Elisabeth Kruyfhooft is pleegouder en getuigt over haar ervaring hoe dit veiligheid biedt aan kinderen voor wie het leven te vroeg te zwaar wordt. Ze schrijft ook over het belang om de ouders te ondersteunen en te herstellen in hun ouderschap.
In een wereld die steeds onzekerder wordt — met oorlogen, spanningen, extremisme en sociale onrust — koesteren wij als ouders één universele wens: dat onze kinderen mogen opgroeien in een warme, veilige omgeving. Helaas is dit voor veel kinderen, ook hier in België, geen vanzelfsprekendheid.
Dit besef was voor mijn partner en mezelf de aanleiding ons open te stellen voor pleegzorg. We voelden dat we niet alleen ruimte hadden in ons huis, maar ook in ons hart. Ruimte om een kind dat tijdelijk geen veilige thuishaven heeft, op te vangen en rust, stabiliteit en warmte te bieden. Geen grote heldendaden, maar kleine daden van dagelijkse betrokkenheid die een wereld van verschil kunnen maken.
Veiligheid als basis voor ontwikkeling
Veiligheid is een basisbehoefte, net zo essentieel als voedsel of onderdak. Zonder die veiligheid kunnen kinderen zich niet optimaal ontwikkelen. Pleegzorg biedt kinderen een adempauze in een leven dat te vroeg te zwaar werd. Het is een plek waar ze opnieuw leren vertrouwen, zichzelf mogen zijn en tot rust komen. En soms volstaat die tijdelijke rust om hen een nieuwe richting te geven.
Een pleegkindje dat bij ons kwam wonen had een andere moedertaal en vond daardoor moeilijk aansluiting op school. Zijn Nederlands was gebrekkig, wat leidde tot onzekerheid, slechte schoolresultaten en sociale isolatie. Maar door hem onder te dompelen in een liefdevolle, Nederlandstalige omgeving, zagen we na enkele maanden een kanteling: betere punten, zelfvertrouwen, vriendjes, uitnodigingen voor verjaardagsfeestjes. Het zijn ogenschijnlijk kleine veranderingen, maar ze betekenen alles. We zagen hem weer helemaal openbloeien.
Wie bekommert zich om de ouders?
Toch is pleegzorg niet enkel een verhaal van opvang, maar ook van herstel. Want achter elk kind in pleegzorg staan ouders. Ouders die worstelen, maar die vaak nog steeds van hun kinderen houden. Die willen, maar (nog) niet kunnen.
Te vaak wijst onze maatschappij met een beschuldigende vinger naar deze ouders. Er wordt geoordeeld, veroordeeld, en er is weinig ruimte voor nuance of begrip. Maar wat als die ouders ziek zijn? Of psychisch kwetsbaar? Wat als ze nauwelijks Nederlands spreken, geen netwerk hebben, in armoede leven of zelfs dakloos zijn? Wat als het hen ontbreekt aan de juiste hulp of de weg ernaartoe te complex is?
In de realiteit van vandaag is het al een hele opdracht om kinderen geplaatst te krijgen. Laat staan dat er voldoende middelen en mensen zijn om ook de biologische ouders degelijk te ondersteunen. Onze administratie is stroef, de hulpverlening overbevraagd. Veel gezinnen verdwalen in het doolhof van aanvragen, wachttijden en formulieren. Daardoor wordt het voor ouders bijzonder moeilijk om hun leven opnieuw op de rails te krijgen — ook al willen ze dat wél.
Herstel van ouderschap
Als we als samenleving écht willen investeren in de toekomst van kinderen, dan mogen we niet stoppen bij het kind alleen. Ouderschap is niet zomaar een rol, het is een relatie. En die relatie verdient herstel. We moeten niet alleen veilige havens bouwen voor kinderen, maar ook steunpunten voor ouders. Geen oordelen, maar kansen. Geen afstand, maar nabijheid. Want pas als ouders opnieuw hun kracht vinden, kunnen zij hun kind opnieuw dragen.
Ook ouders kunnen we steunen om veerkrachtiger te worden. Veerkracht is geen vast gegeven, maar iets dat kan groeien. Die groei vraagt om drie bouwstenen: verbondenheid, eigenwaarde en vaardigheden.
Verbondenheid betekent dat ouders zich gedragen weten door een netwerk. Maar veel ouders ervaren precies het tegenovergestelde: ze staan er alleen voor, zonder vangnet. Vaak krijgen zij de opdracht om zelf oplossingen te zoeken voor complexe problemen, maar wie geen netwerk heeft, raakt moeilijk tot bij de juiste hulpverlening. We merken dat zelfs een klein netwerk – iemand die meegaat naar een gesprek of vertaalt wat er gezegd wordt – al een groot verschil maakt. Veel ouders missen praktische tools om het dagelijkse leven op orde te krijgen: administratie, afspraken maken, structuur aanbrengen of communiceren met instanties. Het is niet vanzelfsprekend om uit te zoeken wat er allemaal bestaat, laat staan hoe je er toegang toe krijgt. Daarom is het essentieel dat ouders hierin actief begeleid worden. Stap voor stap. Want wie weer grip krijgt op het dagelijks leven, voelt ook weer hoop – en kan met hernieuwde kracht zijn of haar rol als ouder opnemen.
Een gedeelde verantwoordelijkheid
Ouders zijn in de eerste plaats verantwoordelijk voor het welzijn van hun kinderen. Dat is hun recht, maar ook hun opdracht. Sommige ouders kunnen (tijdelijk) niet meer voor hun kinderen zorgen. Kinderen zijn onze toekomst, dus hun welzijn is ook een gedeelde verantwoordelijkheid. Niet alleen van de overheid, maar ook van ons als samenleving. Pleegzorg is één manier om bij te dragen. Het is geen oplossing voor alles, maar wel een krachtig antwoord op onveiligheid, onzekerheid en isolement.
Door één kind veiligheid te bieden als pleegouder, maak je al een verschil. En misschien geef je daarmee ook zijn of haar ouders de hoop en ruimte die ze nodig hebben om zelf opnieuw een veilige haven te worden mits ze daarbij de juiste ondersteuning krijgen.
Elisabeth Kruyfhooft is lid van Logia, pleegouder en leerkracht godsdienst in Don Bosco Haacht.