Houden de communistische leiders hun beloften als Hongkong terugkeert naar het moederland ? Het aftellen is begonnen.
NOG EEN JAAR te gaan en de zenuwachtigheid stijgt rond Hongkong en wat de mogelijke toekomst van de Britse kroonkolonie zou kunnen worden. Op 30 juni 1997, middernacht, keert het grondgebied van Hongkong de grote New Territories die aan China grenzen, het schiereiland Kowloon, en Hongkong Eiland en de duizenden eilanden, eilandjes en half overspoelde rotspunten die daar verder nog bij horen terug onder de soevereine mantel van het grote China, het Middelste Rijk dat intussen de Chinese Volksrepubliek geworden is. De overdracht, men weet het, is in principe geregeld tot ieders tevredenheid. Volgens het door de Chinese topleider Deng Xiaoping zogenaamd nog bedachte principe van één land twee systemen zal Hongkong deel uitmaken van de Chinese natie, maar van verregaande autonomie kunnen genieten als SAR, dat is Speciale Autonome Regio.
In principe, en volgens de door beide partijen (China en Groot-Brittannië) ondertekende akkoorden, zou er aan het dagelijks leven in Hongkong, aan de economie en aan het financiewezen, aan het functioneren van de stad, zo goed als niets veranderen, en zou die autonome status gegarandeerd zijn voor de komende vijftig jaar. Zo staat het in de Joint Declaration, het basisakkoord tussen Londen en Peking, en in de Basic Law, de minigrondwet voor Hongkong die speciaal voor de gelegenheid werd opgesteld. Enkele dagen geleden kwam Chris Patten, de gedoodverfde ?laatste gouverneur van Hongkong?, nog in Brussel zijn vertrouwen uitspreken in de formule.
Hij was dat verplicht aan zijn ambt, want wat voor een metropool zou Londen zijn als het Hongkong met heel zijn bevolking zomaar overleverde aan de willekeur van wat toch nog altijd een dictatoriaal ?communistisch? regime is ? Hij was het ook verplicht aan de toekomst van Hongkong zelf : het wachtwoord is inderdaad aan officiële zijde dat Peking zeker zijn woord zal houden, al was het maar omdat Peking daar het allergrootste belang bij heeft. Hongkong is de kip met de gouden eieren voor China, in die redenering, en Peking zal die niet willen slachten. In orde van grootte : meer dan zestig procent van de buitenlandse investeringen in China wordt gerealiseerd via Hongkong, en die buitenlandse investeringen produceren twee derden van de Chinese uitvoer. Maar ook : de geldmachine Hongkong, de grootste haven ter wereld met binnenkort de grootste luchthaven ter wereld, heeft al een tijdje zo goed als geen enkele fabriek meer op zijn grondgebied staan. Alle Hongkongse fabrieken staan in China, meer in het bijzonder in de zuidelijke provincie Guangdong (waar Guangzhou of Canton de hoofdstad van is). De economie van Hongkong, zeggen hoge ambtenaren, is bijna even groot als die van heel de Volksrepubliek.
PASPOORT.
Lieden die écht geloven in de toekomst van Hongkong zien de oude kolonie niet meer als een afzonderlijke regio, maar in het grotere geheel van Zuid-China en de delta van de Parel-rivier (die langs Canton en Macao stroomt), waarin Hongkong een transit-en dienstencentrum wordt en, bovenal, het grootste financiële centrum van Oost-Azië (met aan de andere kant Shanghai als industriële en handelshaven). Op die manier gezien, zeggen zij, kan Hongkong niet kapot, als men ervan uitgaat dat de leiding in Peking niet op een veralgemeende zelfmoord van de Chinese Volksrepubliek uit is.
Dat is natuurlijk het economische standpunt. Dat weegt heel zwaar in een succesvolle, door de zakenwereld gedomineerde stad als Hongkong, maar er is er ook een ander. En aan die kant ziet men de toekomst lang niet zo schitterend in. Waarom komt Chris Patten, die door Peking tot een soort Kop van Jut verklaard is sinds hij de democratisering van Hongkong een heel klein beetje heeft proberen te versnellen, tegen de Chinese wensen in, anders in Brussel een pak vrome leugens slijten omtrent ?het verzet van het volk van Hongkong? tegen de Chinese dictatuur, dat heel zeker toegevingen zal kunnen afdwingen van Peking ? En waarom krijgt hij daarna zo’n bedachtzaam applaus ? Omdat iedereen weet, natuurlijk, dat het verzet van het volk van Hongkong niets anders kan zijn, als het ooit nodig zal blijken, dan een massale emigratie, een vlucht naar de vier windstreken, of naar welk land dan ook waar ze het paspoort voor gekregen heeft. En wie geen paspoort heeft…
Chris Patten en de Democraten van Martin Lee hebben er algemene verkiezingen voor een deel van de Legco, de wetgevende vergadering, doorgeduwd, en de Democraten hebben die verkiezingen met glans gewonnen. Martin Lee is, democratisch gezien, de belangrijkste politicus van het land. Maar Peking wil van hem en van zijn partij niet horen, en heeft verklaard dat het in juli volgend jaar die verkozen Legco zal ontbinden, en een eigen ?voorlopig? wetgevend orgaan zal aanstellen. Dat zou, volgens de Democraten en de Britten, een schending zijn van de Basic Law en van de met China gemaakte overeenkomst. Maar momenteel lijkt het erop dat de Chinezen dit hard willen spelen, en dat zij bereid zijn het risico te nemen van een implosie van het internationale vertrouwen in de toekomst en, vooral, de betrouwbaarheid van Hongkong. Uit het Tian An Men-bloedbad in 1989 hebben ze immers geleerd dat internationale verbolgenheid over politieke misdrijven snel wegebt, en dat de economie en het zakenleven, als het erop aankomt, aan mensenrechten, democratie en vrijheid van meningsuiting, geen boodschap hebben. En dàt is, tenslotte, heel waarschijnlijk de precieze betekenis van de wat vage formule, ?één land, twee systemen? : waar staat daarin het woord ?politiek? ?
S.V.E.
Woonblokken in Hongkong : volgend jaar in China.
