Er is NIET VEEL TIJD VOOR GETREUZEL bij de vorming van een nieuw kabinet, waarschuwt Mark Eyskens: de Europese Commissie wil tegen 15 oktober een begroting zien.
In alle toonaarden is al gezongen hoe belangrijk de verkiezingen van 25 mei wel zijn. Het samenvallen van de vernieuwing van de Europese, federale en gewestelijke parlementen is inderdaad uniek. Hopelijk blijft dat zo. Maar er springt nog een en ander in het oog.
Zo zijn er maar liefst vijftien politieke partijen die een partijnummer kregen toegekend. Voor de Brusselse kiezers is dat, vooraleer zij hun taal kiezen, een onontwarbaar kluwen. Daarnaast hebben alle partijen, behalve de Vlaams-nationalisten, aangekondigd dat ze na de verkiezingen met het oog op de regeringsvorming alleen willen onderhandelen over het sociaaleconomische beleid. Daartoe hebben ze heel precieze programma’s uitgedokterd die wemelen van de cijfers – dat stelt de wiskundige kennis van de burgers op de proef, maar ze worden ook als volwassen staatsburgers behandeld. Ooit schreef een student van me een eindverhandeling over de verkiezingsbeloften van de partijen, en wat de gevolgen daarvan zouden zijn in cijfers. Hij kwam tot een meesterlijk besluit, waarvoor ik hem veel punten heb gegeven: ‘Het zijn de beste partijen die hun kiesbeloften niet houden. Aldus behoeden zij het land voor grote rampen.’ Hopelijk is de situatie intussen gekeerd.
Nieuw is ook dat België, zoals de andere Europese lidstaten, in grote mate onder Europese voogdij is geplaatst. Meer dan ooit zijn de nationale regeringen te klein voor de grote aangelegenheden en te groot voor de kleine. Vóór 15 oktober 2014 moet België een volledige overheidsbegroting 2015 (federaal, regionaal en de sociale zekerheid) voorleggen aan de Europese Commissie, die de nieuwe regering kan verplichten om het huiswerk over te doen, met een fikse boete als stok achter de deur. Veel getreuzel, schaduwboksen of gekuip zal er niet mogelijk zijn bij de vorming van het nieuwe kabinet. Bovendien is er ook nog een waakhond, die niet blaft maar wel fel bijt: de financiële markten. Politieke impasses rond een confederale ontrafeling van het land of separatistische dreigingen zullen onmiddellijk worden bestraft met een financiële vertrouwenscrisis, het massaal dumpen van Belgische staatsobligaties op de financiële markten, en een steile stijging van de rentevoeten waardoor investeringen, economische groei en welvaart vrij snel fatale klappen zullen krijgen.
Van de drie verkiezingen zijn de Europese de allerbelangrijkste, omdat in het Europees Parlement het zwaartepunt van de machtsuitoefening komt te liggen, samen met de Europese Commissie. Maar juist aan die verkiezingen wordt weinig aandacht besteed. In landen waar er geen kiesplicht bestaat, zal nauwelijks de helft van de kiezers komen opdagen. Dat wijst niet op een democratisch deficit, maar wel op een torenhoog informatiedeficit van de Europese burgers. Een fenomeen dat de legitimiteit van de Europese democratie ondergraaft.
Een ander interessant kenmerk van de verkiezingen, in België tenminste, is dat vooral twee Vlaamse partijen de schuld voor alles wat slecht gaat toeschrijven aan de PS. Maar door dat enigszins onwezenlijke kiesstelsel kan geen enkele Vlaming tegen of voor een Waalse politicus stemmen. Het wordt dus een politiek driebandspel. Want om Waalse politici te bestraffen, moet je in Vlaanderen stemmen tegen de drie Vlaamse partijen die met Waalse socialisten een regering hebben gevormd – in de naïeve veronderstelling dat die grote erfzonde na de verkiezingen kan worden vermeden. De federale regering krijgt het verwijt dat ze een overwegend socialistisch beleid heeft gevoerd. Maar hoe verklaart men dan dat de PS in Wallonië volgens de opiniepeilingen zwaar onderuitgaat, en op haar linkerflank ernstig wordt bedreigd door de communistische PTB? Het kabinet-Di Rupo heeft voor het eerst in onze sociale geschiedenis de werkloosheidsuitkeringen degressief gemaakt, en de wachttijd voor schoolverlaters die recht hebben op werklozensteun verdubbeld. Dat treft in Wallonië 50.000 mensen, en is dus heel ingrijpend. Alleen: Vlaamse kiezers krijgen dat zelden of nooit te horen. Oppositiepartijen gedragen zich als psychologisch handige huisartsen die aan de patiënten zeggen: ‘Uw toestand is zeer ernstig, maar als u de medicijnen slikt die ik u voorschrijf, zult u zeker genezen.’ Ondertussen staat België sociaaleconomisch op de vierde beste plaats in de rangschikking van de 28 Europese lidstaten. Volgens de OESO ligt het gemiddeld beschikbare jaarinkomen (na belasting) in België op 23.700 euro. Dat is 1,1 procent meer dan in 2007, vóór het uitbreken van de crisis, en 3000 euro meer dan het Europese gemiddelde.
Politieke impasses rond separatistische dreigingen zullen onmiddellijk worden bestraft met een financiële vertrouwenscrisis.
