De Libanees Melhem Zein was wekenlang de grote favoriet in ‘Superstar’, de Arabische versie van ‘Idool 2003’. Toen hij onverwachts werd weggestemd, moest het leger de jury en de andere finalisten beschermen tegen het woedende publiek. Winnares werd de kandidate met de dikste dijen.

Als je op zondagavond door de straten van Beiroet loopt, is daar de laatste tijd vrijwel niemand te bekennen. Binnen staat de televisie aan en door de open ramen klinkt traditionele Arabische muziek. Niet alleen in Beiroet, maar in de hele Arabische wereld staat de afgelopen maanden de zondagavond in het teken van Superstar, de Arabische versie van het televisieprogramma Idols. Taxichauffeurs praten over niets anders meer en in shoarmatenten en koffiehuizen zit iedereen ernaar te kijken. Ook het Midden-Oosten is in de ban van het fenomeen reality-tv.

Superstar is in principe hetzelfde als het Nederlandse Idols of het Vlaamse Idool 2003. Het grootste verschil is dat er bij Superstar deelnemers uit – dertien – verschillende Arabische landen meedoen. ‘We hebben maar een paar kleine dingen moeten aanpassen. Voornamelijk het bitse gedrag van de jury. De juryleden zijn hier een stuk vriendelijker, want dat vinden de kijkers prettig’, zegt Christine Jammal, de producer.

Het enthousiaste studiopubliek is tijdens de show moeilijk in toom te houden. Met posters van hun favoriete deelnemer tussen de tanden geklemd om toch vooral maar constant mee te kunnen klappen, dansen ze op de muziek. Het zijn traditionele nummers die de deelnemers kiezen en soms duren ze wel tien minuten. Er moet in het Arabisch gezongen worden en een twintigkoppig orkest begeleidt de jonge, perfect geklede en opgemaakte supersterren. Statig prijken ze op het podium, want een Arabische ster danst niet veel. Zo nu en dan gaat er een arm elegant zwaaiend de lucht in en het publiek krijgt wel eens een glimlachje toegeworpen, maar daar blijft het ook bij.

Voor de audities, die op verschillende plaatsen in het Midden-Oosten gehouden werden, kwamen 15.000 aspirerende supersterren opdagen. Niet iedereen had evenveel talent – dat bleek wel uit de bloopers die elke week werden uitgezonden. Uiteindelijk werden er twaalf kandidaten uitgekozen en vervolgens was het aan de kijker om elke week een deelnemer weg te stemmen. En dat is de succesformule van dit programma; de eindverantwoordelijkheid ligt bij de kijker. Door te bellen, te sms’en of door op de website een stem uit te brengen, bepaalden miljoenen mensen in het Midden-Oosten wie er nog een weekje blijven mocht.

Wekenlang was er een favoriet: Melhem Zein, een charmante 21-jarige Libanees met kuiltjes in z’n wangen, stal de harten van zowel de mannelijke als de vrouwelijke kijkers. Tijdens de opname kreeg zelfs de regisseur het joelende publiek niet stil als Melhem op het podium verscheen. Met zijn prachtige stem en zijn charisma was het duidelijk dat hij in ieder geval de finale moest gaan halen. Hoewel de Jordaanse Diana Karazoun (19) ook nog in de race was, stemden zelfs veel Jordaniërs niet op hun landgenote. ‘Melhem gaat winnen’, zei Rasmi Ajram, een Jordaanse muzikant twee weken geleden in Amman. ‘Diana heeft wel een goede stem, maar ze ziet er gewoon niet uit als een Superstar. Een ware ster moet er goed uitzien’, vervolgde hij, doelend op Diana’s onmogelijke figuur.

POLITIEK SPELLETJE

Maar tijdens de halve finale gebeurde er iets wat niemand ooit had kunnen dromen. Melhem werd maandagavond – live – weggestemd en de gevolgen waren niet te overzien. Het publiek stormde van de tribunes af en ging de jury en de finalisten te lijf. Het Libanese leger moest eraan te pas komen en vier fans kwamen met verwondingen in het ziekenhuis terecht. Melhems moeder en de Syrische finaliste vielen flauw en ook zij werden in een ambulance naar het ziekenhuis afgevoerd.

