Bajkonoer, 12 april. û Naar verluidt had Joeri Gagarin de nacht voor zijn avontuur goed geslapen. ‘Ik zie mijn hele leven nu voor mij als één enkel adembenemend ogenblik’, vertelde hij tijdens een korte toespraak voor de Semjorka-raket op het lanceerplatform van de kosmodroom Bajkonoer. Daarna ging hij met de lift naar boven en nam 90 minuten voor zijn geplande vertrek plaats aan boord van het ruimteschip Vostok (‘Oosten’). Vanaf precies dezelfde plek hadden de Sovjets op 4 oktober 1957 al de eerste kunstmaan Spoetnik in een baan om de aarde gebracht en een maand later het hondje Lajka. Nu zouden ze de Amerikanen midden in de Koude Oorlog weer te vlug af zijn met een zo mogelijk nog spectaculairdere ruimteprimeur: de eerste vlucht van een mens in een baan om de aarde.

Om 09.07 uur Moskouse tijd verhief de raket zich van het lanceerplatform bovenop een zuil van vuur en rook. ‘Pojechali!’, riep Gagarin uit. ‘Daar gaan we!’

De ruimtevlucht waarmee hij geschiedenis schreef, duurde amper 108 minuten – niet meer dan één baan om de aarde – en Gagarin was niet veel meer dan een passagier. Tot grote verbazing van veel sovjetgeleerden zag hij heel wat details op onze planeet. Hij dacht ook even aan zijn moeder, die niet op de hoogte was van de kosmische activiteiten van haar zoon.

Op het eind van de onderneming werd de remraket van de Vostok ontstoken en begon het ruimteschip aan de terugkeer naar de aarde. Terwijl zijn capsule hangend aan een parachute naar de aarde neerdaalde boven het gebied Saratov, werd Gagarin op zeven kilometer hoogte naar buiten geschoten om afzonderlijk per parachute te landen. Het duurde nog jaren alvorens de Sovjets toegaven dat Gagarin niet aan boord van zijn ruimteschip was geland uit vrees dat zijn vlucht niet als de eerste echt bemande ruimtemissie zou worden erkend.

Gagarin was direct na zijn missie een heuse personaliteit en reisde de wereld rond. Als sovjetheld maakte hij geen nieuwe ruimtevluchten, hoewel hij wel nog een keer reserve was. Op 27 maart 1968 maakte een vliegtuigcrash een eind aan het leven van de 34-jarige Joeri Aleksejevitsj Gagarin. Voor de eerste ruimtewandelaar Aleksej Leonov is Gagarin een ware ‘zoon van de aarde’. Gagarin zelf was net als veel van zijn opvolgers bijzonder onder de indruk van de schoonheid van onze planeet. ‘Laat ons deze schoonheid behouden en nog uitbreiden en ze niet vernietigen’, aldus kosmonaut nummer 1.

Benny Audenaert