De PSC staat weer op de politieke kaart. Dat vindt althans voorzitster Joëlle Milquet, die zichtbaar in haar nopjes is met de manier waarop de partij munt heeft weten te slaan uit haar sleutelpositie in de Lambermontakkoorden.

Had de Volksunie niet in doodsnood verkeerd, dan zat de PSC nog steeds moederziel alleen in de Franstalige oppositie te verkommeren. Door steun te verlenen aan de Lambermontakkoorden heeft de partij wat van haar politieke gewicht teruggewonnen. De PSC van Joëlle Milquet geldt nu immers als de redder van het Franstalig onderwijs, al vertaalt dat feit zich voorlopig niet in gunstige opiniepeilingen. Toch meent de partij dat het lonend was om haar principiële bezwaren tegen het verder uitkleden van de federale staat onder het tapijt te vegen. Ook de vertroebelde verstandhouding met de CVP neemt ze voor lief. Want alleen bij een dozijn zuurpruimen in Vlaanderen valt er wat ergernis te bespeuren over de geweldige bocht die de PSC in het Lambermontdossier heeft genomen.

De PSC vroeg fundamentele wijzigingen aan de Lambermontakkoorden of ze zou de akkoorden niet steunen. Maar de vijf amendementen op de financieringswet die uw partij over de streep hebben getrokken, kunnen toch moeilijk fundamenteel worden genoemd?

Joëlle Milquet: Omdat de partij het met heel wat zaken oneens is, heeft ze zich bij de stemming onthouden. Anderzijds mag wat de PSC heeft binnengehaald ook niet worden onderschat. Vijf amendementen mogen onbeduidend lijken, maar wie de koppigheid van Guy Verhofstadt (VLD) kent, weet dat dit niet zo is. Bovendien zorgt het akkoord tussen de Franstalige partijen over de verdeling van het onderwijsgeld – een akkoord dat Vlaanderen misschien moeilijker naar waarde kan schatten – ervoor dat de verschillende schoolnetten door de Franse gemeenschap eindelijk op voet van gelijkheid zullen worden behandeld. Ook de Vlaamse regering ervan overtuigen het minderhedenverdrag te ondertekenen, was geen eenvoudige klus. Natuurlijk had ik liever meteen een vergelijk gezien over een definitie van het begrip minderheid. Maar Verhofstadt kon het zich niet veroorloven om in de eindsprint ook de jastemmers van de VU te verliezen. De nacht vóór de eindstemming was compleet surrealistisch. In feite was het de eerste echt confederale onderhandeling in dit land, met de Franstaligen aan de ene kant, de mobiele telefoons in het midden en Nederlandstaligen aan de andere kant. De PSC heeft in die laatste uren weinig fouten gemaakt. En als ik de enthousiaste Franstalige reacties zie, durf ik er niet aan te denken hoe de publieke opinie zou hebben gereageerd mochten wij Lambermont hebben gesaboteerd.

Om ook het onderdeel over de overdracht van bevoegdheden te laten passeren, heeft de regering aan de PSC de ondertekening van het verdrag ter bescherming van de minderheden beloofd. Maar u hebt geen enkele garantie dat het verdrag ooit zal worden geratificeerd. Een interministeriële conferentie moet eerst nog een voor iedereen aanvaardbare definitie van het begrip nationale minderheid formuleren.

