Klimaatverandering door supervervuilers: ‘Ik vrees dat we 2100 niet halen’

© Getty Images/iStockphoto
Fien Van den Steen
Fien Van den Steen Freelancejournaliste

Met alleen de CO2-uitstoot te beperken gaan we de klimaatverandering niet meer kunnen tegengaan. Het oordeel van professor Veerabhadran Ramanathan is bikkelhard. Maar er is een andere oplossing: supervervuilers elimineren.

Dat de klimaatverandering veroorzaakt wordt door onze CO2-uitstoot, van energie, transport, huizen, en industrie, weet iedereen, maar dat de oplossing niet alleen daar ligt, is een belangrijk onderschat gegeven.

‘Als 2100 de deadline is, moet je focussen op CO2,’ zegt professor Veerabhadran Ramanathan, ‘alleen ben ik niet zeker of we 2100 wel zullen halen. Daarom werk ik op CO2 én op supervervuilers.’

Tot 2000 keer krachtiger

Professor Ramanathan verwierf wereldvermaarde faam met zijn ontdekking van de schadelijke impact van cfk’s op de opwarming van de aarde. Cfk’s (chloorfluorwaterstoffen) werden jaren als koelmiddel en als drijfgas in spuitbussen gebruikt, waardoor ze het gat in de ozonlaag veroorzaakten.

Supervervuilers kunnen 1000 tot 2000 keer krachtiger zijn dan CO2

Veerabhadran Ramanathan

Ramanathans ontdekking in de jaren ’70 plaatste het thema op de internationale agenda en leidde onder andere tot de oprichting van het Montreal Protocol in 1987 waardoor wereldwijd cfk’s uit de handel werden genomen.

Cfk’s behoren tot de groep supervervuilers of kort-levende-klimaatvervuilers. Zoals hun naam doet vermoeden blijven ze korter in de atmosfeer dan CO2, maar ze hebben een grotere impact op de opwarming van de aarde. ‘Supervervuilers kunnen 1000 tot 2000 keer krachtiger zijn dan CO2,’ verduidelijkt Ramanathan.

Eén graad, een wereld van verschil

Dat biedt gevaren, maar ook oplossingen. Het elimineren van supervervuilers zou de opwarming van de aarde op korte termijn kunnen halveren. Zoals het er nu aan toe gaat, wordt er een opwarming van 1,2 graden voorspeld de komende dertig jaar. Door supervervuilers te bannen, zou die opwarming kunnen beperkt worden tot 0,6 graden.

‘Zo kunnen we onder de cruciale grens van 1,5 graden blijven,’ zegt Ramanathan, zoals opgesteld in het Akkoord van Parijs. ‘Want als we de grens van 2 graden overschrijden, zal een miljard mensen getroffen worden door extreme hitte, epidemieën en droogte.’

Alleen CO2 reduceren zal niet voldoende zijn om dit tegen te gaan, benadrukt Ramanathan. ‘De effecten zullen pas over 30 tot 40 jaar voelbaar zullen zijn, ‘maar wat gebeurt er intussen?’ Dus moet er naast CO2 ook gefocust worden op supervervuilers.

De snelst groeiende supervervuiler

Het Montreal Protocol resulteerde in het wereldwijde verbannen van cfc’s, maar dit leidde tot de opkomst van een andere supervervuiler: fluorkoolwaterstof (hfc). Hfc’s zijn de snelst groeiende supervervuiler, omdat ze gebruikt worden voor koelsystemen zoals ijskasten en airconditioning, technieken die nog meer gebruikt zullen worden in een opgewarmde aarde. Vandaar dat Ramanathan ook mee aan de wieg stond van het Kigali amendement, waarmee de internationale gemeenschap in 2016 besloot hfc’s te bannen.

Maar er zijn nog meer supervervuilers, zoals roet en methaan. Dat zijn twee krachtige supervervuilers in onze directe omgeving, die gelukkig direct kunnen worden aangepakt. ‘De kennis en oplossingen zijn meteen beschikbaar, al moet men deze willen gebruiken,’ zegt Ramanathan.

Roetfilters en anti-dieselwetgeving pakken roet van auto’s aan, al blijven er andere roetbronnen over, zoals met hout gestookte vuren. De gezellige kachel in het westen, of het houtvuur om mee te koken in veel ontwikkelingslanden zijn niet zonder gevaren voor mens en milieu.

40 procent weggegooid voedsel

Absurder wordt het wanneer het over methaan gaat. De grootste oorzaak van methaan zijn lekkende gasleidingen, zoals het Europese gas dat via pijpleidingen vanuit Rusland komt. ‘Nochtans is er alleen degelijk onderhoud nodig!’ foetert Ramanathan.

Dichter bij huis is voedselverspilling de voornaamste oorzaak van methaan. In de westerse landen wordt 40 procent van het voedsel weggegooid. Wanneer dit organische afval op afvalbergen ontbindt, komt er methaangas vrij.

Naast voedselverspilling verminderen, kan er ook anders worden omgegaan met voedselresten. ‘Dit kunnen we oplossen met kleine biovergisters bij restaurants of supermarkten,’ legt Ramanathan uit, ‘Zo kan het methaangas worden omgezet in energie. Een win-winsituatie.’

Uiteindelijk zal de situatie over tien jaar zo slecht zijn dat iedereen de klimaatverandering zal willen oplossen; ongeacht de kostprijs

Veerabhadran Ramanathan

Bovendien heeft het bannen van supervervuilers ook een grote impact op onze volksgezondheid. Methaan kan transformeren tot ozon, een andere supervervuiler, en de voornaamste oorzaak van astma in Europese steden. Ozon kan 30 tot 40 procent verminderd worden door methaan te bannen.

Door alle supervervuilers te verbannen, zouden jaarlijks 2,4 miljoen vroegtijdige overlijdens vermeden kunnen worden. ‘En ik verzeker je dat ook jij en je kinderen zullen getroffen worden door klimaatverandering,’ waarschuwt Ramanathan, ‘De klimaatverandering zal de rijken even hard treffen als de armen.’

Optimist tot in de kist

Al blijft Ramanathan – gedwongen – optimistisch. ‘Ik word depressief van de klimaatextremen die ik nu al zie,’ zegt hij meewarig, ‘Maar ik, als klimaatwetenschapper met 40 jaar, kan de hoop niet opgeven.’

Daarom blijft Ramanathan zich inzetten voor nieuwe wetgeving en nieuw onderzoek. ‘Uiteindelijk zal de situatie over tien jaar zo slecht zijn dat iedereen de klimaatverandering zal willen oplossen; ongeacht de kostprijs’, besluit hij, ‘Al hoop ik dat het niet zo ver hoeft te komen.’

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content