In Zuid-Sudan dreigt een etnisch conflict te leiden tot een humanitaire catastrofe.
Bentiu – Een terreinwagen baant zich moeizaam een weg door plakkende modder. In de auto zitten vier jonge moeders met hun dode kindjes, verpakt in witte lijkzakken. Ze stierven aan ondervoeding. Slachtoffers van de humanitaire ramp die zich voltrekt in Zuid-Sudan nadat in december een bloedige machtsstrijd uitbrak tussen president Salva Kiir en zijn voormalige vicepresident Riek Machar.
Even buiten het ontheemdenkamp nabij Bentiu worden de vier kinderen samen begraven te midden van andere verse graven. De moeders vlechten van sorghumstengels groene kruisjes die ze in de natte klei plaatsen. Een van de moeders prevelt een gebed. De andere luisteren met schokkende schouders. Begrafenissen worden verzorgd door Artsen zonder Grenzen. ‘We begraven overleden ziekenhuispatiënten en vragen kampbewoners om hun doden naar hier te brengen’, vertelt Nora Echaibi van AzG. ‘We willen voorkomen dat nog meer ziekten uitbreken in het kamp.’ In het mortuarium wikkelt ze opnieuw een dood kind in een deken. Ook hij stierf aan ondervoeding en wordt morgenochtend begraven. Er sterven nu zo veel kinderen dat er twee begrafenisdiensten per dag plaatsvinden.
De witte tenten van het ziekenhuis staan pal naast het kamp waar zo’n 45.000 mensen op een veel te kleine oppervlakte leven. Er is te weinig drinkwater en een acuut tekort aan latrines. Kinderen zwemmen in twee meertjes die zijn ontstaan uit de riolering van de VN-basis in Zuid-Sudan.
Bentiu ligt in het woongebied van het Nuer-volk van Riek Machar. Zijn machtsstrijd met de president die tot de Dinka behoort, is ontaard in een etnisch conflict. In het gebied is zwaar gevochten omdat er tal van olievelden liggen. Bentiu is nu in handen van het leger dat vooral uit Dinka bestaat. De Nuer zijn gevlucht naar de VN-basis.
Nyakuoth Machar woont in het kamp met haar acht kinderen. Ze staat er alleen voor sinds haar man bij gevechten omkwam. ‘Er is niet genoeg eten’, vertelt ze. ‘Maar het ergste is hout sprokkelen. Daarvoor moet ik het kamp uit en dan loop ik de kans om gedood te worden. Of erger.’ Ze doelt op verkrachting, een onderwerp waarover binnen de Nuer-gemeenschap niet hardop wordt gepraat. Volgens Toby Lanzer, humanitair coördinator van de VN in Zuid-Sudan, werden de afgelopen maanden al veel vrouwen slachtoffer van verkrachting: ‘Er zijn getuigenissen over hoe vrouwen in hun ziekenhuisbedden in de stad Malakal zijn verkracht en gedood.’
Door het conflict zijn een miljoen mensen ontheemd, vluchtten er 800.000 naar omliggende landen en kwamen er minstens 10.000 om het leven. Lanzer waarschuwt voor een humanitaire catastrofe. Ook politiek is een ommekeer nodig. ‘Ik hoop op een verlicht leiderschap in Zuid-Sudan.’
Ilona Eveleens
800.000 mensen zijn gevlucht en minstens 10.000 gedood.
