‘De zomer zit er bijna op. Terug naar school. Maar de zalige zwemzomer is nooit echt mogen beginnen. De ondermaatse waterkwaliteit en het gebrek aan politieke wil, zorgen dat we nog even op het droge blijven. Ook dit weekend in Gent’, schrijft Simon Thys van Waterland vzw.
Afgelopen weekend zouden we met Waterland een tweede kans krijgen om een zwemweekend in het Gentse binnenwater te organiseren. De eerste keer gooide een fikse regenbui roet in het eten: de overstorten draaiden overuren en we registreerden hoge e. coliwaarden in de aanloop van het zwemweekend. Het regenwater overbelaste het rioleringssysteem waardoor uitwerpselen van alle Gentenaren werden gemengd met het kanaalwater.
Ook de tweede keer was het nagelbijten. De mogelijke boosdoener: de blauwalg. Onze waterlopen zijn obees en zitten bomvol voedingsstoffen. Deze voedingsstoffen zijn vooral afkomstig van huishoudelijk afvalwater en landbouwactiviteiten. Hierdoor kan blauwalg, zeker in de hetere zomers die we afgelopen jaren zien, welig tieren. Het zet de urgentie van het Mestactieplan voor zwemmen in open water op scherp.
Uiteindelijk ging e. coli wederom met de hoofdprijs lopen. Maar met grenswaarden die volgens de algemeen vastgestelde zwemwaternormen wél aanvaardbaar zijn voor gezonde mensen om te zwemmen. Mensen met een zwakkere gezondheid worden afgeraden om dan te zwemmen. Toch kreeg stad Gent koudwatervrees waardoor de boel werd afgeblazen. We moeten nog collectief leren dat open zwemwater geen zwembadwater is vanwege de wisselende maar aanvaardbare waterkwaliteit.
Maar de waterkwaliteit in stad Gent is hier geen uitzondering. In het rijtje van gesloten zwemzones: Brugge, Antwerpen, Veurne, Nieuwpoort, Ieper,… Nochtans toonde onze Watermonstercampagne dit voorjaar aan dat de zwemwaterkwaliteit in grote steden goed zou zijn. Waterkwaliteit is een complex gegeven.
1,5 miljoen aan de kant
Op administratief vlak staat waterkwaliteit op lokaal en Vlaams niveau al een tijdje hoger op de agenda. Maar administraties lopen tegen de muur omdat er vaak geen politieke wil is om hier doortastend werk van te maken. Open water zwemplekken creëren lijkt een populaire maatregel.
Zo maakte de Vlaamse regering onlangs nog 1,5 miljoen euro vrij voor open water zwemlocaties. Maar zonder werk te maken van een goede waterkwaliteit, is het een slag in het water.
Door hete zomers zijn we collectief meer gaan dromen over zwemmen in open water zoals in Kopenhagen. We vergeten echter dat men in Kopenhagen al meer dan 35 jaar bezig is en al enorme investeringen heeft gedaan om de waterkwaliteit te verbeteren. Investeren in zwemlocaties moet dus steeds gecombineerd worden met investeren in waterkwaliteit. In Vlaanderen lijken we één deel van het duo – zorgen voor een goede waterkwaliteit – soms over te slaan.
Zwemwaterkwaliteit is nog geen waterkwaliteit
Laat ons daarbij nog eens onderstrepen dat het hier over zwemwaterkwaliteit gaat. Het zal een stuk gemakkelijker zijn om onze waterlopen te verbeteren tot zwemwaterkwaliteit dan naar de Europese waterkwaliteitsnormen. Europa eist dat we deze eind 2027 moeten behalen.
Een herinnering aan de stand van zaken daar? 1 van onze 195 waterlopen verkeert in goede staat. Het zwemmen en de zwemwaterkwaliteit is voor ons een eerste – en belangrijke – opstap naar een Vlaanderen met alleen maar proper water voor mens en dier.
De Blue Deal 2.0 die net voor de zomer voorgesteld werd, zal niet voor de nodige omwenteling zorgen. Er wordt verder gewerkt op hetzelfde tempo als de afgelopen jaren waardoor we de Europese deadline van 2027 onmogelijk zullen halen. We roepen alle overheden (lokaal, Vlaams, provinciaal,…) op om nu werk te maken van waterkwaliteit: het logische gevolg zal zijn dat we het hoofd koel kunnen houden tijdens de warmer wordende zomers.
Simon Thys is antropoloog, en is actief bij Waterland vzw. Waterland vzw werkt aan proper en beleefbaar water in Vlaanderen.