Dat DE FRANSTALIGEN BART DE WEVER TE SLIM AF WAREN, heeft de informateur alleen aan zichzelf te wijten, betoogt Walter Pauli. Hij had beter de werkwijze van Jean-Luc Dehaene gevolgd.
De aankondiging, vorige donderdag, van de PS en de CDH om samen onderhandelingen te starten over de Waalse regering, dus zonder de liberale MR, heeft Franstalig België verbaasd en Vlaanderen verbijsterd. Had de MR de verkiezingen niet gewonnen?
Zeker, maar de PS is nog altijd een maatje groter, en zeker vanuit het principe van ‘beter bestuur’ viel wat te zeggen voor een rood-roomse coalitie. De programma’s van de PS en de CDH sluiten nauwer bij elkaar aan. En vooral: tussen de PS en de MR is er te weinig hiërarchie. Een verbond tussen bijna-gelijken werkt zelden. In 2003 behaalden de paarse regeringspartijen een verpletterende overwinning. Maar omdat liberalen en socialisten opeens ongeveer even sterk waren, kwam er al tijdens de formatie van Verhofstadt II ruzie van. In Vlaanderen had Yves Leterme één jaar later de paarse meerderheid al gebroken. Die ‘plotse’ samenwerking tussen de PS en CDH was op verkiezingsavond zelf al een ernstige optie.
Terwijl MR-voorzitter Charles Michel deed alsof hij van zijn stoel viel, viel een groot deel van de Vlaamse publieke opinie pas echt uit de lucht. Her en der klonk boos dat de PS-top met een uitgekookt manoeuvre de Vlaamse politici, Bart De Wever voorop, ‘in snelheid had gepakt’. Maar het is natuurlijk moeilijk om niet sneller te gaan dan wat volkomen stilstond, namelijk de Vlaamse regeringsvorming. Bijna twee weken na 25 mei was zowat iedereen aan het onderhandelen, Franstaligen, Duitstaligen en zelfs de Brusselaars. Behalve de Vlamingen. Waarom?
Daar is een verklaring voor. Maandagochtend 26 mei zei Geert Bourgeois (N-VA) op Radio 1: ‘Het lijkt mij evident dat ik een onderhandelingsteam samenstel. We gaan daar straks over samen zitten. Ik ben klaar, heb al heel wat nota’s, we hebben ons huiswerk voorbereid.’
Van Bourgeois’ voornemen kwam niets in huis. Al voor de verkiezingen had de N-VA in het midden gelaten of men Geert Bourgeois of Liesbeth Homans (of Kris Peeters?) verkoos als minister-president. Die kwestie was op dat moment intern nog niet uitgepraat. En dus was het niet Geert Bourgeois, maar Bart De Wever die namens de N-VA op dinsdagochtend 27 mei de Vlaamse onderhandelingen startte. Daar herhaalde CD&V dat Vlaamse en federale onderhandelingen ‘parallel’ moeten verlopen.
Van dat parallelle kwam niets in huis. Op diezelfde dinsdag 27 mei stelde de koning Bart De Wever aan tot informateur. De pers noteerde: ‘Voorlopig stelt De Wever in Vlaanderen geen vervanger aan.’ De N-VA-voorzitter legde de Vlaamse regeringsvorming liever stil dan ze aan een partijgenoot toe te vertrouwen. Zo exporteerde N-VA een intern probleem naar de politieke onderhandelingen.
Dat uitstel bracht de PS-CDH-tandem in de positie om als eerste een coalitie te kiezen. Dat had minder ophef gemaakt, indien de N-VA gewoon had gehandeld zoals in het verleden gebruikelijk was. Jean-Luc Dehaene was in 1992 en 1995 federaal aan zet, en tegelijk liet hij een andere CVP’er – Luc Van den Brande – de Vlaamse formatie leiden. In 1999 deden Guy Verhofstadt en Patrick Dewael hetzelfde namens de VLD.
En wie herinnert zich nog dat de CVP in 1987-1988 haar Vlaamse topman Gaston Geens aanspoorde tot een vroeg ‘Di Rupootje’: via een snelle regionale regeringsvorming het hof en de federale onderhandelaars voor een voldongen feit te plaatsen? Geens formeerde toen in ijltempo een Vlaamse regering zonder socialisten. Toen na de beruchte ‘honderd dagen’ van Dehaene echter bleek dat die socialisten onmisbaar waren voor de federale regering, eiste SP-voorzitter Karel Van Miert dat die Vlaamse regering ‘opengebroken’ werd.
Wat vorige week in Wallonië gebeurde, ligt eigenlijk in de lijn van de bestaande mores in de Wetstraat. Het enige onverklaarbare was het Vlaamse getalm. Tot Di Rupo en Benoît Lutgen Vlaanderen wakker schudden. 24 uur later zeiden de N-VA en CD&V samen een Vlaamse regering te willen vormen. Open VLD onderging eenzelfde exit als zusterpartij MR.
Intussen kan de federale regeringsvorming nog alle kanten uit. Hoewel. Of de nieuwe federale regering straks een klassieke tripartite wordt (met de PS) of een centrumrechts kabinet (met N-VA): zonder liberalen zal het wellicht nooit lukken. En dat geeft Gwendolyn Rutten een aparte machtspositie, ook voor de Vlaamse onderhandelingen.
Merkwaardig land toch, met onze vele democratieën, en die ene plek waar alles uiteindelijk nog altijd samenkomt: de Wetstraat.
De voorzitter van de N-VA legde de Vlaamse regeringsvorming liever stil dan ze aan een partijgenoot toe te vertrouwen.
