info: De auteur is hoogleraar sociologie aan de Vrije Universiteit Brussel.
Terrorisme is geworteld in beklemmende regimes, die jongelui frustreren, ophitsen en als fanatieke bommendragers de wijde wereld insturen. Dat levert mensen op als Hani Hanjour. Die zag het als zijn roeping een vliegtuig te laten crashen. In Saudi-Arabië probeerde hij zich tevergeefs in te schrijven in een luchtvaartschool. Daarna beproefde hij zijn geluk in de VS, waar de normen van die scholen iets lager liggen. Twee keer lukte het hem niet. In een derde instelling bemachtigde hij een licentie voor privé-vliegtuigen. Na een tweede afwijzing in Saudi-Arabië en een trip via Afghanistan voor de vervolmaking van zijn terroristenopleiding, vertrok hij weer naar de VS. Daar wilde een luchtvaartschool hem wel (ook onderwijs moet opbrengen). Zo kon hij zijn training op de Boeing 737 afronden. Wat later liet hij vlucht 77 van American Airlines op het Pentagon invliegen. Zolang het geloof, de haat, de vernederingen bestaan, waarin zo’n hardnekkige en duurzame motivatie wortel schiet, verdwijnt dat soort terrorisme niet. We kunnen er ons alleen tegen wapenen. Europa doet dat door in de schaduw van Amerika te staan. Wij tellen de Amerikaanse doden, 2000, en vergeten de anderen. Terrorisme is ook a point of view.
In de moslimwereld ontbreekt het dat land echter aan enig gezag om die rol op te nemen. Zijn eigen recente geschiedenis zit geprangd tussen twee terreurdaden die de gruwel van Al-Qaeda overtreffen: de bombardementen op Hiroshima en Nagasaki, de inval in en de ontwrichting van Irak. Na jarenlange steun aan autoritaire en repressieve Arabische regimes, brengt Amerika nu democratie onder de vorm van chaos, vernieling en foltering. Men hoeft geen islamist of fanatiekeling te zijn om dat land elke legitimiteit te ontzeggen in de strijd tegen terrorisme. Tegenover terreur kunnen de VS geen waarden plaatsen, geen democratie of rechten, enkel tegenterreur. En die blijkt, onder de huidige president, niet bijster doeltreffend.
Hani Hanjour week met vlucht AA77 van zijn route af, en gedurende 36 minuten merkte niemand dat. De jachtpiloten die uiteindelijk en veel te laat werden uitgestuurd om de gekaapte vliegtuigen te achtervolgen, hadden nog welgeteld 9 minuten om ze te onderscheppen, ruimschoots onvoldoende. Zij vlogen dan per vergissing nog richting Atlantische Oceaan, omdat zij dat in de context van het koude-oorlogdenken zo hadden geleerd… om binnenkomende Russische raketten te counteren. Men vindt dozijnen van die flaters in het verslag dat de 9/11-commissie vorig jaar publiceerde.
Al-Qaeda was in Amerika al actief in 1993 en betrokken bij de aanslag op het World Trade Center. In 1995 werd een plan om verschillende intercontinentale vluchten te laten ontploffen verijdeld. In 1999 werd een grote hoeveelheid springstof, bestemd voor een aanval op de luchthaven van Los Angeles onderschept. In 1998 werden op de luchthavens bijzondere en effectieve veiligheidsmaatregelen genomen. Dat gebeurde allemaal onder president Clinton. Grote aanslagen werden zo vermeden. In de loop van 2000 werd George W. Bush tijdens zijn dagelijkse briefing meer dan 40 keer gewezen op het acute gevaar van Al-Qaeda. Maar Bush deed weinig of niets. Terrorisme of orkanen, een dodelijke combinatie van ongevoeligheid en ondoeltreffendheid wordt zo stilaan het handelsmerk van rechts Amerika. Wanneer gaat Europa de strijd aan tegen het terrorisme, niet alleen met spionage, infiltratie en wapens, maar ook met enig gezag, enige legitimiteit, enige grondslag voor wederzijds respect tussen het continent van de Verlichting en de wereld van de islam.
Mark Elchardus
