De oorlog heeft tot dusver al 800 miljard frank gekost. De wederopbouw van Servië en Kosovo wordt nog veel duurder.
Ook toen de vrede na meer dan zeventig dagen eindelijk in zicht leek, ging de Navo gewoon door met de oorlog – een oorlog die ruim twee miljard frank per dag kost. Inmiddels wordt al volop gediscussieerd over de volgende factuur: hoe groot is de aangerichte schade? Wie zal de schade herstellen? En vooral: wie zal dat allemaal betalen?
Betrouwbare cijfers zijn er nog niet. Zes weken na het begin van de luchtaanvallen op 24 maart, hadden Servische bronnen het al over een totaal kostenplaatje van ruim 3600 miljard frank. De vraag is natuurlijk of men op de ontwrichting van een hele economie, de consequenties van etnische zuiveringen en de impact van deze oorlog op mens en milieu wel een bedrag kan kleven.
De Duitse militaire economen Jürgen Schnell en Gabriel Staub komen, na een voorlopige rekensom, uit op ongeveer 800 miljard frank. De Navo-bombardementen: 180 miljard. Het Joegoslavische leger: 24 miljard. Humanitaire hulp: 34 miljard. Materiële schade: 500 miljard. Overige economische schade voor Joegoslavië en de buurlanden: 60 miljard.
In de getroffen regio wonen 55 miljoen mensen: voor hen is het zogenaamde Balkan-stabiliteitspact uitgewerkt. De kosten van de wederopbouw zullen volgens schattingen van de Duitse Bank Research groter zijn dan alle oorlogsuitgaven tot dusver. De Europese Unie gaat momenteel uit van ruim 1100 miljard frank, exclusief het budget voor humanitaire hulp en vredestroepen. Alleen al voor die vredesmacht zou de komende vijf jaar tot 500 miljard frank nodig zijn.
Een bijkomende financiële last voor Europa en haar sowieso al onstabiele munt vormt de schadeloosstelling van de buren van Joegoslavië: hen is toenadering tot de EU in het vooruitzicht gesteld en ze zullen zich in deze beroepen op hun “goed gedrag” tijdens de Kosovo-crisis.
“Hoe dat alles zal gaan, zonder de stabiliteitscriteria van de euro in het gedrang te brengen, weet ik niet”, zegt een vertegenwoordiger van de Europese Bank voor Heropbouw en Ontwikkeling in Londen. In haar begroting voor 1999 heeft de EU nauwelijks tien miljard frank uitgetrokken voor ondersteuning van de Balkan. Dus zullen zowel de begrotingsreserve van acht miljard frank als andere Europese geldbronnen ook moeten worden aangesproken.
Maar – o, ironie – deze medaille heeft ook een “prettige” keerzijde: de West-Europese economie zal wel varen bij al deze investeringen. De heropbouw belooft een flinke groeifactor te worden. Als Slobodan Milosevic uit het zadel wordt gelicht, tenminste.
Op 29 april vroeg Joegoslavië bij het Internationaal Gerechtshof in Den Haag al om de stopzetting van de bombardementen, en de nodige compensaties voor geleden schade. Over die eerste vraag werd op woensdag 2 juni – één dag voor de diplomatieke doorbraak in Belgrado – al een oordeel geveld: de luchtaanvallen konden doorgaan. Maar het Hof liet ook duidelijk verstaan dat de Navo-lidstaten wel degelijk verantwoordelijk zijn voor de wederopbouw. Als men er tenminste van uitgaat dat de bombardementen in overtreding zijn met het zogenaamde Volkerenrecht.
