Hubert van Humbeeck

Een dagje later dan voorzien reisde Jean-Luc Dehaene zondagavond dan toch af naar Zuid-Afrika. De premier was behoorlijk boos over de vertraging, veroorzaakt door een mankement aan de Airbus van de luchtmacht die het gezelschap naar de Kaap zou brengen. Die wrevel valt licht te begrijpen. Dehaene zag zich immers een concert van sterzanger en fenomeen Helmut Lotti door de neus geboord, waarmee hij de eerste avond ter plaatse wou opvrolijken.

Voor hij van het Airbus-incident weet had, vertelde een VRT-journalist op het radiojournaal dat in het programma van de diplomatieke uitstap twee hoogtepunten waren voorzien: het Lotti-concert en, verderop, een bezoek aan een safaripark. Dehaene op reis, het is tegenwoordig vaak lachen geblazen. Waar is de tijd dat westerse leiders in Zuid-Afrika elkaars tenen plat trapten om met Nelson Mandela op de foto te mogen?

Nu was dat van Helmut Lotti niet zo slecht bekeken. Het oerdegelijke Engelse weekblad The Economist wijdde vorige week enige aandacht aan de Belgische eerste minister en kwam tot de conclusie dat hij samen met Lotti (jawel) en Kuifje het laatste trio symbolen vormt van een land dat op het punt staat te verdwijnen. The Economist schrijft vaak onomwonden. Dat Kuifje daarbij wordt vermeld, komt wellicht omdat het figuurtje van Hergé dezer dagen zijn zeventigste verjaardag viert – wat ook in de Angelsaksische wereld niet onopgemerkt voorbijgaat.

Het blad kent ons land blijkbaar toch niet zo goed; het zou anders Fons Verplaetse niet over het hoofd hebben gezien. De gouverneur van de Nationale Bank stelde vorige week zijn tiende en laatste jaarverslag voor. Hij gaat een beetje later dan andere mensen met pensioen; uitstel zat er niet meer in: het land is nu voldoende gered. Het verraste niemand dat ook de laatste boodschap van Verplaetse perfect spoort met die van de regering – en die van de CVP zoals al sinds enige tijd op reclameborden kan worden gelezen.

Er komt zo een einde aan een unieke samenwerking. Het zou Verplaetse niet zijn overkomen, wat zijn voorganger Cecil de Strycker moest meemaken: dat de regering een devaluatie van de munt doorvoerde, waarmee de gouverneur van de Nationale Bank het niet eens was. Dat hij in zijn functie bij de bank onafhankelijk van de politiek moest optreden, was Verplaetse niet efficiënt genoeg. Hij ademde politiek, Dehaene en Verplaetse spraken bij momenten als het ware uit één mond.

Fons Verplaetse maakte zijn weg in de Nationale Bank via enkele ministeriële kabinetten. Zoals de premier heeft vriend Fons zijn wortels in de christelijke arbeidersbeweging. Het was in zijn optrekje in het Waalse dorp Poupehan dat eind jaren tachtig de basis werd gelegd van wat later het herstelbeleid zou worden. Wilfried Martens zat daar mee aan, naast wijlen ACV-baas Jef Houthuys en BAC-topman Hubert Detremmerie. Jean-Luc Dehaene was nooit ver uit de buurt.

Het pensioen van Verplaetse zet eigenlijk een punt achter het dehaenisme zoals het totnogtoe heeft gewerkt. Als Etienne Schouppe volgend jaar inderdaad de NMBS verlaat, verdwijnt een andere vertrouweling van de premier uit het gezicht. Toevallig twee mensen – er zijn er andere – die op het gepaste moment naar voren werden geschoven in functies waarin ze achteraf diensten konden bewijzen. Een tactiek waarin Dehaene een meester is. Het besluit van The Economist dat het Jean-Luc Dehaene aan visie ontbreekt, doet hem daarom onrecht aan. Het is niet omdat hij die zo weinig uitspreekt, dat hij ze niet zou hebben. Het is in ons land van compromissen, en zeker in de CVP, niet gebruikelijk dat politici snel in hun kaarten laten kijken.

Ook met het zonnige jaarverslag van de Nationale Bank als steuntje in de rug zal Dehaene zich in Zuid-Afrika wel niet tot visionaire uitspraken laten verleiden. Zoals de traditie dat nu stilaan wil, zullen de gretig draaiende camera’s een premier laten zien die tussen de politieke bedrijvigheid door als een ware Belg houdt van een glas en goede luim. En die niet vies is van een frats op z’n tijd. Het is fout om Jean-Luc Dehaene alleen daarop te beoordelen. Maar zelf dreigt hij de net zo grote fout te maken, te denken dat dit alles is wat van hem wordt verwacht.

Hubert van Humbeeck

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content