Zwanger in bewogen tijden

Wat zijn de aanbevelingen van de Hoge Gezondheidsraad voor de coronavaccinatie van vrouwen die zwanger zijn of willen worden, of vrouwen die borstvoeding geven?

Als zwangere vrouw loop je volgens een studie van het Amerikaanse CDC (Centers for Disease Control and Prevention) een verhoogd risico op een ernstige Covid-19-infectie. Bovendien zou je, na een infectie met het coronavirus, ook een verhoogd risico op een vroegtijdige bevalling hebben, besluiten verschillende studies. Andere recente studies kunnen dat echter niet bevestigen. Hoeveel extra voordeel zwangere vrouwen specifiek uit een coronavaccinatie zouden kunnen halen, is dus nog geen uitgemaakte zaak. Behalve voordelen moeten uiteraard ook mogelijke risico’s worden ingeschat. Bij de ontwikkeling van nieuwe vaccins, of medicijnen in het algemeen, worden uit voorzorg doorgaans alleen (of toch hoofdzakelijk) niet-zwangere vrouwen in de klinische studies opgenomen. Zwangere vrouwen hebben een ietwat anders gereguleerd immuunsysteem en dragen uiteraard ook een vruchtje. De veiligheidsgegevens van medicijnen, inclusief vaccins, die je bij niet-zwangeren verkrijgt, kun je dus niet zomaar doortrekken naar zwangeren.

Risico-inschatting

Daarom verzamelt men momenteel wereldwijd zwangerschapsgegevens. Enerzijds van vrouwen die (onvoorzien) zwanger werden tijdens hun deelname aan de klinische studies van een kandidaat-coronavaccin, anderzijds van vrouwen die na de marktintrede van een coronavaccin ermee werden ingeënt terwijl ze zwanger waren. De reeds verzamelde gegevens zijn nog te beperkt om gefundeerde besluiten te trekken, maar er zijn vooralsnog geen schadelijke effecten gemeld, blijkt uit de rapporten van het EMA (European Medicines Agency). Geruststellend is ook dat de coronavaccins bij dierproeven – ten tijde van de ontwikkeling van de vaccins – geen effect bleken te hebben op de dracht, en evenmin op de preconceptiefase. Daar komt nog bij dat de coronavaccins geen levende verzwakte vaccins zijn. Vaccins met levende afgezwakte virussen kunnen nog een milde, onschuldige vorm van het ziektebeeld veroorzaken en om die reden – louter theoretisch – verwikkelingen bij de foetus veroorzaken. Levende verzwakte vaccins worden daarom uit voorzorg nooit aan zwangere vrouwen gegeven. Maar heel wat andere soorten vaccins, zoals tegen de seizoensgriep of kinkhoest, zijn al lang bewezen veilig voor zwangeren.

Systematisch?

Alles bij elkaar genomen is een systematische coronavaccinatie van zwangere vrouwen nog niet aan te bevelen, besluit de Hoge Gezondheidsraad. Ze steunt hierbij overigens niet alleen op de aanbevelingen van het EMA, maar ook op die van het JCVI (Joint Committee on Vaccination and Immunisation – UK). Vooralsnog lijkt het beter om voor iedere zwangere vrouw individueel een afweging te maken op basis van haar baten-risicoprofiel: als de voordelen voor haar groter zijn dan de mogelijke risico’s, is een coronavaccinatie aangewezen. Dat is onder meer het geval voor zwangere vrouwen die als gezondheidswerker een hoog blootstellingsrisico hebben. Of voor zwangere vrouwen die vanwege een aandoening al een verhoogd risico op een ernstige Covid-19-infectie hebben, illustreert de Hoge Gezondheidsraad.

Vrouwen die borstvoeding geven kunnen allemaal gevaccineerd worden, oordeelt de Hoge Gezondheidsraad. En zeker als ze in de gezondheidszorg werken of tot de prioritaire groepen voor vaccinatie behoren. Of de actieve bestanddelen van de coronavaccins via de moedermelk aan de pasgeborene worden doorgegeven, daarover zijn geen gegevens. Maar áls dat gebeurt, dan worden ze waarschijnlijk in het spijsverteringskanaal van de baby vernietigd of hebben ze waarschijnlijk geen schadelijke effecten.

Zwangerschapswens

Ben je nog niet zwanger maar wil je het wel worden, dan kun je daarmee in principe wachten tot na je tweede coronavaccinprik. Vrouwen die hun zwangerschapswens eerder willen vervullen, kunnen volgens het advies van de Hoge Gezondheidsraad ook zonder bezwaar systematisch gevaccineerd worden, zeker als ze als gezondheidswerker bijvoorbeeld een hoog blootstellingsrisico hebben. Of als ze vanwege een aandoening bijvoorbeeld al een verhoogd risico op een ernstige Covid-19-infectie hebben.

Vrouwen die in afwachting van de tweede vaccinprik plotseling zwanger blijken te zijn, kunnen gerustgesteld worden, meent de Hoge Gezondheidsraad. Dat een vrouw zwanger werd of al was rond de eerste prik is in geen geval een indicatie voor een zwangerschapsafbreking. Zoals eerder uitgelegd, zijn er geen gegevens, laat staan bewijzen, dat de coronavaccins verwikkelingen bij de foetus kunnen veroorzaken.