‘Het uitgelekte OCAD-rapport zal ongetwijfeld door sommigen misbruikt worden om de hele milieubeweging in een slecht daglicht te stellen’, schrijft Mieke Vogels, voorzitter van GroenPlus en ambassadeur van Grootouders voor het Klimaat. Maar het rapport kan óók dienen als een ‘stimulans om terechte systeemkritiek te vertalen in positieve, vreedzame alternatieven en acties’.
In een uitgelekt rapport waarschuwt het Coördinatieorgaan voor de Dreigingsanalyse (OCAD) voor radicalisering binnen de klimaatbeweging. Het rapport verwijst onder meer naar het recente boek van Anuna De Wever en naar de uit de hand gelopen actie van begin maart tegen voedingsbedrijf Cargill in de Gentse haven.
Radicaal denken en het systeem in vraag stellen, zoals Anuna De Wever doet in Laten we eerlijk zijn, is van alle tijden. Het is gevaarlijk om dat denken gelijk te stellen aan geweld of terrorisme. Als ik de logica van het rapport volg, zouden de talloze teksten waarin ik het blinde groeidenken van het kapitalisme bekritiseerde, volstaan om mij als topterrorist te bestempelen.
Systeemkritiek is geen extremisme
Vrijheid van denken is tot nader order een van de basispijlers van onze democratie, ook wanneer dat denken het systeem ter discussie stelt. Wie kritiek levert op de fundamenten van het beleid, hoort niet automatisch thuis in het rijtje van extremisten.
Het gebruik van geweld, zoals bij de actie in Gent, is daarentegen een brug te ver. In alle gevallen is geweld uit den boze: of het nu gaat om voetbalrellen, vernieling na boerenbetogingen of militante milieuacties. Zulke rellen hebben één ding gemeen: een kleine minderheid zet een hele beweging in een slecht daglicht. Dat effect wordt versterkt doordat geweld wél media-aandacht krijgt, terwijl een vreedzame betoging amper de pers haalt.
Dit OCAD-rapport zal ongetwijfeld door sommigen misbruikt worden om de hele milieubeweging in een slecht daglicht te stellen. Maar die beweging is vandaag meer dan ooit nodig. En ja, het is begrijpelijk dat jongeren radicaliseren. Het zijn hun levens die het zwaarst getroffen zullen worden door de klimaatverandering.
De arrogantie waarmee wereldleiders de klimaatafspraken aan hun laars lappen, is schokkend. Terwijl we de CO₂-uitstoot drastisch moeten verminderen, roept de president van de grootste economie ter wereld, Trump, ‘drill baby drill’ – een pleidooi voor méér fossiele brandstoffen. Als dat geen radicaliteit is.
Klimaatjongeren hebben wél reden tot woede
Het is dan ook pijnlijk dubbel om jongeren te stigmatiseren wegens zogenaamd geweld, terwijl volwassen leiders wereldwijd zélf steeds vaker geweld gebruiken om conflicten te beslechten. Ik ben niet jong, maar deel de woede wanneer Europese leiders het geweld en de genocide in Gaza laten betijen.
Begrotingsproblemen worden vandaag als excuus gebruikt om klimaatbeloftes terug te schroeven. Tegelijkertijd blijken er plots wél miljarden beschikbaar voor een nieuwe wapenwedloop. De prioriteiten liggen fout. Terwijl een stoet generaals beweert dat meer wapens onze veiligheid garanderen, blijft het oorverdovend stil over klimaatveiligheid.
Extreme hitte, droogte, overstromingen en een stijgende zeespiegel bestrijd je niet met F-16’s, drones of luchtafweer. Oorlogen vandaag zorgen er bovendien voor dat de wereldwijde CO₂-uitstoot nog nooit zo hoog was als nu.
Het huidige systeem ondermijnt steeds meer de draagkracht van mens en planeet. Beleidsmakers focussen op koopkracht, maar wat heb je daaraan als je steeds meer moet uitgeven aan medicatie, psychologen of wapens om je te beveiligen tegen je medemens? Het wordt tijd dat niet kwantiteit, maar kwaliteit van leven de leidraad van beleid wordt.
Anders en beter gaan leven, met respect voor de draagkracht van mens en milieu, biedt perspectief voor toekomstige generaties. Daarom roep ik de milieu- en natuurbeweging op om zich niet in de hoek te laten duwen. Dit OCAD-rapport moet een stimulans zijn om terechte systeemkritiek te vertalen in positieve, vreedzame alternatieven en acties.