?Prometeo? van Luigi Nono.
Voor de linkse componist Luigi Nono was Prometheus de held. De man die op de Olympus binnendrong en daar van de goden het vuur stal om het aan de mensen terug te geven. Of : de kunstenaar als bevrijder van de onderdrukten. Met dit gegeven als uitgangspunt schreef hij in 1985 op tekst van Massimo Cacciari, nu burgemeester van Venetië, ?Prometeo?, een tragedia dell’ascolto. Een luistertragedie op eclectische en duistere teksten, die een perfecte bedding vormen voor het breed uitdijende klanklandschap dat Nono creëerde.
De tijd verloopt er traag, is geraffineerd en esthetisch. Nono werkt graag met klanken die ver uiteengetrokken zijn, ijle sopranen tegen een diepe bas, lange accoordenblokken spinnen zich uit. Hij werkt in lagen, met reële zangers, solisten, orkesten en hij laat die basisgeluiden elektronisch bewerken.
Nono is dood, zijn assistent Richard André realiseerde deze grandioze partituur voor de Munt. En de Hallen van Schaarbeek waren de ideale plaats om de ?Prometeo? te recreëren. De orkesten en koren zitten op verschillende niveaus op de ballustrades.
Centraal staat dirigent Peter Eötvös, tweede dirigent zit Kwamé Ryan een verdieping hoger. Achter hun tafeltje de geluidsregisseurs. De traagheid van het akoestisch gebeuren geeft het geheel iets sacraals, een bijna hypnotische toestand.
Je zit te luisteren, telkens opnieuw tracht je te definiëren waar welk geluid vandaan komt, wie zingt, wat elektronisch wordt vervormd. Met de dirigent als hogepriester. Op zichzelf een fascinerend ritueel. Alsof dat niet voldoende klaar is, wordt dit door de aankleding van Bob Wilson de operabezoekers extra duidelijk gemaakt. De hele Hallen zijn voor de gelegenheid door Wilson aangepast, hij licht ze prachtig uit in een koel blauw licht, ook de zitjes zijn van zijn hand. Hij kleedt koor, orkest, de dirigenten in het wit. Een groep dansers voeren op de trage muziek trage hiëratische handelingen uit. Geen sprankeltje betrokkenheid zie je op hun gelaat. Het vuur van Prometheus, de vlucht ganzen, de palmtakken, de olympische ringen, alles zeer esthetisch, maar het vertelt hetzelfde wat al in de muziek te horen is. De ?Prometeo? die Wilson verwezenlijkt, heeft meer iets van een elegant en modieus etalageontwerp. En zijn zitjes zijn voor de lange luisterduur hard. Dezelfde partituur in dezelfde ruimte, met dezelfde muzikanten als concert ware eerlijker en efficiënter geweest.
Lukas Huybrechts
Luigi Nono, ?Prometeo?, olv Ingo Metzmacher en Peter Rundel, EMI Classics 5 55209 2.
Prometeo : met de dirigent als hogepriester.
