Tot 1994 viel er in Mozambique niet veel te vieren. Achttien jaar burgeroorlog cultiveerden chaos, banditisme en wetteloosheid. De eerste vrije verkiezingen dat jaar brachten hoop, al zijn de sporen van het verleden nog altijd niet uitgewist. Aan de muziek zal het niet liggen, want een pas verschenen opname uit het Chopi-gebied lijkt wel één groot feest.

De Chopi vormen een minderheid in Mozambique, maar hun timbila-orkesten vinden overal een welwillend oor. Ze imponeren, die melodieën op vijftien xylofoons, afgewisseld met zang en dans. Vroeger beschikte elke lokale chef over zo’n ensemble. Maar nu de regering alle macht in handen heeft, is de rol van de meeste chefs en van hun muzikanten uitgespeeld.

Eén groep blijft furore maken, de Timbila ta Venáncio. De perfectie die oprichter Venáncio Mbande nastreeft, komt de muziek duidelijk ten goede. Het gebruik van zeer resonante houtsoorten (onder andere het sneezewood dat bij het bewerken niesbuien oplevert) en het nauwkeurig stemmen van de xylofoons, leveren indrukwekkende resultaten op.

De hoofdbrok van deze opname bestaat uit een suite, waar instrumentale nummers, solo’s, vocale interventies en dans samensmelten. De teksten bieden, naar goede gewoonte, ruimte voor kritiek: vroeger vooral op de chef en de kolonisatoren (de Portugezen), nu op stamgenoten en de regering. Hoogtepunt is de eigen compositie van aanvoerder Venáncio Mbande, een verhaal over moorden gepleegd door Portugese kolonisatoren, en over het zelfbeschikkingsrecht van de Mozambikanen.

Eigenlijk zou je deze muziek ook moeten zien. De dansers maken er met hun kleurrijke kleren en hun pluimen rond de enkels een spectaculaire voorstelling van. De foto’s in het commentaarboekje laten een enthousiaste menigte zien, die met schilden en traditionele wapens stofwolken van roodbruine aarde doet opwaaien. Je voelt de energie, dat zinderende kloppen – ook letterlijk – tot in je huiskamer.

Radio 3-producer Paul Rans trok voor deze opname zelf naar Mozambique, naar het Centro de Música Chopi Catini. Dat domein moet mettertijd uitgroeien tot een echt Chopi-muziekcentrum. Technisch is dit heel gaaf werk. Geen sinecure, zeker wanneer instrumenten, zang en dans samengaan. Ook de commentaartekst gaat uitgebreid in op de Chopi-tradities: grondig, zonder daarom belerend muziektechnisch te worden. Alleen het beeld ontbreekt, een paar foto’s of filmfragmenten op cd. Al doet dat uiteraard niks af aan het luisterplezier.

De cd “Música Chope de Moçambique” verscheen bij Music & Words (MWCD 3018) en is een productie van Radio 3

Johan Van Acker