De Russische dichter en zanger Kirill Medvedev is al jaren een van de origineelste stemmen van de linkse oppositie. ‘Zonder idealisme kan ik niets.’

In zowat elk land ter wereld verwerven schrijvers bekendheid met wat ze schrijven. In Rusland kan het ook door te stoppen met schrijven. Dat is met enige zin voor overdrijving het verhaal van de Russische dichter Kirill Medvedev. Nauwelijks een handvol dichtbundels heeft hij geschreven, wanneer hij eind 2004 op zijn blog aankondigt dat hij niet meer gepubliceerd wenst te worden. En als uitgeverijen hem al willen publiceren, dat ze dat dan in het geniep moeten doen. ‘Ik wilde geen deel meer uitmaken van een systeem waar ik niet achter stond’, vertelt hij me enkele uren voor zijn optreden in de Gentse boekhandel Limerick, waar hij de Nederlandse vertaling van zijn werk presenteert.

Medvedev stottert. Een betere metafoor voor de huidige toestand van de Russische oppositie kun je eigenlijk niet bedenken. Medvedev declameert geen gedichten, hij stamelt ze. Het geeft zijn werk – voornamelijk lange, verhalende gedichten in vrij vers – een toets van vertwijfeling en innerlijke verwarring. Wegens de donkere kijk op het leven, de zwartgallige humor en de bijwijlen scabreuze inslag van zijn teksten wordt Medvedev vaak vergeleken met de Amerikaanse schrijver Charles Bukowski, die hij vijftien jaar geleden in het Russisch vertaalde. ‘Ik hou van Bukowski omdat zijn hoofdpersonages geen helden zijn, en dat zelf ook inzien. Ik heb een enorme afkeer van zijn machogedrag en homofobie. Helaas zijn dat net de redenen waarom Bukowski bij veel Russen populair is.’

Tien jaar na zijn publicatiestop schrijft Medvedev nog steeds. Zijn essays en gedichten post hij op zijn website, soms publiceert hij een bundel in de kleinschalige Vrije Marxistische Uitgeverij die hij uitbouwt. Hij treedt ook op in een band, die enkele van zijn gedichten op muziek heeft gezet. Ondanks zijn uitgesproken activisme in de linkse beweging is zijn poëzie ontwapenend alledaags, zonder hoogdravend getheoretiseer. In een van zijn gedichten beschrijft hij zijn ontroering, wanneer hij erin slaagt een goedkoop pakje paté op de kop te tikken. ‘Ik schrijf over het gewone leven, omdat de gemiddelde Rus niet bezig is met grote politieke projecten. Die wil gewoon een snee paté kunnen kopen in de winkel.’

Naast een wat zwarte kijk blinken de personages in zijn gedichten ook uit in passiviteit. Een van zijn recentste gedichten beschrijft hoe hij tevergeefs een toelating probeert te krijgen voor een antifascistische betoging. Terwijl de bekende mensenrechtenactivist Ljev Ponomarjov de incompetente ambtenaar op het stadhuis te lijf gaat, beschrijft Medvedev hoe zijn gedachten van het tafereel afdwalen. ‘Die passiviteit is zowel een kritiek als een kwaliteit’, zeg hij. ‘Het is een vorm van eerlijkheid, maar het toont ook onmiddellijk de grote zwakte van de oppositie in Rusland. Nu betogen we vaak zij aan zij met ultraliberalen of nationalisten. Dat is moeilijk vol te houden. We eisen allemaal democratie en een rechtsstaat, maar eigenlijk willen we niets met elkaar te maken hebben.’

Natuurlijk is ook hij naïef geweest, toen er in de maanden voor Poetins herverkiezing in 2012 plots met grote regelmaat tienduizenden betogers op straat kwamen om te protesteren tegen de grootschalige verkiezingsfraude en corruptie. ‘Wij dachten echt dat alles zou veranderen, als we maar met genoeg op straat zouden komen, zoals dat tijdens de perestrojka was gebeurd. We hebben onze krachten overschat. De machthebbers hebben snel gezien dat we enkel druk kunnen uitoefenen, als we erin slagen onszelf te verenigen. Dat hebben ze nu goed verhinderd.’

Hoe zijn land er over twintig jaar uitziet, durft hij niet te voorspellen. ‘Ik hoop natuurlijk dat het allemaal ten goede zal evolueren, maar ik heb geen enkele reden om aan te nemen dat het zo zal zijn. Ik ga er niet van uit dat de maatschappij zal evolueren zoals ik dat wil. Maar ik heb hoop. Zonder idealisme kan ik niets.

DOOR JEROEN ZUALLAERT

‘Ik schrijf over het gewone leven, omdat de gemiddelde Rus niet bezig is met grote politieke projecten. Die wil gewoon een snee paté kunnen kopen in de winkel.’