Milquet: Ik heb vertrouwen in het proces dat door de ondertekening in gang is gezet. De gewestregeringen – al kan worden getwist over de Brusselse – verbinden zich er met de ondertekening van dit internationale verdrag toe het te goeder trouw uit te voeren. Heel wat obstakels moeten nog worden overwonnen voor de ratificatie, maar je kunt de ratificatie geen eeuwigheid blijven uitstellen. Wezenlijk is dat met de ondertekening wordt erkend dat er in ons land nationale minderheden bestaan. Waar het begrip minderheid precies op slaat, daarover moet nu worden gepraat. Wij zijn heus geen communautaire heethoofden die vinden dat ook de Franstaligen in Antwerpen als een minderheid moeten worden beschouwd. Dat er daarentegen een probleem is in de rand en langs de taalgrens, aan weerskanten welteverstaan, kan niemand ontkennen. Een Belgische definitie zal bovendien ook rekening moeten houden met de Raad van Europa, die in dezen een scheidsrechtersrol speelt. België kan dus niet om het even wat doen. Voorts reken ik op Louis Michel (PRL) opdat de ondertekening van het verdrag geen dode letter blijft.

De Brusselse rand ligt bij de Vlamingen heel gevoelig. Het is onwaarschijnlijk dat de Vlamingen akkoord zullen gaan met een definitie die ook op de Franstaligen in de rand van toepassing is.

Milquet: Ooit zal Vlaanderen toch minderheden op zijn grondgebied moeten accepteren, iets wat Vlaanderen gemakkelijker zou moeten vallen, nu het met de regionalisering van de gemeentewet grote macht over zijn gemeenten krijgt. Het is niet onze bedoeling om de taalgrens ter discussie te stellen, of om, zoals het FDF, het Brusselse Gewest tot vijftig gemeenten uit te breiden. Maar we aanvaarden niet dat mensen worden gediscrimineerd louter op basis van hun taalaanhorigheid, zoals nu soms het geval is bij het toekennen van woningen. Ik hoop dat Vlaanderen met de tijd zonder complexen zal leren leven met een Franstalige minderheid, die in geen enkel opzicht een bedreiging vormt voor de Vlaamse soevereiniteit.

De PSC zit aan Franstalige kant alleen in de oppositie. Zijn de machtsverhoudingen dankzij Lambermont nu enigszins in uw voordeel gekanteld?

Milquet: De PSC heeft zich uit haar isolement losgemaakt. Sinds de verkiezingsnederlaag van 1999 is de PSC, net zoals de CVP in Vlaanderen, door de andere partijen onophoudelijk vernederd. De arrogantie van de nieuwe meerderheid is spreekwoordelijk. De PSC werd zelfs niet meer als een politieke factor gezien. Voeg daarbij een pers die heel gevoelig is voor modeverschijnselen en die de PSC op sterven na dood verklaarde. De PSC kon niets goeds meer doen, wat ze ook zei. Gedurende achttien maanden werd er nauwelijks met ons gesproken. Dat is moeilijk. In het begin dacht ik dat het een troef was om als enige Franstalige partij in de oppositie te zitten. Maar je voelt je machteloos en overal buitengesloten. Bovendien had iedereen nog het beeld van de oude PSC. In dat opzicht zijn de recente gebeurtenissen belangrijk. Tijdens de onderhandelingen hebben de Franstalige partijen een nieuwe PSC ontdekt, een partij die niet alleen voor het katholiek onderwijs op tafel klopt. Wij wilden een evenwichtige verdeling van het geld over de verschillende netten. De PSC heeft loyaal meegewerkt en in de pers niet n’importe quoi verklaard, wat je van de groenen niet altijd kunt zeggen. Daardoor liggen de kaarten nu wat anders, al maak ik me ook niet al te veel illusies. De PSC keert gewoon terug naar de oppositie. Maar voor ons hoefde de regering ook niet per se te vallen, want de PSC is nog lang niet uit de zorgen.

Het vernieuwingsmanifest van de PSC pleit voor een democratisch humanisme. Bij de CVP is menselijke zekerheid het nieuwe sleutelwoord. Dekken die vlaggen dezelfde lading?

