Vlaams minister van Leefmilieu en Landbouw Vera Dua (Agalev) wil door statiegeld op blikjes het probleem van het zwerfvuil aanpakken. Er moeten ook meer voor hergebruik geschikte verpakkingen komen, vindt ze.

JA

Vera Dua

‘Deze maatregel is eigenlijk een logisch gevolg van onze strijd tegen het zwerfvuil. Volgens onderzoek bestaat de helft van dat afval uit verpakkingen, waarvan een groot deel blik. Volgens de wet moet de industrie het afval dat ze zelf produceert ook terugnemen. Fost+, de organisatie die de inzameling en verwerking van verpakkingsafval financiert, werkt duidelijk niet voor zwerfvuil. Als er ondanks sensibiliseringscampagnes en meer boetes nog altijd zoveel zwerfvuil rondslingert, is het tijd voor een andere oplossing.

In het buitenland blijkt statiegeld op blikjes een doeltreffend systeem, waarom dan niet in Vlaanderen? We moeten naar een oplossing in die richting. Onder druk van de verpakkingsindustrie werd het systeem in Duitsland tijdelijk afgeblazen, maar zowel in Denemarken als in verschillende Amerikaanse staten werkt het systeem van statiegeld op blik. In de VS hebben ze zelfs automaten die je meteen het statiegeld teruggeven als je er een blikje in werpt. Het vraagt uiteraard tijd om alle praktische problemen op te lossen, maar in overleg met technici en de industrie komen we er wel uit.

De mogelijkheid bestaat om het idee via een decreet op te leggen in Vlaanderen, maar ik pak deze materie liever op Belgisch niveau aan. De sector pleit altijd voor een globalere aanpak, maar dat argument lijkt ook gebruikt te worden om ervoor te zorgen dat er niets verandert.

We hebben een ‘werkgroep zwerfvuil’ opgericht, waarbij we samen met de sector nagaan hoe het probleem aangepakt kan worden. De evaluatie van Fostplus volgende maand zal ook wel verandering brengen. Eigenlijk zijn we al twee jaar in discussie met hen, maar zij vinden altijd wel redenen om vast te houden aan het huidige systeem. In die zin kan het geen kwaad het proces een beetje te versnellen.

Het is niet de eerste keer dat ik met het idee kom om statiegeld te vragen voor blikjes, maar de cijfers van Ovam over de groeiende afvalberg hebben me wel weer verontrust. In 2002 start het systeem van ecoboni, waardoor al veel meer consumenten de producten zullen aankopen in gesubsidieerde verpakkingen die voor hergebruik geschikt zijn. We kunnen natuurlijk bij de pakken blijven zitten, maar het lijkt me beter om het regeerakkoord uit te voeren.’

NEE

Piet Vanden Abeele

De milieu-adviseur van Unizo, de unie van de zelfstandige ondernemers, vreest dat het voorstel van minister Dua ongewild in het nadeel van de winkelier én van het leefmilieu speelt.

‘Wij zijn tegen het voorstel van minister Dua omdat het de winkels en kleine supermarkten degradeert tot retourettes, plaatsen waar je je afval kunt gaan dumpen. Doordat ze midden in een dorp of stad zijn ingeplant, beschikken de meeste kleinere winkels trouwens niet over voldoende opslagruimte voor al dat extra afval. Ze zouden al moeten gaan verbouwen.

De invoering van dit systeem dreigt het hele recyclagebeleid te ontwrichten. Blijft de blauwe zak van Fost+ rendabel zonder blikverpakking? En hoe zit het dan met ander verpakkingsafval? We willen de klok toch niet terugdraaien en verpakkingen weer gewoon in de grijze zak stoppen om ze vervolgens te verbranden of op een stort te dumpen? Het heeft jarenlange inspanningen gevergd om tot het huidige recyclagesysteem te komen. Nu wil de minister nog verder gaan en het hergebruik stimuleren, maar met dit initiatief zet ze het hele recyclagebeleid op de helling.

Blikverpakking maakt samen met ander drankverpakkingsmateriaal elf procent uit van de totale hoeveelheid zwerfvuil. Dit is toch met een kanon op een mug schieten.

Het is nu al zo dat consumenten koopuitstapjes ondernemen naar het buitenland om drank aan te kopen wegens de lagere kostprijs (minder btw en accijnzen). Door nog eens tien frank extra aan te rekenen per blikje versterken we deze trend. En omgekeerd wordt het hier wel heel interessant om blikjes in te ruilen bij onze winkeliers. Ik kan me niet voorstellen dat de minister wil instaan voor de afvalverwerking van onze buurlanden. Vlaanderen is te klein om zo’n systeem te laten werken: er is altijd wel een lands- of gewestgrens in de buurt waarachter je goedkopere blikjes vindt. Dit is je reinste concurrentievervalsing. Vlaanderen is ook geen eiland, het is bijgevolg praktisch onmogelijk om deze materie gewestelijk aan te pakken.

Minister Dua moet andere instrumenten zoeken om het zwerfvuilprobleem op te lossen. Het is de attitude van de burger die moet wijzigen door informatie- en bewustmakingscampagnes. Vlaanderen heeft de bevoegdheid en de morele plicht om daar al op de scholen werk van te maken.’

Opgetekend door Maarten Billiet