‘Ze hebben alle familiejuwelen verkocht, maar dat zal hen worst wezen.’ Voor Etienne Schouppe staat het als een paal boven water: de federale regering maakt er een potje van. De voormalige spoorbaas over de onmacht van de vakbonden, de NMBS-top en de paarse coalitie.
‘Met mijn loopbaan van 45 jaar draag ik in elk geval substantieel bij tot de sociale zekerheid’, lacht Etienne Schouppe (CD&V). En aan een brug- of ander pensioen is hij nog niet toe. Integendeel, sinds vorig jaar is hij zowel Vlaams parlementslid en gemeenschapssenator als politiek secretaris van CD&V. De voormalige spoorwegbaas heeft zowel zijn draai gevonden in de federale oppositie als in zijn Vlaamse meerderheidsfractie. Toen Verhofstadt I begon, stond hij nog aan het hoofd van de NMBS, halverwege Verhofstadt II ergert hij zich nog evenveel aan de paarse aanpak. ‘De begroting hangt weer met haken en ogen aan elkaar, het sociaal overleg was niet bepaald geslaagd en van grootse maatregelen met betrekking tot het loopbaaneinde hebben we niet veel gemerkt’, zegt Schouppe. ‘Iederéén weet onderhand dat we in de toekomst langer zullen moeten werken, maar de federale regering durft de noodzakelijke maatregelen niet te nemen.’
Moet ze de mensen dan gewoon dwingen om later met pensioen te gaan?
ETIENNE SCHOUPPE: Dat nu ook weer niet, want zo’n aanpak werkt niet in ons sociaal model. Het belangrijkste is om de kloof te vergroten tussen wat een oudere werknemer verdient en hoeveel pensioen hij kan krijgen. Daarnaast moet het voor werkgevers aantrekkelijker worden om die mensen in dienst te houden. Door de Belgische loonschalen verdienen oudere werknemers vandaag disproportioneel veel meer dan hun jongere collega’s. De huidige brugpensioenformule komt het patronaat dan ook goed uit: de duurste werknemers kunnen uit het circuit worden gestoten. Bovendien kunnen werkgevers hun bedrijf daardoor op kosten van de gemeenschap saneren. Als de regering mensen langer wil laten werken, moeten oudere werknemers dus meer nettoloon overhouden en toch goedkoper worden voor hun werkgever. Maar zo krachtig durft Paars dus niet in te grijpen.
Akkoord, ze willen het brugpensioen optrekken tot 60 jaar. Maar afhankelijk van de lengte van de loopbaan of de aard van het werk blijft er wel een hele reeks uitzonderingen mogelijk. Dat was natuurlijk de enige manier om toch minstens het ACV ertoe te bewegen het akkoord te accepteren. De maatregelen van de regering op het vlak van het loopbaaneinde zijn zeker niet verregaand genoeg, en daarin is de hand van het ACV duidelijk zichtbaar.
Tijdens de sociale onderhandelingen eerder deze maand staakte alleen het ABVV. Is er sprake van een blijvende verwijdering tussen de twee grootste vakbonden?
SCHOUPPE: Van nature zijn zij natuurlijk concurrenten. Noem het een mariage de raison. Ze werken samen als dat hun positie versterkt en waken erover dat de overheid hen niet tegen elkaar uitspeelt. De afgelopen weken liep het inderdaad mis toen het ABVV staakte om zijn interne zwakheid te verdoezelen. In de socialistische vakbond heeft de leiding immers te weinig zeggenschap over de verschillende centrales. Daardoor kunnen de mensen die in naam van het ABVV onderhandelen zich alleen maar belachelijk maken. Bij het ACV ligt dat anders: als de algemene centrale er groen licht geeft, dan heeft voorzitter Luc Cortebeeck een mandaat om te onderhandelen. De christelijke vakbond is dan ook meer centraal georganiseerd. Dat de stakingskas door de algemene leiding wordt beheerd, is natuurlijk ook een stok achter de deur. (grijnst)
Heeft de ABVV-staking de positie van het ACV structureel versterkt?
SCHOUPPE: De paarse regering heeft de representativiteit van het ACV in het verleden niet altijd juist ingeschat. Via de socialistische partij had ze altijd nauwere banden met het ABVV. Door de gebeurtenissen van de jongste weken heeft het ACV laten zien dat het dé uitgelezen partner is als er moeilijke maar constructieve gesprekken moeten worden gevoerd. In ons Belgische consensusmodel is het nu eenmaal not done om naar het stakingswapen te grijpen terwijl er nog wordt onderhandeld.
Bij de NMBS heeft het ACV wél meegestaakt. Verbaasde u dat?
