Geluidsonderzoeker Karsten Nicolai in Gent.

Info : www.vooruit.be, www.smak.be

Wat is geluid? Is er een oergeluid? Hoe kan geluid golven maken in het water? Wat is de invloed van lagefrequentiegolven op melk?

Allemaal vragen die in het hoofd spoken van Karsten Nicolai (40), die sinds 11 november met zijn project Audio-Visual-Spaces te gast is in de Vooruit én in het Smak. In Gent laat hij geluid zien en horen. Hij en zijn kompanen puren fijne elektronica nog verder uit. Er is een reeks concerten, een lezing en een tentoonstelling. Het bespreekbureau van de Vooruit is omgebouwd tot een installatie en een Raster Noton shop.

Zwijgzaam is hij, deze Karsten Nicolai, geboren en opgegroeid in het voormalige Oost-Duitse stadje Karl Marx Stad. Hij herinnert zich het eerste geluid dat echt indruk op hem maakte: ‘De hogefrequentietoon die je krijgt als je de televisie aanzet. Je hoort het niet. Je voelt het.’ Die frequentietonen hebben hem voor altijd beïnvloed, zegt hij. ‘Laurie Anderson gebruikt ze ook ergens. En ik heb jaren lang moeten uitzoeken waarom die muziek mij zo’n thuisgevoel gaf, zo’n gevoel van fijn in de sofa zitten.’ Wat Nicolai met klank doet, is een soort verslag van een exploreren van geluidsfrequenties en klankgolven.

In zijn jonge jaren werd hij de bezieler van Noton ( Archiv fur Ton und Nichtton), een werkplaats voor ‘vrije kunstenaars’. ‘Wij werden meer beïnvloed door Rusland, Polen, Tsjechië dan door de Angelsaksische cultuur. Maar we konden uit allebei putten. ‘Toen de Berlijnse Muur viel, was hij een van de eerste voormalige DDR-kunstenaars die bekend werd in de ‘buitenwereld’. Als er een groot verschil te overwinnen is, is het volgens Nicolai het andere tijdsbesef. ‘De traagheid uit de films van Tarkovsky was voor ons een heel normaal levensritme. Ik ben blij met de nieuwe snelheid van tijd. Over die snelle tijd, gaat ook onze muziek. Toekomst is snelheid.’

In 1999 ging Nicolai samenwerken met Rastermusic van Olaf Bender en Frank Bretschneider en werd hun groep Raster Noton. Als Raster Noton, zo zijn ze ook te gast in ons land. ‘Het is een label dat meer als een platform dient waar we allerlei dingen kunnen produceren: een boek, een idee, een plaat. We willen elektronische muziek uitbenen. We zijn allemaal erg geïnteresseerd in geluid en de visuele aspecten van geluid’, zegt hij. Nicolai is nu wereldbefaamd als DJ, muziekmaker en plastisch kunstenaar. Maar ook een onderzoeker: ‘Als je alles wil weten over geluid kom je in de natuurwetenschappen terecht. Wij als groep willen ook op onze eigen manier geluid analyseren. Er is nog zo veel te ontdekken over geluid. Dat is onze boodschap.’

Wat Nicolai wil doen, is een nieuw soort geluidstaal ontwikkelen. ‘Wij proberen geen grote emoties teweeg te brengen. Wij transformeren door de muziek. Wij gebruiken geen notenleer, maar onze kennis van hoge en lage geluidsfrequenties.’

Op 25/11 zullen aan Raster-Noton gelieerde artiesten hun opwachting maken voor Sonic Codes met Pixel (Denemarken), Blir (Verenigd Koninkrijk), de Ier Donnacha Costella (Modul) en Robert Lippok van To Rococo Rot (Duitsland). Magnus Haglund geeft op 23 november in het Smak een lezing over het plastisch werk van Nicolai. Op 4 december zal Raster-Noton Vooruit ontruimen. De tentoonstelling in het SMAK loopt nog tot en met 15 januari 2006.

A.L.