Concurrentie uit Azië, de sterke frank en de bange consumenten : alles zit Nova in Tongeren tegen.
Rond het failliete Forges de Clabecq ontstaat een serieus sociaal conflict. Jaren geleden lieten de privé-aandeelhouders, de familie Desilly, hun staalbedrijf voor dood achter. Het Waalse Gewest kreeg het voor één frank en investeerde fortuinen om de hoogoven brandend en de werkgelegenheid intact te houden. Voor serieuze investeringen was geen overheidsgeld meer beschikbaar, zodat het versleten bedrijf met groot verlies verkeerde producten bleef voortbrengen. Intussen weigeren de vakbonden van de staalgroep Usines Gustave Boël uit La Louvière de miljarden die het Nederlandse Hoogovens ter redding aanbiedt. In die traditionele Waalse strijd voor werkgelegenheid dreigen beide bedrijven te sneuvelen.
Heel anders gaat het er bij Nova Electro International in Tongeren aan toe. Vorige week sukkelde de producent van kleine huishoudtoestellen in het faillissement, na vier opeenvolgende jaren verlies honderd miljoen frank in het rood op een omzet van een klein anderhalf miljard vorig jaar. Voor 420 werknemers dreigt werkloosheid. Het bedrijf schreef nochtans een welvarende geschiedenis. Tijdens de Tweede Wereldoorlog richtte de Luikenaar Jean Vincent het bescheiden Nova in Herstal op. Twintig jaar groei leidde hem, voor uitbreiding, naar goedkope industriegrond in Tongeren. Na verdere expansie kwam het bedrijf met de klinkende merknaam in de schoot van de multinational ITT terecht. Toen die Amerikaan kraakte onder zijn eigen gewicht, kreeg hij Nova niet verkocht. Vijf directieleden waagden een management buy-out. Ze verhinderden zo dat een elektronicagroep het Tongers bedrijf overnam, alleen om met de merknaam op Europa’s markten te pronken. (Iets wat Nova een paar jaar eerder deed met Kalorik, dat in Gembloers dichtging.)
HOE GOEDKOPER, HOE BETER
De directeurs kregen steun van de Limburgse Investeringsmaatschappij (nu Limburgse Participatiemaatschappij) en de Vlaamse Investeringsvennootschap), de risicokapitaaldochter van de Generale Bank, die samen zowat de helft van de aandelen bezitten. Eind 1995 deden beide nog een ernstige poging om Nova opnieuw op het winstgevende spoor te krijgen, maar afgelopen week trokken ze definitief een streep onder de rekeningen.
De toekomst van de laatste Belgische producent van kleine huishoudtoestellen (een van de grootste in Europa, een veeg teken) is nu erg onzeker. Nova Electro International produceerde in 1991 nog 1,2 miljoen wafelijzers, barbecues,…, en het jongste jaar slechts 675.000. Alle problemen die de industrie uit België (en Europa) verjagen, overvielen gecombineerd de Limburgse onderneming.
Na hun koop verruimden de directeurs-eigenaars snel hun exportmarkt naar Oost-Europa, Noord-Afrika, Canada en Australië. Ze ontvingen er in 1991 van de Belgische Dienst voor Buitenlandse Handel de prestigieuze Oscar voor de Export voor : 77 procent van de Nova-productie vertrok over de landsgrenzen. Maar toen sloeg het monetaire onheil toe. Nova kreeg op zijn exportmarkt last met zijn facturen in sterke frank. De dollar koerste zwak, de Italiaanse lire, de Spaanse peseta en het Britse pond devalueerden. Tongeren leverde zo’n 200.000 frituurpannen per jaar aan het Britse Kenwood. Met een pond van 92 frank een zeer winstgevende transactie in de jaren zestig, maar toen het pond naar 46 frank was getuimeld, konden de Britten de dure frank niet langer aan. Kenwood schiep arbeidsplaatsen om de frituurpannen zelf te maken. Nova bleef de beste leverancier van die toestellen voor het Nederlandse Philips, al wil het steeds sterker op de kosten kijkende Eindhoven wel eens over het dure Europa klagen.
Het Tongers elektrobedrijf heeft een eigen gieterij, eigen plastiekverwerking en ververij, maar het grote werk bestaat uit het ineenschroeven van wafelijzers, miniwasmachines en dergelijk gerief. Ongeschoolde arbeid, die Chinezen of Taiwanezen even goed en veel goedkoper presteren. De grote westerse elektroketens betrekken inderdaad steeds meer hun toestellen uit het verre Azië. (Nova zelf haalt daar, om dezelfde reden, een deel van zijn koffiezetters, toasters en mixers die het onder eigen naam commercialiseert). Voor de bange consumenten in Europa hoeft het niet anders. Als ze al kopen, is het van : hoe goedkoper, hoe beter.
Directeur Gilbert Timmermans voelt de Aziatische dreiging almaar krachtiger. ?De trend is inderdaad dat onze soort productie vanuit Europa naar het Verre Oosten verwijnt. Onze kostprijs is natuurlijk een enorm nadeel, maar wij hebben ook troeven : kwaliteit en soepelheid.?
Vandaar dat hij goede hoop koestert op een overname van zijn failliete onderneming. Beter een industriële partner dan een louter investeerder, weet hij. Want Nova moet met minder mensen grote volumes voortbrengen, om zijn kosten te verlagen. ?Veel belangstelling, maar een concreet overnamebod is er nog niet,? zegt Timmermans.
De curatoren, vader en zoon Scheepers, laten intussen de kleine helft van de werknemers de lopende bestellingen afwerken. Hoe goed ook een overname na faillissement kan aflopen, Nova zal zeker werkloosheid achterlaten. En het zijn niet die ongeschoolde arbeidsters die het Limburgs winkel- en pretpark Fenix zal overnemen.
G.D.
Zelfs bij redding, schept het failliet van Nova werkloosheid.
