De Vlaamse regering heeft het licht op groen gezet voor een reeks maatregelen om het lerarentekort tegen te gaan. De oppositiepartijen Vooruit en Groen zijn niet overtuigd van hun nut. Ook koepel Katholiek Onderwijs Vlaanderen mist ambitie.
Het pakket kwam tot stand na overleg tussen minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) en de onderwijspartners.
‘We gaan het beroep van leraar opwaarderen’, zegt Weyts. ‘Maar we moeten ook de leraar zélf opwaarderen. Leerkrachten verdienen meer respect. Als leerkrachten meer respect krijgen, dan kiezen meer mensen voor het onderwijs.’
Anciënniteit van zij-instromers
Een van de aanpassingen is de uitbreiding van de anciënniteitsregeling voor zij-instromers. Sinds 1 september 2020 kan je al tot 8 jaar anciënniteit meenemen als je vanuit de privé naar het onderwijs overstapt om 1 van 10 knelpuntvakken te geven.
Vanaf 1 januari 2022 zal je tot 10 jaar anciënniteit kunnen meenemen én de lijst met knelpuntvakken wordt uitgebreid met 10 extra vakken en 2 ambten.
Vast benoemd
Een andere maatregel slaat op de vaste benoemingen. Zo kon je tot nu toe alleen maar vast benoemd worden in het basisonderwijs met een diploma van (kleuter)onderwijzer.
Basisscholen zullen nu ook masters met een pedagogisch bekwaamheidsbewijs kunnen aanstellen. Zij worden dan verloond als bachelor.
Extra loon
Tot nu toe kregen leerkrachten ook alleen maar extra loon voor tijdelijke vervangingsopdrachten: ze kregen geen extra loon als ze structureel extra uren opnamen bovenop hun normale lesopdracht. Dat verandert nu. Leerkrachten zullen extra loon krijgen voor extra uren lesgeven.
Scholen zullen ook flexibeler kunnen omgaan met hun middelen. Concreet zullen scholen die moeite hebben om leerkrachten te vinden tot 20 procent van hun budget voor leerkrachten kunnen aanwenden om ondersteunend personeel aan te werven. Zo kan de school bijvoorbeeld een studiemeester in dienst nemen, die geen pedagogisch diploma moet hebben, maar die toch maximale ondersteuning kan bieden aan de leerkrachten, die dan meer ruimte krijgen voor het lesgeven.
Oppositie niet overtuigd
De oppositiepartijen Vooruit en Groen lopen niet warm voor de aangekondigde maatregelen.
‘De ballonnetjes van Weyts zijn geen echte oplossing voor het lerarentekort en al zeker geen degelijke poging om tot een écht loopbaanpact te komen. Dat is wat er echt nodig is’, zegt Hannelore Goeman, Vooruit-fractieleidster in het Vlaams Parlement.
‘Beginnende leerkrachten extra uren les laten geven, lijkt op korte termijn een goed idee om het tekort aan leerkrachten op te vangen maar we weten dat een groot deel nu al afhaakt door de werkdruk,’ zegt ze. ‘Hen beter begeleiden en meer werkzekerheid is op langere termijn een veel betere oplossing. Daarover lezen we helaas niets.’
Dat zij-instromers meer anciënniteit kunnen meenemen, is volgens Goeman een goede zaak. ‘Maar het is nog veel te weinig om het verschil te maken en het lerarentekort echt aan te pakken’, klinkt het. ‘Iemand van 45 zal nog steeds de helft van zijn anciënniteit verliezen en dat voelen ze financieel te hard. Nochtans zit daar een interessante groep om het lerarentekort op korte termijn aan te pakken’, aldus Goeman.
Lees verder onder de foto’s
Volgens Groen-parlementslid Johan Danen is Weyts ‘de belangrijkste werf’ vergeten, namelijk ‘de starters die nu massaal uittreden’. Van die starters haakt één op de drie af in de eerste vijf jaar. ‘Minister Weyts moet maatregelen nemen om ook deze groep in het onderwijs te houden. Daar valt het meeste maatschappelijke winst te halen. En dat gebeurt nu veel te weinig’, meent Danen.
Volgens Danen is de werkonzekerheid in de eerste jaren een bepalende factor. Om daar iets aan te doen, stelt Danen voor om te werken met een onderwijspool. Beginnende leerkrachten moeten volgens hem ook beter begeleid worden. ‘Het bestaande systeem van aanvangsbegeleiding moet sterk uitgebreid worden, in de breedte en in de diepte’, klinkt het.
Danen: ‘Geef startende leerkrachten een apart statuut, waarbij ze kunnen rekenen op gedegen aanvangsbegeleiding, een minimum aantal paralleluren, en aangepaste opleidingskansen. Senior-leerkrachten krijgen de kans om andere opdrachten op te nemen, zoals het mentoren van startende leerkrachten.’
Katholiek Onderwijs Vlaanderen ‘mist ambitie’
Ook onderwijskoepel Katholiek Onderwijs Vlaanderen mist ambitie in de plannen van de Vlaamse regering om het lerarentekort aan te pakken. ‘De minister moet de lat dringend hoger leggen’, zegt directeur-generaal Lieven Boeve maandag.
‘Vooral midden veertigers denken aan een carrièreswitch en zijn potentiële leraren. Met slechts tien jaar mee te nemen anciënniteit verliezen zij nog steeds te veel loon. We pleiten voor minstens twintig jaar anciënniteit’, klinkt het in het persbericht.
‘De uitbreiding van de knelpuntvakken is goed, maar op dit moment gaat het niet meer over individuele vakken en is elk ambt in het onderwijs een knelpuntambt’, klinkt het daarover.
Een van de andere punten van kritiek gaat over het omzetten van niet-ingevulde lesuren door leraren in punten voor ondersteunend personeel die de leraren bijstaan. Katholiek Onderwijs Vlaanderen noemt die maatregel ‘goed’. ‘Maar daarbovenop voorzien dat die lesuren ook omgezet kunnen worden naar paramedici en werkingsmiddelen, zou pas echt een beleid op maat van de school mogelijk maken.’ Het gaat dan bijvoorbeeld om ergotherapeuten, logopedisten of kinesisten.
Lees verder onder de foto
‘Het is teleurstellend dat de Vlaamse regering, na jaren van alarmsignalen en de crisis van de voorbije maanden, er niet in slaagt om het lerarentekort ten gronde aan te pakken’, zegt directeur-generaal Lieven Boeve in zijn perscommuniqué. ‘Nog steeds wordt er te weinig naar de verzuchtingen en wensen van onze bestuurders, directies en leraren geluisterd, waardoor deze maatregelen een slag in het water dreigen te zijn. De minister moet de lat dringend hoger leggen, want het lerarentekort blijft de grootste bedreiging voor de kwaliteit van ons onderwijs.’
Katholiek Onderwijs Vlaanderen mist ook voorstellen op de langere termijn, zoals de schoolopdracht van de leraar en de affectatie van leerkrachten aan een schoolbestuur in plaats van aan een school. ‘Zo kunnen we versnippering van opdrachten verminderen en leraren vlotter aan de slag laten gaan in een context en schoolcultuur die het best bij hen past’, aldus Boeve.