Op 16 juli 1945 is het Antropoceen of het ‘Tijdperk van de Mens’ officieel begonnen. Dat zijn wetenschappers eens geraakt in een werkgroep van de International Commission on Stratigraphy.
On 16 juli 1945 vond de eerste onomstreden aangetoonde kernproef plaats in de Amerikaanse staat New Mexico. Met deze historische nucleaire explosie begon ook een nieuw geologisch tijdperk op Aarde, zo hebben wetenschappers beslist. De daaropvolgende reeks atoomproeven drukte door de vrijgekomen radioactiviteit immers volgens de experts een onuitwisbare stempel op de Aarde.
Over het begin van het Antropoceen, het tijdperk waarin het Aardse klimaat en de atmosfeer de gevolgen ondervinden van menselijke activiteit, wordt nog steeds hevig gedebatteerd onder geologen. Een werkgroep is nu tot de conclusie gekomen dat als er één specifieke datum is die het begin zou kunnen aanduiden, dat 16 juli 1945 zou moeten zijn. ‘Het is een pragmatische beslissing omdat het zo’n belangrijk historisch moment is’, zegt Jan Zalasiewicz, geoloog aan de Leicester University en een van de belangrijkste architecten van het Antropoceen-concept.
Eerder hadden wetenschappers geopperd dat het begin van het nieuwe menselijke tijdperk zich zou kunnen situeren bij de uitvinding van de landbouw zo’n 10.000 jaar geleden in Mesopotamië of bij het begin van de Industriële Revolutie in Engeland in de 18e eeuw. Maar de radioactieve isotopen die de atoomproeven in het midden van de 20e eeuw verspreidden over de hele wereld, betekende pas écht dat de menselijke activiteit een onuitwisbare stempel begon te drukken op de Aarde.
‘Grote Versnelling’
Vorige transities van het ene geologische tijdperk naar het andere worden in de geschiedenis doorgaans aangeduid door één globaal evenement, zoals bijvoorbeeld de uitbarsting van een supervulkaan of de inslag van een gigantische asteroïde. Dat laatste versnelde 65 miljoen jaar geleden de ondergang van dinosaurussen.
De start van het nucleaire tijdperk valt bovendien samen met de wereldwijde economische expansie na de oorlog, wat heeft geleid tot wat wetenschappers de ‘Grote Versnelling’ van menselijke activiteit noemen. Dit heeft eveneens een onuitwisbare stempel gedrukt op de Aarde, haar geologie en haar biosfeer. ‘In één enkele generatie is de mensheid een wereldwijde geologische kracht geworden’ zegt professor Will Steffen van het International Geosphere-Biosphere Programme in Stockholm.
De menselijke activiteit is nu de belangrijkste drijfkracht voor de verandering op onze planeet. ‘De meest dramatische verandering vond plaats rond 1950. Dat jaar was het begin van de ‘Grote Versnelling”, aldus Steffen. ‘Na 1950 is duidelijk te zien dat belangrijke veranderingen in de systemen van de Aarde direct gelieerd zijn aan wijzingen in de wereldwijde economie. Dit is een nieuw fenomeen en duidt aan dat de mensheid een nieuwe verantwoordelijkheid draagt op globaal niveau.’
De bevindingen die in het vakblad Anthropocene Review te lezen zijn, worden volgende week voorgesteld op het Wereld Economisch Forum in het Zwitserse Davos.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier