Inge Vervotte, de jonge vakbondssecretaris voor Sabena, verrast vriend en vijand.
‘Een machoclub’, zo noemde minister van Onderwijs Marleen Vanderpoorten (VLD) de vertegenwoordigers van de onderwijsbonden die in de onderhandelingen over de weddeverhogingen geen duimbreed toegaven. De vakbonden zijn inderdaad niet erg vrouwvriendelijk. Mia De Vits kon geen ’topman’ worden van het ABVV omdat ze een vrouw is. Ze moest die eer laten aan een Franstalige mannelijke collega, hoewel de socialistische bond anders dan velen denken meer leden heeft in Vlaanderen dan in Wallonië. Bij het christelijke ACV werd een paar jaar geleden op een onbewaakt moment aan Maddie Geerts gedacht om Willy Peirens als voorzitter op te volgen. Maar de bond riskeerde die cultuurschok niet en dropte haar als nationaal secretaris in de sociale zekerheid.
Aan de andere kant van de sociale onderhandelingstafels zijn de vrouwen niet veel beter af. Het Verbond van Belgische Ondernemingen en het Vlaams Economisch Verbond – dat zich nogal snel van gedelegeerd bestuurder Mieke Offeciers ontdeed – hebben de grootste moeite om vrouwelijke ondernemers voor hun bestuursorganen te rekruteren.
En plotseling loopt daar dan een piepjonge vrouw over het televisiescherm, telkens wanneer het Sabena-drama het nieuws haalt. Vakbondssecretaris Inge Vervotte kon vermijden dat bij het Blue Sky-besparingsplan bloed vloeide. Daarmee won zij een slag, maar niet de oorlog. Over enkele dagen krijgt Sabena het businessplan van gedelegeerd bestuurder Christoph Müller in de maag en tegen de zomer beslist de Zwitserse aandeelhouder SAirGroup of hij verder vliegt met Sabena.
Voor vakbondskringen is het mandaat van Vervotte op zijn minst ongewoon. Een vrouw van 23 jaar die secretaris luchtvervoer is en over het zware crisisdossier van Sabena gaat. Het gevolg van een personeelsprobleempje bij de Christelijke Centrale van de Openbare Diensten – de CCOD aangesloten bij het ACV. Het is overigens merkwaardig dat de sedert lang geprivatiseerde luchtvaartmaatschappij nog steeds wordt beheerd door de ambtenarenbond, die anders dan de bonden voor de privé-sectoren, gewend is met wettelijke personeelsstatuten, vastheid van betrekking en onwrikbare weddeschalen te werken.
METEEN IN DE VUURLINIE
Een probleempje dus bij de CCOD. Eind vorig jaar stapte de ervaren secretaris luchtvervoer Michel Boels over naar de socialistische vakbond. De bond had niet meteen personeel te over en dus mocht de jonge Inge Vervotte de opengekomen plaats invullen. Niet helemaal onvoorbereid weliswaar. Na een korte flirt met de privé-sector, werkte ze een half jaar in het dienstencentrum van de vakbond in Borgerhout aan werkloosheidsdossiers en andere eerstelijnszorg. Daarna kwam ze in de vormingsdienst van de CCOD terecht en werd snel halftijds op het Sabena-dossier gezet. Allemaal binnen een termijn van drie jaar.
Door haar benoeming op 1 januari 2001 tot CCOD-secretaris luchtvervoer kwam ze meteen in de vuurlinie. Het miljarden frank zware besparingsplan Blue Sky lag op tafel en dat vroeg van het personeel bloed en tranen. De Zwitsers speelden het unfair, alsof het miljardenverlies van de SAirGroup de schuld is van het Belgische Sabena-personeel en niet van verkeerde strategische keuzes (die intussen op dramatische wijze na het ontslag van de hele raad van bestuur zijn gecorrigeerd).
De kersverse onderhandelaarster heeft in die weken van januari en februari nauwelijks haar bed gezien. De bonden hadden wel aangedrongen op een sociaal overleg van nine to five, maar dat bleek met de gestelde deadline ondoenbaar. Vervotte stond voor de keuze: het faillissement of vierduizend ontslagen. Samen met haar partners van het vakbondsfront sleepte ze voor de arbeiders en de bedienden een collectieve arbeidsovereenkomst voor twee jaar uit de brand, met besparingen weliswaar, maar vooral met waarborgen voor het behoud van de activiteiten en de werkgelegenheid in Zaventem.
