus een verstikkende laag administratie. Ik heb een nicht die haar benen kwijt is. Ze heeft een ziekenhuisbacterie opgelopen bij haar bevalling. Zij moet om de zoveel tijd bewijzen dat ze nog steeds geen benen heeft. Zoiets vreet energie en het maakt mensen boos.

Toen ik bij de dokter kwam die zou bepalen welke uitkering ik kreeg, beging ik een vergissing. Zo fier als een gieter vertelde ik wat ik allemaal kon. Met als gevolg dat ik in de laagste schijf terechtkwam. 900 euro per maand. Probeer daar eens van te leven. Alleen wonen, een gezin, hobby’s: er mag allemaal een streep door. Je zegt beter dat niets meer lukt, maar dan mag je niet meer werken. Het is: of buiten de maatschappij staan of je rekeningen niet kunnen betalen. Het Belgische zorgsysteem dwingt andersvaliden hun zetel in.

U geeft speeches over motivatie. Gemotiveerd zijn, kun je dat leren?

Herremans: Je kunt mensen leren om zaken in perspectief te plaatsen. Ik sluit mijn lezingen af met de vraag: waarvan ga je op je sterfbed spijt hebben dat je het moet afgeven? Niet je auto hoor, of je bankrekening of je mooie huis. Je zult willen dat je nog meer tijd kon spenderen met familie en vrienden. Al de rest is bijzaak. We verliezen ons in banaliteiten en dat daar (wijst naar een smartphone) doet er geen goed aan. De sociale media verspreiden het idee dat iedereen het beter heeft dan jij. Mijn generatie kan dat relativeren. Wij lachen met die influencers en hun ogenschijnlijk perfecte leven. Maar wees maar eens veertien jaar vandaag. Sociale media zijn puur vergif. Ik raad iedereen aan er zo weinig mogelijk mee bezig te zijn.

Je vroeg net of ik spijt heb dat ik nooit de Ironman van Hawaï heb gewonnen als valide atleet. Die spijt bestaat, maar wanneer ik op mijn sterfbed lig, ga ik echt niet denken aan de Ironman. Dan zal ik denken aan mijn kinderen, mijn vrouw en mijn familie en vrienden. Ooit stond voor mij alles in het teken van de Ironman en daar heb ik zeker geen spijt van. Maar zelfs een doel waar je alles voor gaf, moet je aan het eind van de rit kunnen relativeren.

Zonder het geld van die lezingen had To Walk Again nooit bestaan. Ik heb er nooit reclame voor gemaakt en sta er zelf van te kijken hoeveel mijn speeches losmaken. Ik ging al in 36 landen spreken, van China over IJsland tot Costa Rica.

Uw boodschap is: je moet het maximum uit het leven halen. Is dat tegelijk ook geen verstikkend idee?

Herremans: Ik bedoel het niet in de betekenis die ze er op de sociale media aan geven, want de druk om altijd de mooiste vakantie te beleven of rond te rijden in de chicste auto verstikt inderdaad. Ik zie het eerder als: probeer de beste versie van jezelf naar boven te halen. Geef je dromen niet te snel op. Mensen lijken soms te denken dat zij de dingen die het leven mooi maken niet waard zijn. Ik zeg: maak die wereldreis, geniet van je kinderen. Doe wat je gelukkig maakt, of het nu schilderen is, een marathon lopen of een goeie papa zijn. Niet omdat je móét, wel omdat het ons veel te korte leven fijner maakt.