‘Soms moet je de natuur voor zich laten spreken’

MIA BRANKAER (68) - Zoniënwoud © Debby Termonia

Elk jaar komen er in Vlaanderen 150 tot 180 gediplomeerde natuurgidsen bij, vertelt Joëlle Laes van Natuurpunt. ‘We moeten steeds meer cursussen organiseren, want de interesse blijft jaar na jaar groeien. Bij mannen én vrouwen. Opvallend: vroeger zagen we vooral jonge gepensioneerden, maar de laatste jaren stijgt het aantal jongeren, zeker in de steden. Heel wat deelnemers beginnen aan de cursus na een burn-out of depressie: ze willen hun leven omgooien en dichter bij de natuur komen.’ Wij spraken met drie ervaren gidsen die ‘hun’ natuurgebied op hun duimpje kennen.

‘Gehaktballetjes van regen-wormen’ MIA BRANKAER (68) Zoniënwoud

‘Ik ben tweeëndertig jaar natuurgids, maar eigenlijk ben ik het al mijn hele leven. Als kind liep ik al dieren en planten te monsteren aan onze vijver of in het bos. Ik heb biologie gestudeerd, en begon mijn carrière in het onderwijs. Maar dat viel moeilijk te combineren met het beroep van mijn man en met mijn vier kinderen. Toen zij iets ouder waren, ben ik als natuurgids begonnen.

‘Met een groep schoolkinderen het bos intrekken is heel fijn. Niet om hen te overladen met kennis, wel om ze het bos te laten ontdekken: luisteren naar vogelgeluiden, kijken naar kleine kikkertjes, bomen meten, voelen aan de schors, enzovoort. Soms geef ik hen een doosje mee waarin ze een schat uit het bos kunnen bewaren. Of ik doe iets speciaals: ooit heb ik voor een themawandeling bijvoorbeeld “gehaktballetjes” van regenwormen gemaakt.

‘Hoewel ik hier al dertig jaar rondloop, zijn er nog altijd plekjes van het Zoniënwoud die ik niet ken. Het is zo’n uniek bos: enerzijds zijn er de statige beuken, anderzijds de open vlaktes en de grote vijvers met hun bijzondere biotoop – een van mijn collega-gidsen is zelfs gespecialiseerd in libellen. Maar we hebben ook prachtig erfgoed, zoals de priorij van Groenendaal. Nee, ik denk niet dat ik het hier ooit moe zal worden.’

‘Kijk, een kbv’tje!’ PETER STRUBBE (59) Zwin Natuur Park

‘Drie jaar geleden ben ik hier als gids begonnen, bij de opening van het nieuwe Zwin Natuur Park. De meeste bezoekers waren zeer enthousiast, maar één oudere dame kwam me ’s avonds boos vertellen: “Ik kom nóóit meer terug.” Ze kon niet begrijpen waarom er geen vogels meer in kooien zaten. Ik heb haar overtuigd om samen de panoramatoren te beklimmen, zodat ik haar het hele gebied kon laten zien. Ze werd heel stil en greep mijn arm vast. Ineens zag ze hoe prachtig het Zwin was geworden. Als je dát kunt overbrengen, is je missie als gids geslaagd. Ik wil mensen natuurlijk informeren over de rijke dynamiek van dit gebied: de zee die binnenkomt, de getijden, de bijzondere fauna en flora… Maar soms moet je de natuur voor zich laten spreken.

PETER STRUBBE (59) - Zwin Natuur Park
PETER STRUBBE (59) – Zwin Natuur Park© Debby Termonia

‘Ik ben een geboren Knokkenaar. Ik herinner me nog goed hoe ik me als jongetje stond te vergapen aan die zee van Zwinneblommen en de vele vogels. Het Zwin is als een tweede thuis. Toen Natuurpunt CVN enkele jaren geleden een cursus organiseerde in de buurt, greep ik mijn kans. Het was een vrij intensieve opleiding en ik blijf me constant bijscholen. Toch blijft het een uitdaging om álle vogels meteen te herkennen. Het verschil tussen een kluut en een scholekster zie je meteen. Maar wat voor ondersoort het nu precies is… Tja, als een gids het echt niet meer weet, noemt hij het een kbv’tje. Een klein bruin vogeltje.’

‘SUV’s, manden en messen’ CHRIS VANDER SYPT (66) Grenspark Kalmthoutse Heide

‘Als veertiger kreeg ik kanker. Na mijn behandeling ging ik opnieuw aan de slag als leerkracht, maar dat ging niet zo vlot. En toen ik een tweede keer ziek werd, besloot ik te stoppen met lesgeven. Een moeilijke periode. Toen in de buurt een cursus natuurgids werd georganiseerd, besloot ik deel te nemen. Dat is mijn redding geweest. Gidsen was een vorm van therapie: je bent in de natuur, hebt veel beweging én sociaal contact. Intussen doe ik het al zeventien jaar, nog altijd met hart en ziel. Als ik hier over de open heide loop, geeft dat echt een boost.

‘Door de jaren heen heb ik de bezoekers zien veranderen. Ze weten meer over de natuur en zijn assertiever geworden. Als ik bijvoorbeeld vertel over het beheer – dat er ook bomen gekapt moeten worden – reageren ze soms vrij defensief. Ik herinner me ook een aanvraag van een groep die alles wilde weten over paddenstoelen, een vraag die ik doorspeelde aan een collega-gids die daarin gespecialiseerd is. Het bleek om een groep dames te gaan die kwamen aanrijden in zware SUV’s en meteen grote manden en messen uit hun koffers haalden. Ze wilden paddenstoelen plukken, maar dat ging uiteraard niet door. Dan moet je als gids stevig in je schoenen staan. Maar over het algemeen hebben mensen veel respect voor de natuur.’

CHRIS VANDER SYPT (66) - Grenspark Kalmthoutse Heide
CHRIS VANDER SYPT (66) – Grenspark Kalmthoutse Heide© Debby Termonia
Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content