Milquet: We gebruiken andere termen, maar er is een gemeenschappelijke visie op het belang van intermenselijke relaties. Het verschil is voorlopig wel dat de PSC unaniem achter haar vernieuwingsproces staat, terwijl de CVP die eensgezindheid in de eigen rangen nog moet vinden. Tegen alle verwachtingen in eigenlijk, als je denkt aan de persoonlijke vetes die de PSC in de vorige regeerperiode heeft gekend. Vandaag kiest de partij voor een duidelijke breuk met de christelijke zuil en met de machtspolitiek. Wij willen ook meer samenwerken met andersdenkenden. Misschien staat de PSC wel pal op een nieuwe politieke breuklijn. De socialisten hadden de gelijkheid, de liberalen hadden de vrijheid, later kwam het thema van de ecologie, dat intussen door de andere politieke partijen is gerecupereerd. Nu winnen sociale banden en menselijke relaties aan belang. Wij proberen dat uit te drukken met de term humanisme. Wie weet wordt dit dé nieuwe politieke beweging van de 21ste eeuw, een beweging die staat voor een menselijker samenleving en postmaterialistische waarden. Ook bij ngo’s hoor je steeds nadrukkelijker de vraag naar grotere levenskwaliteit. Dat is een breuklijn die de links-rechtstegenstelling in ruime mate overstijgt en waarover wij zinnige dingen te vertellen hebben. En ik geloof dat de CVP, ondanks haar interne strubbelingen, dezelfde richting uitgaat.

Hebt u nog gebeld met CVP-voorzitter Stefaan De Clerck na de eindstemming over Lambermont?

Milquet: We houden contact.

Herman Van Rompuy hekelde in de Kamer de bocht van de PSC nochtans heel scherp.

Milquet: Hij misschien wel, de rest niet. Er zijn ook op dat vlak grote verschillen binnen de CVP. Ik heb Stefaan De Clerck trouwens de hele tijd van de stand van de onderhandelingen op de hoogte gehouden. Hij wist hoe de zaken evolueerden. Sommigen lijken echter de geschiedenis te willen herschrijven. De institutionele breuk tussen PSC en CVP dateert van 1968. In vergelijkbare omstandigheden zou de CVP trouwens precies hetzelfde hebben gedaan. Voor ons telde vooral de Franstalige publieke opinie en het feit dat wij huiverachtig staan tegenover nieuwe stappen in de staatshervorming. Voor ons gaat Lambermont te ver, voor de CVP niet ver genoeg. Dus beseffen we dat het resultaat van een onderhandeling met de CVP nog slechter zou zijn. In de coulissen hebben verschillende CVP’ers ons overigens gefeliciteerd, omdat we het spel handig hebben gespeeld. De CVP wilde Lambermont kelderen om de regering te doen vallen. Maar ik betwijfel of de CVP in de ogen van de bevolking al een echt alternatief vormt. De CVP moet zich ook nog herstellen en vernieuwen. Maar de band met de CVP blijft in elk geval behouden. Want al zijn er wonden geslagen, ze zijn zeker niet bij iedereen even diep.

Herman Van Rompuy verklaarde achteraf begrip te kunnen opbrengen voor de moeilijke positie van de PSC, maar niet voor het feit dat de PSC hem tot kort voor de stemming over de financieringswet verzekerde het akkoord te zullen torpederen.

Milquet: Dan heeft hij niet de goede gesprekspartner gehad. Alles is ook zo chaotisch verlopen net voor die bewuste stemming. Dat is de Verhofstadtmethode. Hij belde om twintig over acht, terwijl de stemming om halfnegen was gepland, met de boodschap dat onze amendementen werden aanvaard. Ik had zelfs geen tijd om mijn eigen senatoren te waarschuwen, laat staan om de CVP te informeren. Dat was delicaat, maar in feite niet onze schuld. De hele dag heb ik de CVP gebrieft: dit is ons standpunt, zover staan we, waarschijnlijk zal de meerderheid het niet aanvaarden. Ach, ik denk dat Herman gewoon met de verkeerde persoon heeft gepraat, en daardoor slecht geïnformeerd was.

Patrick Martens Han Renard

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content