De muzikale relaties van Paul Collaer.
De meest invloedrijke man in de Belgische muziekwereld tussen de jaren 1920 en ’60 was een doctor in de natuurwetenschappen. Hij was zowel concertorganisator, pianist, recensent, als essayist. Paul Collaer stond in contact met de belangrijkste componisten uit die periode. Dat waren onder andere Bartok, Honegger, Milhaud, Poulenc, Prokofiev en vooral Stravinsky.
Zelfs met de mensenschuwe kluizenaar Erik Satie onderhield hij warme relaties. Hij organiseerde concerten met hun muziek, haalde hen naar hier en liet hen logeren bij hem in Mechelen en later in Brussel. Toen hij in 1938 muziekdirecteur werd van het NIR, het Vlaams Radioinstituut, maakte hij van studio 4 aan het Flageyplein het centrum van de moderne creatie. Dan zwijgen we nog over zijn pioniersrol op het gebied van de oude muziekpraktijk en de ethnomusicologie.
Tijdens zijn lange leven, hij stierf op 98-jarige leeftijd in 1989, correspondeerde hij met de muzikale groten van deze aarde. Die hoofdzakelijk Franstalige correspondentie kreeg een wetenschappellijke editie, verzorgd en geannoteerd door musicoloog Robert Wangermée. Het is wel een eenrichtingsgesprek : Collaer bewaarde de aan hem gerichte brieven zorgvuldig, terwijl zo goed als al zijn brieven verloren zijn gegaan. Maar dat is niet echt een bezwaar. De reacties zeggen genoeg waarover het gaat. Samen bieden ze een levendig beeld van het rijke muziekbedrijf tussen de twee wereldoorlogen, met muziekliefhebbende bankiers als Stocklet en Le Boeuf.
Satie ging liever mosselen met friet eten in de Beenhouwersstraat dan aan te zitten aan een chique diner te zijner ere in het paleis Stocklet. Componisten laten wel in hun kaarten kijken. ?Les six? waren niet zo’n hechte groep, ze bekritiseerden mekaars werk. Allemaal wilden ze op het programma van de Pro Arte-concerten staan en naar België worden uitgenodigd. Dat voor de kleine kantjes. Het is in de eerste plaats roerend om de stem te horen van al die grote namen. Satie in zijn lapidaire stijl met zijn obstinate ?Oui?. Daartegenover de oeverloze Auric die blijft schelden op een vorige generatie die hij academisme verwijt. Uitgerekend hij. Of de ijdele Poulenc. De juweeltjes in deze bundel zijn de brieven van Milhaud van vriend tot vriend, en natuurlijk die van Stravinsky, die naast harde zakelijke overwegingen geweldig veel belang hechtte aan het oordeel van deze kleine Belg.
Lukas Huybrechts
Paul Collaer, ?Correspondance avec des amis musiciens?, présenté et commenté par Robert Wangermée, uitgave van Mardaga.
