Is Conner Rousseau bereid een bocht naar rechts te maken op het migratiethema? Historicus Vincent Scheltiens vreest van wel. ‘Elchardus poneert standpunten die we tot de jaren negentig abject vonden.’
Socioloog Mark Elchardus is talk of the town. Het is al een tijdje geleden dat een uit de kluiten gewassen boek als Reset tot zo veel maatschappelijk debat heeft geleid. Elchardus’ diagnose van onze zieke democratie en vooral zijn remedies zijn op z’n zachtst gezegd omstreden. Zo vindt hij dat het parlement met een tweederdemeerderheid ‘activistische’ rechterlijke uitspraken zou moeten kunnen herroepen. Een puntensysteem voor migranten is voor hem evenmin taboe.
Het luidste applaus kreeg de voormalige huisideoloog van de socialisten van de Antwerpse burgemeester en N-VA-partijvoorzitter Bart De Wever. Geen toeval, zegt historicus Vincent Scheltiens (UA), die goed is ingevoerd in linkse kringen. ‘Elchardus wil de N-VA en Vooruit op één ideologische sokkel krijgen. Dat is niet geheel onmogelijk, vrees ik.’
De N-VA bestuurt Antwerpen al sinds 2018 met de partij van Conner Rousseau. Tijdens de federale regeringsformatie had De Wever niets dan lof voor de jonge socialist. Ze hebben Elchardus toch niet nodig?
Vincent Scheltiens: Niet om samen te besturen – dat deden ze ook al in de Vlaamse regering. Maar Elchardus gaat verder dan de ‘gewone’ politieke verstandhouding en neemt een kwalitatieve sprong. Hij bereidt de common ground voor, bijvoorbeeld op het vlak van mensbeeld en gemeenschapszin. Op die manier kunnen beide partijen in 2024 de ruggengraat van de Vlaamse regering worden. Dat lost veel op voor De Wever: communautaire onderhandelingen met de PS zijn interessanter met Vooruit in de arm dan met het Vlaams Belang.
Communautaire onderhandelingen met de PS zijn voor De Wever interessanter met Vooruit in de arm dan met het VB.
Wat die gemeenschapszin betreft, is er volgens Rousseau weinig nieuws onder de zon. ‘Wat Elchardus gemeenschapszin noemt – de overtuiging dat je als individu maar vrij en goed kunt leven dankzij een sterke gemeenschap – is de kern van de solidariteit waar ik al heel mijn politieke leven op hamer’, zei hij in De Tijd.
Scheltiens: Dat vind ik een goede uitspraak. Om het individu het best tot ontplooiing te laten komen heb je het collectieve nodig, met kwaliteitsonderwijs en een sterke gezondheidszorg. Volgens Elchardus is dat slechts mogelijk op het niveau van de subnatie, Vlaanderen dus. Als sociaaldemocraten in die boude stelling meestappen, kopen ze een ticket naar het confederalisme. Dan wil ik wel eens zien hoeveel mensen bij Vooruit bereid zijn om België uit elkaar te trekken en elementen van de sociale zekerheid te communautariseren, waardoor oude verwezenlijkingen dreigen te sneuvelen.
De socialisten verliezen verkiezing na verkiezing. Is het dan niet logisch dat rood de ‘grondstroom’ probeert te capteren?
Scheltiens: In de politiek moet je harten en hoofden winnen, niet zomaar meedrijven met de rest. De meeste mensen zijn niet bezig met een onafhankelijk Vlaanderen, wel met goede pensioenen. De socialisten moeten doorbijten en zich niet door Elchardus op een zeer rechts-conservatief spoor laten zetten, bijvoorbeeld op het vlak van migratie. Met een puntensysteem voor migranten en het triëren van mensen op eilanden in de Middellandse Zee poneert Elchardus standpunten die we tot de jaren negentig abject vonden. Ik zie Tom Van Grieken (Vlaams Belang) al opspringen van jolijt.
Rousseau neemt zijn strijd tegen het Vlaams Belang wel serieus. ‘Vooruit moet uitgroeien tot een progressief leger van leden en vrijwilligers dat extreemrechts verslaat’, zei hij afgelopen weekend.
Scheltiens: Maar wat als je asiel- en migratieprogramma een kopie dreigt te worden van hetgeen je bestrijdt?
Het Vlaams Belang pleit voor een migratiestop. Dat is toch niet hetzelfde?
Scheltiens: Nee, maar de ideeën vorderen in de richting van extreemrechts. Kijk, wat Elchardus zegt, komt niet uit de lucht vallen. Mette Frederiksen, de sociaal- democratische premier van Denemarken, is aan de macht gekomen door het migratieprogramma van rechts en extreemrechts te copy-pasten. Vergis je niet in Rousseau. Hij laat zich deskundig omringen en weet waar hij naartoe wil. Hij praat met Elchardus, maar hij zou beter wat meer zijn oren naar het ABVV laten hangen – maar liefst 1,5 miljoen leden groot. Om de Vlaamse sociaaldemocratie een centrale rol te laten spelen, zijn ze bij Vooruit bereid om ‘de Deense stap’ te zetten.
