In de Kroonraad van Knack geven vooraanstaande politici hun opinie over de actualiteit. Deze week Freddy Willockx over het integratiebeleid, Philips-Hasselt, een kwakkelende economie, de sluiting van kerncentrales en de Europese top in Kopenhagen.
Mijnheer Willockx, de arrestatie en nadien de vrijlating van Dyab Abou Jahjah, de leider van de Arabisch-Europese Liga, heeft ook in de Wetstraat voor deining gezorgd.
FREDDY WILLOCKX: Ik denk dat men in Antwerpen van meet af aan vrij kort op de bal heeft gespeeld, zowel burgemeester Leona Detiège als politiechef Luc Lamine, en dat zij gezien de omstandigheden gedaan hebben wat moest. Misschien hadden ze nog iets vroeger moeten ingrijpen tegen die politie-controlepatrouilles die onaanvaardbaar zijn. De overgrote meerderheid van de Antwerpse migrantengemeenschap heeft met grote waardigheid gereageerd op het drama van de moord op Mohammed Achrak, en heeft daarmee aangetoond dat ze zelf niet opgezet is met de agressieve houding en de opruiende taal van de AEL.
Wat de regering betreft, vind ik dat de minister van Justitie het recht had om in deze zaak gebruik te maken van zijn positief injunctierecht, maar ik ben minder opgetogen over de wijze waarop dat in het parlement openbaar is gemaakt. De eerste minister had meer terughoudendheid aan de dag moeten leggen. Je mag niet de schijn wekken dat er politieke beïnvloeding van het gerecht zou kunnen zijn geweest.
Het hele integratiebeleid is na de gebeurtenissen in Borgerhout weer ter discussie gesteld.
WILLOCKX: Het integratiebeleid in het algemeen is geen succes, dat moeten we durven toegeven. In Sint-Niklaas, waar ik burgemeester ben, kennen we niet dezelfde acute problemen als in Antwerpen, maar ook wij ondervinden op het terrein dat de integratie allesbehalve ideaal verloopt. Ik ben het eens met mijn Mechelse collega Bart Somers als hij stelt dat er van de migrantengemeenschap zelf ook best wat meer initiatief zou mogen komen. Vanuit de overheid proberen wij soms te veel om mistoestanden te vergoelijken, onder meer de zogenaamd kleine criminaliteit en de overlast die wordt gecreëerd. Ik lees dat in de politierapporten, het gaat vaak over kleinigheden die niet eens strafbaar zijn, maar die een prettig samenleven bemoeilijken en van de weeromstuit discriminerende reacties uitlokken.
Positieve ontwikkelingen zie ik in de sport, waar allochtonen wél worden opgenomen en zich in samenwerking met autochtonen kunnen onderscheiden, wat zowel hun prestige als hun zelfvertrouwen vergroot. Alleen wanneer het om homogeen allochtone sportclubs gaat, laaien de spanningen als vanzelf weer op, wat het belang van integratie aantoont. Ik denk niet dat daar veel beleid bij te pas is gekomen, al proberen wij het vanuit ons stadsbestuur wel te stimuleren. Het is één voorbeeld van hoe pragmatische integratiemethodes soms efficiënter zijn dan allerlei kunstmatige projecten.
Vanzelfsprekend zijn onderwijs en werkgelegenheid nog belangrijker kanalen, en daarin moet de overheid actiever waken over de toepassing van het non-discriminatieprincipe. Dat kan makkelijker voor onderwijs dan voor werkgelegenheid. Bedrijven verplichten allochtonen in dienst te nemen, is niet de beste strategie, hen ertoe stimuleren lijkt mij verstandiger. Minister van Werkgelegenheid Renaat Landuyt levert in dat domein waardevolle inspanningen.
In Hasselt wordt de Philips-vestiging gesloten. Daardoor worden in de loop van volgend jaar duizend mensen werkloos.