De twee moeizaam lachende presentatoren wisten zich geen raad en het programma werd een half uur te vroeg afgebroken. Medewerkers van Future Television – eigendom van Rafiq Hariri, de eerste minister van Libanon – werden achternagezeten door boze fans van Melhem en de twee finalisten verzetten sindsdien geen stap meer zonder bodyguard. ‘Met ons bloed en onze zielen, offeren wij ons voor jou op, Melhem!’ schalden zijn boze fans buiten de studio’s met gigantische posters in de hand.

De daaropvolgende week waren er op verschillende plaatsen in Libanon demonstraties en een zwaar teleurgestelde Melhem werd voor allerlei talkshows uitgenodigd. Urenlang werd er over zijn verlies gediscussieerd. ‘Het is een politiek spelletje en daardoor heeft hij verloren’, gonsde het door het land. Het Superstar-drama roept bij de Libanese bevolking meer reacties op dan de Israëlische aanvallen in het zuiden van het land, de constante elektriciteitsstoringen of de erbarmelijke economische situatie; Libanon is woedend en men houdt er allerlei complottheorieën op na.

Het was Syrië dat politieke druk heeft uitgeoefend op Future Television, zeggen veel Libanezen. ‘Het is gewoon niet leuk meer om spelletjes met Syriërs te spelen, want ze zijn zó kinderachtig; ze kunnen niet tegen hun verlies en zeker niet als het om Libanon gaat’, zei Caroline, een verpleegster, vorige week. De Libanese krant As Safir schreef dat de Jordaanse koning persoonlijk druk heeft uitgeoefend op Future Television om Diana te laten winnen. Hij zou de soldaten van het Jordaanse leger stuk voor stuk bevolen hebben op haar te stemmen. Honderden andere theorieën worden dag in dag uit in winkels, onder vrienden en met taxichauffeurs bediscussieerd.

Men zegt dat het probleem was dat er, de vierentwintig uur dat er gestemd kon worden, in Libanon geen verbinding gemaakt kon worden met de Superstar-website en dat sms’en en bellen ook niet of nauwelijks lukte. Kortom, dat er in Libanon niet op de geliefde Melhem gestemd kon worden. Maar Future Television zegt dat er niets aan de hand was en dat het proces eerlijk verlopen is. ‘Hij heeft gewoon verloren’, houdt Christine, de producer, stug vol. ‘Dat is het spel en hij moet het maar accepteren.’ Frappant is wel dat de precieze stemuitslagen niet bekend gemaakt mogen worden tot na de finale.

In Syrië en Jordanië werden op grote schaal fanclubs opgericht toen duidelijk werd dat de Jordaanse Diana en de Syrische Rouweida Atieh, 20, in de finale zaten. Op universiteiten en scholen werden flyers uitgedeeld en grote bedrijven zetten kostbare reclamecampagnes op. Overal in Amman en Damascus werden billboards opgehangen van de twee jonge sterren; de Syriërs en de Jordaniërs konden even aan niets anders denken. ‘Kijk, dat soort dingen doen Libanezen niet’, zegt Maya Ghandour, een Libanese journaliste. ‘We hebben hier geen fanclubs voor Melhem en iedereen ging er gewoon maar van uit dat hij ook zonder dat wel zou winnen. Helaas was dat niet het geval.’

Tijdens de strengbeveiligde finale met talloze vips en over elkaar heen vallende journalisten, spande het erom. Rouweida met haar karamelkleurige huid, haar goede figuur en haar professionele uitstraling was op het eerste gezicht de ideale kandidaat voor het contract met Warner Music en de cd en de videoclip die met de winnares opgenomen zullen worden. Statig en steeds zelfverzekerder zong ze de afgelopen 21 weken talloze nummers. Maar tot ieders verbazing koos 52 procent van de ruim vier miljoen stemmers uiteindelijk voor Diana. Blijkbaar vormden Diana’s te dikke dijen toch geen echte belemmering in deze business waar uiterlijk juist zo belangrijk is.

Hoe het ook gelopen is, de twaalf kandidaten – drie meisjes en negen jongens – zijn door dit programma eigenlijk stuk voor stuk een superster geworden. Er wordt in de media onafgebroken over ze geschreven, ze zijn bekend in het hele Midden-Oosten en ze worden voor allerlei evenementen uitgenodigd. Ze hebben tienduizenden fans die snakken naar hun concerten, cd’s en videoclips. Ook zij die niet gewonnen hebben, zullen het in de komende tijd ongetwijfeld heel druk krijgen.

Daisy Mohr

Het Superstar-drama roept bij de Libanese bevolking meer reacties op dan de Israëlische aanvallen in het zuiden van het land.