Saintes in de zomer : een laboratorium waarin muziek vreugde betekent.

ZO’N HONDERD kilometer boven Bordeaux ligt Saintes, een provinciestadje dat zijn bloei kende tijdens de Romeinse overheersing en nog tijdens de vroege Middeleeuwen. Van dat roemrijke verleden zijn er opvallend veel resten goed bewaard gebleven. Zo is daar een Romeinse triomfboog en ook een Romaans kerkje, gewijd aan Saint Eutrope. Het viert de negenhonderdste verjaardag van zijn inwijding.

Veel valt er in Saintes niet te beleven. Je kan er oesters eten uit de Atlantische Oceaan vlakbij en brandewijn drinken uit het nabijgelegen Cognac. Het stadje geeft een ingedommelde indruk. Maar tijdens de tweede week van juli gaat het er anders toe. Philippe Herreweghe houdt er dan zijn jaarlijkse Académies Musicales. De bedoeling lijkt zeer eenvoudig. Zet een groep goede muzikanten samen en de alchemie van de historische plaatsen, het goede weer en de invallen van het moment zelf doen hun werk.

Er zijn weinig plekken in de wereld waar muziek zoveel vreugde betekent. Muzikanten beleven merkbaar plezier bij het musiceren en het publiek is er hen grenzeloos dankbaar voor, het reageert ongehoord enthousiast. Bij het slotconcert, een marathonavond die tot na twaalf uur ’s nachts duurde, bleven ze applaudisseren, tot Herreweghe en zijn Orchestre des Champs Elysées nog een uitgebreide toegift gaf. Herreweghe is duidelijk een succes in Saintes. Op enkele jaren tijd slaagde hij erin om zijn concertpubliek te verdrievoudigen.

Het onderzoeksterrein van de Académies is zeer ruim. Van de Middeleeuwen tot de romantiek. Voor de oude muziek kwamen er gespecialiseerde groepen als Mala Punica, Daedalus en het Huelgas-ensemble. Voor Bach waren er traditioneel het Collegium Vocale en de Chapelle Royale. Zij zijn de kern van het festival. De romantische periode werd verkend door verscheidene solisten met een barok-achtergrond zoals Véronique Gens en Sandrine Piau, en ook het Orchestre des Champs Elysées.

Verkennen is bepaald het juiste woord. Want vooral bij de muziek uit de romantische periode is het op de tippen lopen : wat kan en wat kan niet ? Er zijn eindeloze discussies over hoe een romantisch orkest met periode-instrumenten moet worden samengesteld. Hoeveel strijkers ? Kunnen de hoorns ventielen hebben ? Hebben de instrumentalisten voldoende technische beheersing ? Is de stem van zangers met een barokverleden wel berekend op dat romantische repertoire ?

BROOS.

Het blijft voorlopig nog een kwestie van aftasten en experimenteren. Nu eens stoot je op een frisse en vernieuwende benadering, dan weer heeft een uitvoering te veel onder de technische onvolkomenheden te lijden. De resultaten zijn voorlopig nog broos en kwetsbaar.

Toch zijn er al prachtige resultaten gerealiseerd. Hoboïst Marcel Ponseele heeft in Saintes zowaar de status van plaatselijke ster bereikt. Bij het toch al gulle applaus wordt er nog net iets harder geklapt wanneer hij groet. Terecht, want de delicate, romig fluwelen klank die hij op zijn instrument produceert, doet niemand hem na. Voor de thuisblijver : eerder dit jaar kwam bij Accent een cd uit waarop hij sonates van Telemann voor hobo meesterlijk speelt.

Vaste prik in Saintes zijn de groepen die bij de Académie behoren : het Collegium Vocale, de Chapelle Royale, het Orchestre des Champs Elysées. Maar ze zitten wel altijd een beetje anders in elkaar. Het Collegium kan diverse dirigenten krijgen : Herreweghe, Paul van Nevel, Sigiswald Kuijken of de nieuweling Martin Gester. Je ziet zangers uit het Collegium opduiken in andere gezelschappen als het Huelgas-ensemble of in de Chapelle. Dezelfde solisten treden op in verschillende concerten of recitals. Zangers uit het Collegium kunnen plots inspringen voor solisten. Dat soort intense wisselwerking heeft soms rare gevolgen. Zo vallen muzikanten die even niet aan het laboratoriumwerk hebben deelgenomen, wel eens lichtelijk uit de toon.

Hoe dan ook, muzikanten gaan in Saintes graag luisteren naar concerten van collega’s ; dat lijkt evident, maar het is niet zo. Aan de basis van het festival ligt een grote verwevenheid, die maakt dat je je er onmiddellijk thuis voelt. Voeg daarbij nog een centraal gelegen terrasje en de vakantiestemming is al snel compleet.

Die sfeer speelt ook mee in de programmering. Er kan meer dan elders. Toen Paul van Nevel met zijn Huelgas-ensemble om middernacht in de crypte van Saint Eutrope lamentaties zong, was het telkens drummen om binnen te kunnen. Overigens zijn die lamentaties desolate klaagzangen voor de Goede Week een mooi voorbeeld van het laboratoriumwerk dat in Saintes geleverd wordt. Onbekende componisten als een Fabrizio Dentice of een Tiburtio Massaino van wie alleen de specialisten hun namen kunnen plaatsen, zorgden voor aangrijpende momenten van muziekgenot. Geen wonder dat melomanen bij van Nevel kwamen smeken om die muziek toch maar op plaat te zetten. Wat niet ging. Het opnameschema ligt vast tot in het jaar 2000. Volgend jaar hervat van Nevel zijn serie lamentaties.

Lukas Huybrechts

Marcel Ponseele, Sonates van Telemann op Accent ACC, 95110D.

Collegium Vocale en Chapelle Royale : intense wisselwerking.