SCHOUPPE: Helemaal niet. De NMBS kampt met ernstige problemen, die los staan van het algemene sociaal overleg. Ik verwacht de komende maanden nog verschillende spoorwegstakingen. Hoelang roepen de vakbonden nu al dat er te weinig personeel is? Dat behoeft wel enige nuancering: er zijn alleen te weinig mensen in de typische spoorwegfuncties, zoals treinbestuurder, treinbegeleider en seingever. Als het treinaanbod wordt vergroot, moet er ook meer personeel worden ingezet. Logisch. Het probleem is dat je dat niet van de ene dag op de andere kunt doen. Het kost minstens anderhalf jaar om een treinbestuurder op te leiden. Bovendien slaagt gemiddeld eenderde in de opleiding. Om over twee jaar 300 nieuwe bestuurders aan de slag te kunnen laten gaan, moet je er vandaag dus al 900 beginnen op te leiden. Met andere woorden: de leiding van de spoorwegen moet vooruit kijken. En dat is de voorbije jaren niet gebeurd.
Het is dus niet de schuld van Jannie Haek, de voormalige kabinetschef van Johan Vande Lanotte (SP.A) die sinds 1 februari de NMBS-Holding leidt?
SCHOUPPE: Ach, wellicht kan hij met zijn ervaring op het kabinet van Begroting goede dingen doen bij de spoorwegen. Maar laten we eerlijk zijn: hoeveel macht heeft Haek eigenlijk? De job die ik destijds bij de NMBS deed, is tegenwoordig tussen drie mensen verdeeld. Haek heeft aan het hoofd van de NMBS-Holding bijvoorbeeld geen zeggenschap over de eigenlijke exploitatie van de spoorwegen. Op papier hangen de exploitatiemaatschappij en de infrastructuurbeheerder Infrabel onder de holding, maar de gedelegeerd bestuurders staan wel op hetzelfde niveau. Resultaat: over elke beslissing moeten ze met elkaar onderhandelen. Vandaag wordt er meer gekibbeld tussen de drie spoorwegmaatschappijen onderling dan tussen de NMBS en de buitenwereld.
Ondertussen heeft Verhofstadt II de eerste begroting voorgesteld die zonder Haek is gefabriceerd.
SCHOUPPE: De belasting op beleggingsfondsen die ze dit keer hebben bedacht, is ronduit schandalig. Een aanfluiting van de eerlijke fiscaliteit! Ik kan maar niet begrijpen waarom de socialisten dat hebben aanvaard. Of misschien toch: minister van Financiën Didier Reynders (MR) heeft hen gedribbeld. Hij beweerde dat alleen kapitalisten zouden worden getroffen: mensen die hun huis afbetalen, voor hun pensioen zorgen en het overschot in kapitalisatiebeveks stoppen. De werkelijkheid is natuurlijk anders. De meeste Belgen die vandaag zulke beleggingsfondsen hebben, stopten hun geld vroeger in kasbons. Dat zijn geen rijkaards, maar gewone mensen die een beetje geld voor hun oude dag opzij hebben gezet. Het is een schande om daar nu met terugwerkende kracht belastingen op te heffen. Zeker als je de échte fraudeurs tegelijkertijd wéér een achterpoort biedt. Op den duur zal deze regering de fiscale amnestie wellicht permanent maken in de hoop dat toch nog een paar Belgen met geld boven water komen.
Daardoor kan de paarse regering wel voor het zevende jaar op rij een begroting in evenwicht afsluiten.
SCHOUPPE: Deze rommelregering graait elk jaar in een ton en met wat ze bovenhalen, vullen ze het gat in de begroting. Dat moet stoppen. Van de 4,5 miljard euro die voor de begroting van 2006 moest worden gevonden, komt al 2 miljard van eenmalige maatregelen. Maar dat blijft niet duren: op den duur zullen alle kroon- én familiejuwelen verkocht zijn. En dan? Waarmee zal ze dat gat dan dichten? Door alle maatregelen die ze nu voor zich uit heeft geschoven, worden de begrotingen van 2007 en 2008 uitermate moeilijk. Maar dat zal de huidige ploeg worst wezen. Minister van Begroting Johan Vande Lanotte (SP.A), die maandag zijn kabinet heeft ontruimd om partijvoorzitter te worden, heeft zich zogezegd uitstekend van zijn taak gekweten: elk jaar een begroting in evenwicht. Maar zijn opvolger krijgt een bijzonder vergiftigd geschenk.
Sinds vorig jaar bent u ook politiek secretaris van uw partij. Investeert u daar veel tijd in?
