De Raad van State vindt dat de Vlaamse meerderheid moet nagaan of de beslissing om de woonreservegebieden voor twintig jaar onder een stolp te plaatsen, een onderdeel van de bouwshift, proportioneel is.
De Vlaamse meerderheidspartijen bereikten eind vorig jaar een akkoord over het Instrumentendecreet, dat de betonstop of bouwshift moet concretiseren. Tegelijk kwam er een nieuwe regeling voor de 12.000 hectare aan woonreservegebieden. Over die gebieden wordt een ‘stolp’ gezet waardoor ze beschermd zijn en enkel kunnen worden aangesneden na goedkeuring door de gemeenteraad en na inspraak van de bevolking. Als de gemeente de stolp in 2040 niet heeft opgeheven, kan de Vlaamse overheid zelf een ruimtelijke beslissing nemen zodat de planschaderegeling in werking treedt voor de betreffende eigenaars.
In een advies merkt de Raad van State op dat volgens het Grondwettelijk Hof elke inmenging in het eigendomsrecht een billijk evenwicht moet vormen tussen het algemeen belang en de bescherming van het recht op het ongestoorde genot van de eigendom. Er is weliswaar sprake van een overgangsregeling voor gebieden waarvoor al een omgevingsvergunning is aangevraagd en eigenaars van gronden kunnen de gemeente vragen om toch te mogen bouwen.
Maar niettegenstaande deze waarborgen, moet door de indieners van het voorstel ‘worden nagegaan of de door hen opgelegde beperkingen in de vooropgestelde regeling terzake dienend zijn om de beoogde doelstelling te bereiken en dat ze evenmin disproportioneel zijn’, vindt de Raad.
Ook specialist Tom De Waele van de VUB werd om een advies gevraagd. ‘De stolp die op de woonreservegebieden wordt gezet tot 2040 houdt gedurende die periode voor de (private) eigenaars binnen die gebieden een principieel bouwverbod in’, stelt hij vast. ‘De vraag stelt zich of die periode niet bijzonder lang is, te meer nu dat bouwverbod ook voor geen enkele vergoeding in aanmerking komt.’
Hij vraagt zich af of daarmee geen problemen rijzen met het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, waarin het recht op eigendom wordt gewaarborgd. ‘Het woonreservedecreet lijkt juridisch bijzonder kwetsbaar’, zegt Vlaams Parlementslid Mieke Schauvliege (Groen) in een reactie. ‘Daardoor zullen de woonreservegebieden niet beschermd worden en is de kans reëel dat er opnieuw open en groene ruimte verdwijnt.’
Groen denkt nu na over de indiening van een amendement op het decreet om geen twintig jaar te wachten, maar nu al te beginnen herbestemmen.