Wat kunt u doen als een kind echt onhandelbaar wordt? Orthopedagoog Jo Voets, directeur van de Orthopedagogische Groep Limburg, zet een aantal mogelijkheden op een rij.

OPVOEDINGSWINKEL

In Genk kunnen ouders met al hun opvoedingsvragen in de Opvoedingswinkel terecht, een laagdrempelig initiatief, vijf jaar geleden opgericht door Jo Voets en collega’s. ‘Ouders die niet meer weten welke kant ze op moeten met het moeilijke gedrag van hun kroost, stappen hier gewoon binnen voor hulp en advies. De opvoedingswinkel biedt consultaties aan, organiseert oudertrainingen, infoavonden en cursussen over specifieke problemen (drukke kleuters, jongeren met obesitas). (www.opvoedingswinkel.be).

ORTHOPEDAGOGISCHE PLEEGZORG

Wanneer een kind wegens zware gedragsproblemen niet langer thuis kan blijven, bieden specifiek opgeleide en geselecteerde semi-professionele pleegouders tijdelijk onderdak. Op die manier kan residentiële opvang vaak vermeden worden. Deze oplossing biedt jongeren betere vooruitzichten dan een leven lang almaar opnieuw geplaatst te worden.

YOUTH AT RISK

Een ander succesvol programma is YAR ( youth at risk): risicojongeren worden negen maanden thuis begeleid door een team van vrijwilligers. Binnen dit traject wordt er tien dagen in een zeer gestructureerde omgeving in groep gewerkt en gefocust op de eigen verantwoordelijkheid. YAR blijkt er bij de helft van de jongeren in te slagen een nakende plaatsing te vermijden en hen uit een criminele carrière te halen. ‘Youth at Risk’ bestaat nog niet in Vlaanderen. ‘We lieten ons gedeeltelijk door YAR inspireren om met twintig jongeren naar de Ardennen te trekken. Via oefeningen, confrontaties en outdooractiviteiten wordt de vinger op de wonde gelegd en gefocust op: “Wat wil ik bereiken, wie of wat heb ik daarvoor nodig?”‘ Op een volgend kamp gaan de ouders mee.

PARENTAL MANAGEMENT

De hulpverlening wordt best ‘multimodaal’ georganiseerd: én ouders én leerkrachten én leeftijdsgenoten worden bij de therapie betrokken. De jongere moet zo veel en zo lang mogelijk thuis kunnen blijven. Dit kan als ouders bijvoorbeeld een pedagogische training (‘parental management’) volgen en leren hoe ze hun tiener moeten aanpakken. Leerkrachten krijgen aanwijzingen en er zijn gesprekken met het kind om zijn zelfbeeld op te krikken. Elk kind heeft minstens één kwaliteit, en daarin wordt het positief gestimuleerd.

RESIDENTIëLE INSTELLINGEN

In Vlaanderen slapen achttienduizend kinderen en jongeren ’s nachts niet in hun eigen bed: ze verblijven in een gespecialiseerde instelling. Een deel van hen omdat ze kampt met ernstige emotionele en gedragsproblemen. De vzw Orthopedagogische Groep Limburg (waaronder Centrum Bethanië) in Genk biedt aan 120 kinderen tussen 3 en 20 jaar onderdak. Jo Voets: ‘Een residentiële behandeling is soms de enige mogelijkheid. Het doel daarvan is enerzijds het gedrag van de jongeren te veranderen, anderzijds zo met de ouders en de familie te werken dat zij opnieuw het roer in handen kunnen nemen. Onderzoek en praktijk wijzen uit dat je dit het best realiseert binnen een termijn van anderhalf jaar. Te lange plaatsingen werken contraproductief. Zeker bij jongeren met uitgesproken antisociaal gedrag is de druk van problematische groepsgenoten erg groot. Je moet al een ijzersterk team hebben om zo’n groep jongeren in de hand te houden.’

Door Marleen Finoulst