Dag in dag uit in de hitte vertoeven en toch nog groene blaadjes hebben: de bomen lijken het extreme zomerweer van de voorbije maanden goed te hebben verteerd. Lijken, want het effect van de hitte en de droogte zal pas binnen een à twee jaar zichtbaar zijn, zeggen boomverzorgers.
Bomen moeten het doen op eigen kracht en ze doen dat goed. Van overdreven boomsterfte door de extreme droogte en hitte van deze zomer is voorlopig geen sprake – de bomen die nu afsterven, waren al een tijdje ziek. Wel blijkt er dezer dagen meer sprake te zijn van onverklaarbare takbreuken bij perfect gezonde bomen, summer branch drop in het bomenverzorgersjargon.
‘De oorzaak kennen we nog niet’, zegt boomverzorger Maarten Bossers. ‘Waarschijnlijk heeft het te maken met het feit dat er door de droogte minder spanning op het hout zit, waardoor het knapt. Maar een duidelijke oorzaak-gevolgrelatie is er niet.’
Te vaak denken mensen nog dat boombeheer een taak is die niet meer behelst dan takken snoeien. Fout: bomen verzorgen vereist een gedegen theoretische en praktische kennis over bomen, klimmen en kettingzagen. Een tweejarige opleiding leidt tot een Europeantreeworker-certificaat, dat drie jaar geldig is – vernieuwen kan alleen voor wie kan bewijzen dat hij of zij lang genoeg als boomverzorger aan de slag is geweest. En daar heeft iedereen zo zijn redenen voor.
‘Bomen geven een breder zicht’ – Nico D’Hamers (Waasmunster)
Nico D’hamers is behalve boomverzorger ook ecoloog, hij geeft er zelfs les over. ‘Als je het ecosysteem vanuit een boom bekijkt, krijg je een breder zicht. Een boom leeft lang en heeft stabiliteit nodig. Meer nog: in een ecosysteem zijn bomen de stabiliserende factor. Ze bufferen water, mineralen, suikers en energie én beschermen tegen wind, koude en hitte.’
Precies daardoor zijn bomen een onmisbare schakel in de realisatie van een leefbare stad, betoogt D’hamers. ‘Een boom op het platteland of een boom in de stad: dat maakt wel degelijk een verschil. In principe heeft een stadsboom niet meer last van de droogte dan een boom in een buitengebied, tenzij hij op een slechte groeiplaats staat. En helaas komen slechte groeiplaatsen in de stad meer voor dan daarbuiten.’
Ook een verkeerde soortkeuze kan fataal zijn voor een stadsboom. ‘Bepaalde types gedijen niet zo goed in de stad. Een zomereik vervang je in dichtbebouwde gebieden beter door een moseik, die van nature vaker voorkomt in Zuid-Europa. Ook een moerascipres doet het goed in dichtbebouwd gebied. Dat is een boom uit de Everglades, waar vaak overstromingen en verdrogingen voorkomen. Zo’n boom kan perfect tegen de verdichting waaraan stadsgrond onderhevig is.’
‘Vooral jonge bomen hebben last van de droogte’ – Maarten Bossers (Tongeren)
De invloed van het extreme zomerweer zal pas binnen een of twee seizoenen duidelijk worden, voorspelt Maarten Bossers. ‘De bomen die nu sterven, waren al ziek en hebben door de droogte de finale tik gekregen. Dat is het geval met de Nagelboom in ’s Gravenvoeren, een oude paardenkastanje die vol verroeste spijkers zit. Maar ik vermoed dat hij door zijn cultuurhistorische waarde ook na zijn afsterven zal blijven staan.’
De Nagelboom werd in de middeleeuwen magische krachten toegedicht: mensen met pijn kwamen een spijker – een ‘nagel’ – in de stam slaan, nadat ze eerst met de spijker over de pijnlijke plek hadden gewreven in de hoop dat het gezonde hout de pijn zou overnemen. Zelfs nu verschijnen nog geregeld verse spijkers in de boom.
Bossers heeft iets met oude, monumentale bomen. Hij werkt vaak samen met erfgoeddiensten om bomen te verzorgen die deel uitmaken van een beschermd dorpsgezicht. Zo heeft Bossers voor de lindeboom in Zoutleeuw, die naar verluidt al meer dan vijfhonderd jaar oud is, een beheersplan opgesteld. ‘Het zijn vooral de jonge bomen die last hebben van de droogte, maar meer dan extra water geven kan een boomverzorger niet doen. Grote, oude bomen zou je al gigantisch veel water moeten geven om ze erdoor te sleuren, maar eigenlijk is dat niet aangewezen.’
‘Mensen dichter bij de natuur brengen’ – Siegfried Tuts (Tienen)
Geen beter weer voor een fruitboom dan een zonovergoten zomer, toch? ‘Het is vooral dankzij het prachtige voorjaar dat er veel vruchten aan de bomen zijn gekomen’, zegt Siegfried Tuts. ‘Een boom heeft evenwel maar voedingsstoffen voor een bepaald aantal stukken fruit. Een droge zomer geeft wel veel fruit, maar het is kleiner dan normaal.’
Die overdaad aan fruit veroorzaakt bij veel bomen takbreuken. ‘Tenzij ze in het voorjaar zijn gesnoeid’, verduidelijkt Tuts. Voor de rest is een fruitboom prima bestand tegen een hete zomer. Op voorwaarde tenminste dat hij in een gebalanceerde omgeving kan groeien. ‘Bomen plant je bij voorkeur in een weide die je maar twee keer per jaar maait. Wij maaien ons gras echt te veel’, stelt Tuts, die zijn liefde voor fruitbomen graag belijdt bij particulieren thuis.
‘Professionals verstaan hun vak, die hoef ik niet te helpen. Maar gewone tuiniers kunnen mijn raad goed gebruiken. Mensen vragen me vaak of ik hun vaste tuinman wil worden, maar dat sla ik altijd af. Ik wil mensen dichter bij de natuur brengen, hen op weg helpen zodat ze zelf hun tuin kunnen verzorgen.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
