WERKLOOSHEIDSUITKERING BEPERKEN IN TIJD LEVERT GEEN ‘GIGANTISCHE’ BESPARING OP

'Onze cijfers zijn niet echt geschikt om het voorstel van de N-VA te onderbouwen', zegt Joost Bollens van HIVA. © REPORTERS

De N-VA wil langdurig werklozen na twee jaar hun uitkering afnemen. Dat zal een ‘gigantische besparing’ opleveren, zegt de partij, die verwijst naar onderzoek van het Onderzoeksinstituut voor Arbeid en Samenleving HIVA. Maar volgens Joost Bollens, onderzoeksleider van datzelfde HIVA, slaat dat nergens op.

De N-VA neemt haar wensen voor werkelijkheid. Dat is samengevat de repliek van Joost Bollens van het Onderzoeks-instituut voor Arbeid en Samenleving HIVA op een voorstel van de N-VA om de uitkering voor werk-lozen in een eerste periode te verhogen, maar na twee jaar af te breken.

Sinds de regering- Di Rupo daalt die uitkering naarmate je langer werkloos bent, maar in tegenstelling tot elders in Europa wordt ze in België niet beperkt in de tijd. De N-VA wil dat laatste dus wel doen. Het voorstel is opgenomen in haar programma ‘Verandering voor vooruitgang’ voor de verkiezingen in 2014.

Ondervoorzitter Ben Weyts van N-VA denkt dat dit zal leiden tot ‘een gigantische besparing’, zonder evenwel een concreet bedrag te vermelden. Hij steunt naar eigen zeggen op onderzoek dat het HIVA (verbonden aan de KU Leuven) in 2009 heeft uitgevoerd. Dat zou hem geleerd hebben dat een derde van de werklozen opnieuw aan het werk gaat als hun uitkering wegvalt. Een derde zou naar het OCMW trekken voor een leefloon en een derde zou geen beroep meer doen op een uitkering. Het geld dat op deze manier in de sociale zekerheid bespaard wordt, wil de N-VA gebruiken om de belastingen fors te verlagen.

Maar Weyts citeert het HIVA verkeerd, betoogt onderzoeksleider Bollens in het nieuwe nummer van het tijdschrift De Gids op Maatschappelijk Gebied. Het bewuste onderzoek ging alleen over langdurig werklozen die een uitkeringssanctie (een tijdelijk lagere uitkering, schorsing of uitsluiting) kregen omdat ze zich niet genoeg inspanden om weer aan het werk te gaan. Het aantal bestrafte langdurige werklozen neemt evenwel jaarlijks af (van 31.000 in 2009 tot 24.000 in 2012). Bovendien, stelt Bollens, kunnen de bestrafte werklozen niet zomaar vergeleken worden met langdurig werklozen die na twee jaar zonder uitkering zouden vallen. ‘Er is geen onderzoek, ook niet in het buitenland, dat aantoont dat zij op dezelfde manier zullen reageren. Onze cijfers zijn bijgevolg niet echt geschikt om het voorstel van de N-VA te onderbouwen. De gigantische besparing waarop de partij hoopt, zal wellicht heel wat kleiner zijn.’

Bollens gelooft niet in ‘een loutere besparings-logica’ om langdurige werkloosheid te lijf te gaan en komt met een alternatief: ‘In plaats van botweg de uitkeringen in de tijd te beperken, is het interessanter om werklozen aan te moedigen om werk te zoeken en niet te verplichten om de eerste de beste job te aanvaarden.’ De omschrijving van ‘passend werk’ (inhoud, loon, afstand…) wordt versoepeld naarmate de werkloosheid langer duurt, maar een sanctie volgt pas na het weigeren van een aantal passende betrekkingen. Daarbij moet er ook aandacht zijn voor de regionale verschillen in de arbeidsmarkt. Zo is de werkloosheid in Limburg bijvoorbeeld veel groter dan in West-Vlaanderen.

Volgens Bollens kan ook worden gedacht aan hogere uitkeringen in een eerste periode als werk-zoekende. Hij bepleit deze aanpak ook voor mensen die een leefloon of een ziekte-uitkering ontvangen: ‘Het beperken van de werkloosheidsuitkering tot twee jaar, zoals de N-VA beoogt, zou vooral zichtbare gevolgen hebben voor werklozen die al twee jaar werkloos zijn. Maar voor hen komt die maatregel in feite veel te laat.’

DOOR PATRICK MARTENS

‘We moeten werklozen aanmoedigen om werk te zoeken en niet verplichten om de eerste de beste job te aanvaarden.’

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content