Ward Adriaens, directeur van het Joods Museum van Deportatie en Verzet in Mechelen, over de acties van de partizanenbeweging in de driehoek Mechelen-Leuven-Aarschot.

De eerste rode draad in het boek Partizaan Storms is een reeks gesprekken met verzetsman Frans Storms. Hij was zestien toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak. Hij ging smokkelen om de kost te verdienen en sloot zich in oktober 1942 aan bij het pas opgerichte Leuvense partizanenkorps. In 1943 duikt hij onder om aan tewerkstelling in Duitsland te ontsnappen, maar blijft als partizaan talloze acties uitvoeren.

De tweede rode draad is de kroniek van dat partizanenkorps, dat – onder leiding van Louis Van Brussel – het gewapende verzet vormde in de regio. Hoewel de partizanen officieel de gewapende arm van de Communistische Partij waren, was in die regio – op Van Brussel na – geen enkele communist lid van de partizanengroep. Liberalen, socialisten en katholieken; boeren, ambtenaren, artsen, bedienden, huisvrouwen, priesters en kloosterlingen vormden het verzet.

De kroniek geeft chronologisch alle acties vanaf januari 1943 tot aan de bevrijding. Als Storms bij de acties betrokken was, vertelt hij in detail over de sabotage van spoorweglijnen en telefoondraden. Over de ‘diefstallen’ en de overvallen die nodig waren om de talloze onderduikers en verzetsmensen te voorzien van een klein loon en van de broodnodige rantsoenzegels.

De steun vanuit Londen kwam pas in 1944 echt op gang, wat leidde tot improvisatie op alle gebieden. Maar de aanvankelijke naïviteit maakte vrij snel plaats voor een meer professionele aanpak, terwijl de steeds hardere repressie talloze slachtoffers maakte. Het grote aantal slachtoffers was ook het gevolg van het feit dat het verzet – ondanks een formeel verbod van Londen – niet alleen inlichtingen verzamelde maar ook geallieerde piloten redde, werkweigeraars en Joden hielp onderduiken en sabotageacties uitvoerde. De infiltratie van één groep trof dan meteen alle netwerken.

Opvallend is hoe verzetsmensen alleen met uiterste voorzichtigheid en een onvoorwaardelijke gehoorzaamheid aan de bevelen konden overleven, terwijl ze helemaal niet wisten wat elders in het land gebeurde. Al even opvallend is hoeveel mensen hulp boden zonder zich na de oorlog op hun werk als verzetsmensen te beroemen.

Partizaan Storms geeft het verzet niet alleen een gezicht, het boek levert ook een goed beeld van het verzet. Alleen jammer dat Adriaens de lezer niet zelf laat concluderen hoe wreed en willekeurig de nazi’s en hun aanhang optraden.

‘PARTIZAAN STORMS’, WARD ADRIAENS, A-EDITIONS MECHELEN, 207 BLZ., 20,00 euro.

Misjoe Verleyen

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content