In haar omgeving heet zij een felle strijdster, met de moed van de jeugd en zowel professioneel als privé nog in staat risico’s te nemen. Zelf vindt ze dat ze in het overleg voornamelijk realistisch is. Wat betekent dat zij zelfs via de vakbondsdossiers wil meehelpen aan de redding van Sabena, want anders is het afgelopen. En daarbij moet je leren schipperen. De onderhandelingen lopen immers op twee fronten, met de werkgever en met de eigen achterban. Vervotte weet dat ze aan de onderhandelingstafel zit met de jobs van anderen in de handen. Daarover bestond nogal wat paniek bij Sabeniens.
Zo werd Inge Vervotte een BV, een bekende vakbondsleider. Dat had ze niet verwacht, hoewel een loopbaan in de vakbond als het ware in de sterren geschreven stond. De in Mechelen wonende dochter van een bankbediende – actief in de Katholieke Werkliedenbond na zijn uren – en een lerares, studeerde aan de Katholieke Sociale School van Heverlee. Dat is de traditionele broedplaats voor het kader van de christelijke bond. Intussen studeert ze psychologie bij, om niet te verschrompelen in het vakbondswerk. (En legde tijdens het Sabena-overleg een examen af, met onderscheiding.)
Hoewel ze bij het publiek bekender is dan Sabena-voorzitter Valère Croes, ligt het BV-schap haar niet. Uit vrees niet meer au sérieux genomen te worden – het eigen vakbondsvolk gniffelt al eens over de ‘ACV-babe’. P-Magazine en De Laatste Show zijn bijgevolg aan haar niet besteed, maar de nieuwsjournalisten voelen zich door haar gerespecteerd. Zelfs na nachtelijke vergaderingen kan er een tv-praatje af, wat haar trouwens ook steeds beter afgaat.
ONGUNSTIGE VOORTEKENEN
De Christelijke Centrale der Openbare Diensten heeft alle vertrouwen in Vervotte. Met de werknemers op Zaventem ligt het moeilijker. Mannen met de leeftijd van haar vader vonden haar aanvankelijk te groen voor de syndicale strijd. Vakbondsafgevaardigden met een lange staat van dienst laten zich niet altijd even gewillig leiden door een nieuwe secretaris. Maar een goed sociaal akkoord heeft haar gezag versterkt. Ook bij het management van de luchtvaartmaatschappij, dat de onhebbelijke gewoonte had bij voorkeur met de nationale secretaris, haar baas, contact op te nemen. De jonge Vervotte heeft haar plaats rond de onderhandelingstafel moeten afdwingen.
Ze heeft intussen al aardig wat crisisonderhandelingen achter de rug, maar de zwaarste strijd moet nog geleverd worden. Leidt het strategisch plan van Christoph Müller tot een afslanking van Sabena en een nieuwe besparingsronde ? Voert SAirGroup deze zomer het aankoopcompromis uit om haar participatie in de Belgische luchtvaartmaatschappij te verhogen van 49,5 naar 85 procent ? De voortekenen zijn ongunstig.
Inge Vervotte geeft tegenover haar militanten toe dat ze het niet weet. Gedelegeerd bestuurder Müller waarborgde dat de besparingen van Blue Sky Sabena rendabel zouden maken. Dan hoeft geen nieuwe ronde, al mikken de Zwitsers nu niet langer op de volledige integratie van Sabena. Op Müller – hij is ook nog jong – heeft de vakbondssecretaris geen kritiek. Hij verstrekte de vakbonden altijd correcte, vaak zelfs vertrouwelijke informatie. Haar hoop is dat zijn strategisch plan slaat op managementsmaatregelen, zoals vliegroutes, bestemmingen, toestellen en – onvermijdelijk – filialisering en misschien ook uitvlagging van piloten en cabinepersoneel.
Voor de redding van Sabena rekent Vervotte niet op de hulp van de Belgische staat, vandaag nog steeds de grootste aandeelhouder. Minister van Overheidsbedrijven en Participaties Rik Daems (VLD) handelt als aandeelhouder, niet als bevoegd minister. Maar de Zwitsers zijn evenmin de grote redders. Veeleer een noodzakelijk kwaad, aldus CCOD-secretaris Vervotte, die niet gelooft dat zij Sabena laten vallen.
Guido Despiegelaere
