Na de uitzonderlijk droge lente is de angst voor een hete zomer groter dan ooit. Wat zeggen de weermodellen? ‘Het wordt waarschijnlijk warmer en droger dan normaal.’
‘Tot nu toe zitten we op de tweede droogste lente sinds het begin van de waarnemingen in Ukkel’, zegt David Dehenauw, hoofd van de dienst voorspellingen bij het KMI. Alleen het voorjaar van 1893 was nog droger. ‘We zien sinds 2017 opvallend veel droge lentes en zomers. Dat extremen frequenter worden, is wel duidelijk.’
Klimaatexpert Wim Thiery (VUB) vult aan: ‘En als het regent, kan het heviger zijn dan ooit. Deze extremen zijn een tijdelijk abnormaal.’
Met bakken uit de hemel
Seizoensmodellen wijzen ook voor deze zomer op een verhoogde kans op droogte, zegt Dehenauw. ‘Alle computermodellen voorspellen een drogere zomer dan normaal. De kans daarop ligt tussen de 60 en 70 procent. Dat is geen zekerheid, maar wel een duidelijk signaal.’
‘Bijna alle kinderen die vandaag geboren worden, zullen te maken krijgen met uitzonderlijk veel hittegolven.’
Thiery bevestigt: ‘De atmosferische omstandigheden worden steeds gunstiger voor langere droge periodes, afgewisseld met intense neerslag. Dat is het gevolg van een opwarmend klimaat waarin luchtstromen trager worden en neerslag zich lokaal ophoopt.’
‘Warme lucht’, legt hij uit, ‘kan meer water vasthouden voordat er wolken gevormd worden en het water als regen valt. Dat betekent dat de lucht meer water opzuigt van het land, waardoor het land droger wordt. Maar als het dan regent en er zit meer vocht in de lucht, dan regent het of het met bakken uit de hemel gegoten wordt.’
‘Tot 1990 hadden we gemiddeld één hittegolf om de vier jaar. Nu is dat bijna jaarlijks.’
3,5 graden opwarming
Thiery publiceerde onlangs in het tijdschrift Nature een studie over wat klimaatverandering betekent voor het leven van toekomstige generaties. ‘Volgens een worstcasescenario van 3,5 graden opwarming, zal maar liefst 92 procent van de kinderen die in 2020 geboren zijn hun hele leven blootstaan aan onbekende klimaatrisico’s’, vertelt hij. ‘Dat betekent dat bijna alle kinderen die vandaag geboren worden, te maken krijg met uitzonderlijk veel hittegolven. Als we binnen de doelstellingen van het Parijsakkoord blijven, met minder dan anderhalve graad opwarming, dan daalt dat percentage voor hittegolven naar ongeveer 50 procent.’
‘Na de overstromingen in Spanje: dit is het nieuwe normaal, hoeveel doden moeten er vallen voor de ernst van de klimaatopwarming doordringt?’
Extreme temperaturen
Met de toenemende droogte stijgt ook het risico op hittegolven. Dehenauw legt uit: ‘Als de bodem droog is, kan er minder water verdampen. Dan gaat de zonnewarmte rechtstreeks naar de opwarming van de grond en de lucht. Daardoor kunnen temperaturen sneller extreem oplopen.’
Hij wijst op een duidelijke trend: ‘Tot 1990 hadden we gemiddeld één hittegolf om de vier jaar. Nu is dat bijna jaarlijks.’ Toch blijft hij voorzichtig: ‘Ik kan niet voorspellen of en wanneer die hittegolf komt, maar de kans is zeker groter dan vorig jaar. Toen hadden we er geen enkele.’
Zijn we voorbereid op een horrorzomer?
Een zomer zoals die van 1976, met maandenlange hitte en droogte, is volgens Dehenauw niet te voorspellen. ‘De modellen geven alleen aan: het wordt waarschijnlijk warmer en droger dan normaal. Hoe extreem dat wordt, is koffiedik kijken.’
Zijn we daar wel op voorbereid? ‘Deels’, zegt Thiery. ‘Er zijn al maatregelen, zoals het Sigmaplan of projecten die water laten infiltreren in de bodem om het grondwater te voeden. Zo kunnen we droogteperiodes beter overbruggen. Maar die aanpak moeten we doortrekken naar andere sectoren: transport, energie, volksgezondheid…’
We hollen achter de feiten aan, besluit Thiery. ‘Zonder doortastend beleid zullen we het steeds moeilijker krijgen om de gevolgen van deze extremen het hoofd te bieden.’
De impact van hoge temperaturen op onze gezondheid: ‘Ja, hitte kan ons ronduit agressief maken’