SCHOUPPE:(grijnst) Nogal.
U bent momenteel de gemeenteraadsverkiezingen aan het voorbereiden?
SCHOUPPE: Inderdaad.
Praat u niet graag over uw rol als politiek secretaris?
SCHOUPPE: (lacht) Ach, u weet hoe delicaat de voorbereiding van verkiezingen is. Op dit moment hou ik me in de verschillende steden en gemeenten vooral met de samenwerking met de N-VA bezig. Het is niet zo dat elke afdeling spontaan met onze Vlaamse kartelpartner in zee gaat. Wij verplichten niemand, maar we promoten die kartelvorming wel.
Al veel stembusakkoorden afgesloten ondertussen?
SCHOUPPE: Als er dergelijke gesprekken worden gevoerd, ben ik daar vaak bij betrokken. Niet dat de lokale afdelingen dat niet zelf mogen doen, maar vanuit de partijleiding houden we een oogje in het zeil. Zoals u weet zijn sommige partijen non grata als coalitiepartner.
Afgelopen zomer werd gefluisterd dat u naar Gent zou verhuizen om er de koploze lijst te trekken. Hebt u dat ernstig overwogen?
SCHOUPPE: Ja. Mijn Gentse vrienden drongen daar nogal op aan. Uiteindelijk heb ik het in overleg met CD&V-voorzitter Jo Vandeurzen niet gedaan omdat ik mijn werk als politiek secretaris wil voortzetten. Kiezen voor Gent zou betekend hebben dat ik me niet meer met de verkiezingen in alle gemeenten kon bezighouden. Ik vind eigenlijk ook dat een belangrijke taak in een stad als Gent niet te combineren valt met verantwoordelijkheden in een parlement of in de partij. Wat ook heeft meegespeeld, is dat het een groot risico is om een jaar voor de verkiezingen naar zo’n stad te verhuizen en dan meteen de lijst te trekken. Niets zegt dat de mensen dat pikken. Al ben ik in Gent wel populair, hoor. Van geboorte ben ik een Oost-Vlaming en voor de Vlaamse verkiezingen stond ik ook in die provincie op de lijst. 44.000 stemmen heb ik gehaald. Dat is toch niet niets?
Het lijkt ondertussen bijna onafwendbaar dat uw partij in 2007 ook in de federale regering zal stappen. Is de partij daar klaar voor?
SCHOUPPE: Ik kan moeilijk ontkennen dat daar weleens over wordt gespeculeerd. Onze partij is duidelijk in opgang, en is daardoor weer veel aantrekkelijker voor mensen met politieke ambitie. Daar heeft Yves Leterme in zijn korte passage als partijvoorzitter een grote rol in gespeeld – we moeten Caesar geven wat Caesar toekomt. We hebben er ondertussen heel wat goede parlementsleden bij, echt valabele gasten. Dat is een hele geruststelling voor de toekomst.
Bedoelt u dat de generatie vijftigers, die de vorige regeringsdeelnames van CD&V nog hebben meegemaakt, hun ambities definitief mogen opbergen?
SCHOUPPE: Helemaal niet. Kijk, wij weten ook wel dat sommigen mentaal hebben afgehaakt. Anderen hebben wel even in een dip gezeten toen we naar de oppositie verhuisden, maar hebben zich ondertussen herpakt. Die mensen zijn helemaal nog niet opgebrand. Neem oud-minister Herman Van Rompuy: die speelt tegenwoordig weer een prominente rol in onze partij. Die man kan wat, hè. Hij is intellectueel sterk en heeft zich helemaal in de nieuwe CD&V ingepast. Zijn carrière is echt nog niet ten einde.
Over uzelf zei u vorig jaar in Knack: ‘Ik denk dat mijn politieke toekomst achter me ligt.’ Denkt u daar nog zo over?
SCHOUPPE: (grijnst) Ik moet zeggen dat ik me erg jeun in wat ik tegenwoordig doe. Ik werk op een aangename manier samen met Jo Vandeurzen, het gaat goed met onze partij en de mensen voelen dat ook aan. Dat komt vooral doordat er eindelijk weer rust is in CD&V. Vandaag is er geen enkele kloof meer tussen onze mensen in de regering en de partijleiding. Zoals u weet is dat ook bij ons ooit wel anders geweest. Dat maakt het werk natuurlijk veel gemakkelijker. Misschien ligt mijn politieke toekomst dus nog niet helemáál achter me.
Door Ann Peuteman
‘Ik verwacht in de nabije toekomst verschillende spoorwegstakingen.’
‘De belasting op beleggingsfondsen is ronduit schandalig.’
