Diversiteit in de lerarenkamer is nog steeds ver zoek. Het is daarom belangrijk om het lerarenberoep aantrekkelijker te maken voor personen met een migratieachtergrond of arbeidshandicap, maar ook voor mannelijke leerkrachten. ‘Het aangekondigde lerarenpact biedt een uitgelezen kans om hieraan iets te doen’, vindt de Commissie Diversiteit van de SERV.
Er zijn niet veel cijfers beschikbaar over migratieachtergrond en het aantal mensen met een beperking in het onderwijs en in de lerarenopleiding, aldus de Vlaamse sociale partners, verzameld in de SERV. Gegevens van de Kruispuntbank tonen wel aan dat in het Vlaamse onderwijs 4,5 procent personen uit een andere EU-land werken en 3,2 procent met een herkomst buiten de EU. Een representatieve steekproef in de eerste graad van het secundair gaf aan dat 5 procent van de leraren een buitenlandse herkomst heeft. Over het aantal personen met een arbeidshandicap zijn nog minder cijfers beschikbaar: in het schooljaar 2018-2019 had 0,7 procent van de studenten in de lerarenopleiding een arbeidshandicap.
Er staan ook nog steeds meer vrouwen voor de klas. In het basisonderwijs is 1 op de 10 leraren een man, in het secundair onderwijs gaat het om 4 op de 10. In het hoger onderwijs is het beeld evenwichtiger. In de lerarenopleiding zien we een forse oververtegenwoordiging van vrouwen voor de bachelor kleuteronderwijs (96,1 procent) en basisonderwijs (82,5 procent). In de bachelor secundair onderwijs is het aandeel mannelijke en vrouwelijke studenten gelijk. ‘Dit gebrek aan systematische monitoring en publiek beschikbare data over diversiteit bemoeilijkt het voeren van een gericht diversiteitsbeleid’, klinkt het. ‘Vlaanderen moet op dat vlak dringend beter doen en snel werk maken van een consequente en doordachte monitoring en onderzoek. De commissie vraagt een jaarlijkse publieke rapportering over diversiteit in de lerarenopleiding en het lerarenberoep.’
De SERV stelt onder meer voor om via specifieke wervingskanalen en gerichte communicatie jongeren uit kansengroepen actief te rekruteren voor de lerarenopleidingen. Positieve en geloofwaardige rolmodellen kunnen hen overtuigen om een lerarenopleiding aan te vangen. Scholen kunnen hun steentje bijdragen door stageplaatsen voor studenten uit kansengroepen te reserveren. Om de diversiteit in de lerarenkamer te verhogen, kunnen scholen bij het invullen van vacatures gericht en actief mensen uit kansengroepen werven. Ook raadt de commissie scholen aan om in te zetten op een degelijke aanvangsbegeleiding van startende leraren met aandacht voor de specifieke noden voor leraren uit kansengroepen.
De onderwijskoepels- en netten moeten de scholen ondersteunen bij de uitbouw van een diversiteitsbeleid in elke school. ‘Versterkt inzetten op de zij-instroom kan volgens de Commissie Diversiteit bijdragen aan een meer diverse lerarenpopulatie. Gerichte wervingscampagnes naar sectoren en functies die nauw aansluiten bij het onderwijs zoals voorschoolse opvang of jeugdwerk kunnen hier soelaas bieden’, klinkt het nog. ‘Daarnaast vraagt de commissie dat VDAB personen uit de kansengroepen actiever toeleidt naar de lerarenopleiding voor werkzoekenden.’
Leren omgaan met diversiteit in de klas én in de lerarenkamer is een basiscompetentie die best al tijdens de lerarenopleiding wordt ontwikkeld in een praktijkgerichte context, besluit de SERV. Huidige leraren kunnen daarin worden versterkt door in te zetten op professionaliseringstrajecten voor het hele schoolteam met diversiteit als essentieel onderdeel. Een diverse werkvloer slaat bovendien veel sneller de brug naar de diverse groep van ouders.