Eindeloos of oneindig lang leven zou wel eens minder aangenaam kunnen zijn dan we denken. Slaat straks de verveling genadeloos toe?

De conservatieve Amerikaanse ethicus Leon Kass vatte de voordelen van sterfelijkheid ooit als volgt samen: ‘Weten en voelen dat je maar één kans krijgt en dat de deadline altijd in zicht blijft, is voor veel mensen de noodzakelijke aansporing om iets waardevols na te streven.’ Het eeuwige leven, zelfs het gewoon maar eindeloos lange leven, kan inderdaad de nodige problemen meebrengen. Optimisten lossen die op met wat ‘verbeeldingskracht en creativiteit’. Pessimisten ontwaren alvast doemscenario’s. Zulke scenario’s hebben niet de gewoonte om werkelijkheid te worden (buitenissige voorspellingen natuurlijk evenmin), maar ze roepen wel boeiende én vermakelijke vragen op.

RISICO’S Niemand neemt graag risico’s, maar ze horen erbij. Maar wat als de biotechnologie ons eindeloos lang in leven kan houden? Zal iemand nog, om maar iets te noemen, met de auto durven te rijden? Of zal onze afkeer van (dodelijke) risico’s zó groot worden dat we verlamd raken? Aubrey de Grey (zie reportage) weet raad: ‘We hoeven risicovolle activiteiten niet te vermijden, we kunnen ze ook minder risicovol maken.’

LEVENSMOEHEID Onze hersenen maken deel uit van het lichaam, en zijn niet gemaakt (lees: geëvolueerd) om duizenden jaren oud te worden, zeker niet om eeuwig te leven. Als dat toch gebeurt, zullen we dan niet ten prooi vallen aan een diepe, existentiële, onoverkomelijke verveling, een levensmoeheid die we ons in onze zwartste momenten niet kunnen voorstellen? Hoe houden we de geest scherp, creatief en wilskrachtig? Hoe moet het trouwens verder met de romantische liefde? Wat als er aan de liefde totterdood écht geen einde komt? Volgens Ray Kurzweil (zie reportage) zal radicale levensverlenging gepaard gaan met een revolutie in ons brein, waardoor zulke banale probleempjes geen kans krijgen: we zullen niet alleen een ongeziene brain-power ontwikkelen, wellicht loggen we onszelf gewoon in op het world wide web.

WETGEVING Volgens sommige moraalfilosofen hebben mensen niet alleen het recht om te leven, maar ook de plicht om te sterven. In theorie zou de wetgever het onderzoek naar radicale levensverlenging kunnen verbieden. Ware het niet dat zo’n verbod, als het al haalbaar is, overal omzeild zou worden. Aubrey de Grey is uiteraard principieel tegen: ‘Zo lang mogelijk leven is een fundamenteel mensenrecht.’ En onze kinderwens? Blijft die intact als we het zelf zo lang uitzingen? Wellicht niet, aldus De Grey, maar ook dat mag ons niet tegenhouden: ‘De rechten van de levenden gaan vóór op de rechten van de nog-niet-geconcipieerden.’

EN DAN… te bedenken dat het eindeloopbaandebat vandaag al zo’n zware dobber is.

J.D.C.