WILLOCKX: Het was iets minder verrassend dan de sluiting van Renault in Vilvoorde, maar de manier waarop de vakbonden en de politieke verantwoordelijken voor schut zijn gezet, was ook hier onbetamelijk en de sociale tragedie komt hard aan. Philips manifesteert zich trouwens meer en meer als de kampioen van de delokalisaties. Deze sluiting is een schoolvoorbeeld van hoe in de huidige geglobaliseerde wereld het tegenwicht ontbreekt. Onder de vlag van het heilige liberalisme is het binnenlandse industriële beleid voor een groot stuk uitgehold door het openstellen van de grenzen en het vrijmaken van het kapitaalverkeer, maar er is geen sociale correctie. Het is verschrikkelijk hoe rauw het kapitalisme nog altijd kan optreden en hoe ongestraft het kan toeslaan. Dat komt mede omdat in de geliberaliseerde maatschappij waarin wij leven de overheid veel minder kan optreden dan vroeger. Europa legt wel bepaalde procedures en voorschriften op, maar blijft inzake sociaal beleid en werkgelegenheid aan de kant staan.
De werkloosheidscijfers stijgen, de Europese groeiprognoses worden almaar naar beneden bijgesteld, en de OESO tikt België op de vingers.
WILLOCKX: De meeste prognoses voorspelden een heropleving van de conjunctuur volgend jaar, maar recente cijfers schijnen dat tegen te spreken. Nu moet ik wel zeggen dat de remedies die men vanuit internationale organisaties aan België wil opleggen niet veel blijk geven van originaliteit. Ik hoor al vijfentwintig jaar aansturen op meer flexibiliteit en op het stopzetten van de loonindexering. Maar in die wondertherapieën geloof ik niet. Ze worden vaak opgesteld vanuit een louter economische benadering, zonder rekening te houden met de sociale context. Zo vind ik dat in een periode van lage inflatie de loonindexering een stabiliserend effect heeft, ook in de sociale verhoudingen, en met flexibiliteit wens ik voorzichtig te blijven, ook al is een beperkte vorm ervan misschien noodzakelijk op de moderne arbeidsmarkt.
Toch maak ik me ongerust, omdat alle begrotingscijfers voor volgend jaar in het gedrang komen als de groeicijfers waarvan de regering uitging niet blijken te kloppen. Ik hoor wel dat de bouwsector het opnieuw beter doet, wat meestal een voorbode is van een betere conjunctuur, maar de heropleving van de economie lijkt fragieler en minder uitgesproken dan we zes maanden geleden met zijn allen dachten. Ook de cijfers in Duitsland en Nederland zijn somber. In vergelijking met de ons omringende landen boert België niet eens zo slecht, dat was een jaar of tien geleden heel anders. Toen waren wij echt de zieke man van Europa en werden we uit alle hoeken de les gespeld. Nu zijn we met de sanering van onze openbare financiën op de goede weg en zijn we ook iets beter bestand tegen schommelingen van de conjunctuur.
De Kamer heeft de sluiting van de kerncentrales tegen 2025 goedgekeurd. Maar is er een alternatief voor kernenergie?
WILLOCKX: Ik woon in vogelvlucht op ruim tien kilometer van Doel en ik volg deze problematiek dan ook met grote belangstelling. Ik ben het eens met het sluitingsscenario, omdat de nucleaire sector er niet in geslaagd is goede oplossingen voor te leggen voor de verwerking van het kernafval. Op korte termijn zal een alternatief dat economisch en zelfs ecologisch beter is misschien niet makkelijk te vinden zijn. We moeten investeren in de kernfusie, waarnaar in België belangrijk wetenschappelijk onderzoek wordt verricht. Dat is het alternatief, jammer genoeg zal het pas over veertig of vijftig jaar operationeel zijn. Er is dus een aanzienlijke overgangsperiode, maar die moeten we dan maar zien door te komen.
In Kopenhagen komt deze week de EU-top van staatshoofden en regeringsleiders samen. In de aanloop ernaar rijdt Commissievoorzitter Romano Prodi de Conventie voor de wielen met een eigen voorstel tot grondwet. Ook over het voorzitterschap, al dan niet waargenomen door een Europese president, heerst grote onenigheid.
WILLOCKX: Het initiatief van Prodi was niet erg gelukkig, maar hoe dan ook lijkt een Europese grondwet mij veeleer een symbool dan een reële oplossing voor de institutionele problemen die door de uitbreiding nog toenemen. Het is de concrete hervorming van de besluitvorming die bepalend is voor de toekomst van de EU. De knoop ligt bij de verdeling van de bevoegdheden, de rol van het parlement, en bij het op zoveel mogelijk domeinen afschaffen van de eenparigheidsregel. Ik heb niet de indruk dat de verwarring op dat punt is afgenomen en ik heb weinig hoop dat de Conventie, waarover ik de vorige keer al mijn twijfels heb laten blijken, dat zal kunnen tegengaan.
Dit alles kan niet los worden gezien van de controverse rond de financiële consequenties van de uitbreiding, waarbij de meeste lidstaten zich krenterig opstellen en voorzitter Denemarken eigengereid beloftes doet die waarschijnlijk niet zullen worden ingelost. Met als gevolg dat in enkele belangrijke nieuwe lidstaten zoals Polen en Estland al groot ongenoegen is ontstaan. Want de EU is daar aangeprezen als een bron van manna dat uit de hemel zou vallen, maar nu blijkt op het terrein dat er veel minder manna komt dan is voorgespiegeld. Vooral Polen, een groot land met een uitgebreide landbouwsector, baart me zorgen. Want het ongenoegen wordt daar aangewakkerd door de politieke rechterzijde en zelfs door belangrijke mensen uit de nog altijd invloedrijke katholieke kerk.
Wordt Kopenhagen een flop?
WILLOCKX: Niet noodzakelijk. De beslissing over de uitbreiding is al genomen, en de Conventie moet pas midden volgend jaar klaar zijn met haar aanbevelingen. Zoveel kan er in Kopenhagen dus niet fout gaan. Maar het zijn de discussies en de tegenstellingen in de marge die een latent gevaar betekenen. Toch blijf ik graag een optimist, ik hoop dat Kopenhagen het moment is waarop de verwarring zo duidelijk aan het licht komt dat het meteen ook de aanzet is om ze uit te klaren.
In het dossier over de eenmaking van de fiscaliteit neemt België een vreemde houding aan.
WILLOCKX: Ik heb zelf jarenlang geijverd om het zogenaamde ‘pakket Monti’ erdoor te krijgen. Dat ging grof samengevat over de harmonisering van de belastingen op spaargeld en vennootschapswinsten. In de Ecofin-raad heeft België tot mijn grote ontgoocheling zijn steun verleend aan Luxemburg en Oostenrijk, twee landen die de fiscale harmonisatie tegenwerken en zich verzetten tegen elke poging om uit de impasse te geraken. Ik vind dat onaanvaardbaar vanwege de Belgische regering, waarin voorstanders van het sociale Europa als de socialisten en de groenen een belangrijke positie innemen. Het was ook een radicale breuk met de politiek die voormalig minister van Financiën Philippe Maystadt voerde, en die ikzelf heb vertolkt in de groep-Monti. Zolang Luxemburg alleen stond of alleen de steun van Oostenrijk had, zou het zijn verzet of zijn veto niet hebben kunnen volhouden. Maar met België erbij wordt het politieke gewicht al veel groter.
De retoriek rond een sociaal Europa staat of valt in de praktijk nochtans met de fiscale coördinatie en met het verleggen van de lasten op arbeid naar de lasten op kapitaal. Over dat principe bestaat in België min of meer een consensus, dacht ik, maar minister van Financiën Didier Reynders denkt daar blijkbaar anders over. Ik kan alleen hopen dat de socialisten en de groenen dit niet zullen toelaten. In dit verband herhaal ik wat ik ook in ons vorige gesprek heb gezegd: ik ben het eens met vice-premier Johan Vande Lanotte dat de EU veel te liberaal wordt en haar sociale opdracht vergeet, maar Vande Lanotte kwam rijkelijk laat met zijn kritiek. Hij had initiatieven moeten nemen op het moment dat de Belgische regering voorzitter was van de Europese Unie. Met het dossier van de fiscaliteit is er opnieuw een moment waarop al wie het echt méént met een sociaal Europa zijn verantwoordelijkheid moet nemen.
Koen Meulenaere
freddy willockx: ‘inzake werkgelegenheid en sociaal beleid blijft europa aan de kant staan.’
