De Griekse crisis dwingt de Europese leiders ertoe hun economisch beleid beter op elkaar af te stemmen.
Zijn tweede top, later deze week, lijkt voor voorzitter van de Europese Raad Herman Van Rompuy zo mogelijk nog lastiger te worden dan zijn eerste. Hij dreigt geprangd te raken tussen de verdedigers van meer Europese solidariteit aan de ene kant, met de Franse president Nicolas Sarkozy als belangrijkste woordvoerder, en de Duitse kanselier Angela Merkel aan de andere kant, die van oordeel is dat de hele monetaire unie onderuit kan gaan als er aan het heilige huisje van de muntstabiliteit wordt geraakt.
Inzet van dit debat is, nog steeds, losbol Griekenland. De verzekering van de Europese staatshoofden en regeringsleiders dat ze Griekenland te hulp zullen snellen ‘als dat nodig zou zijn’ nam vorige maand de angst weg dat Griekenland geen geld meer zou kunnen lenen op de internationale obligatiemarkten. Maar de Grieken kijken wel nog steeds tegen een veel hogere rentevoet aan dan andere landen. Premier Papandreou dreigt ermee bij het Internationaal Muntfonds (IMF) te gaan lenen, als de andere landen van de eurozone niets concreets aan dat renteverschil willen doen. Kanselier Merkel liet vorige week haar verzet tegen dat IMF-denkspoor varen: weliswaar zou ze het een blamage vinden als voor het eerst een lid van de eurozone bij het IMF moet aankloppen – als het eerste het beste ontwikkelingsland. Maar de gedachte dat Duitse belastingbetalers de broeksriem zouden moeten aanhalen ter compensatie van Griekse verkwistingen, is nog ondraaglijker.
Het hele probleem gaat terug op het halve huiswerk dat Europa gemaakt heeft toen het de monetaire unie bedacht. De lidstaten weigerden immers de soevereiniteit op te geven die daarvoor nodig was. In de plaats daarvan kwamen er twee afspraken, om de euro te beschermen tegen budgettaire losbandigheid. Eén was het Stabiliteitspact: geen staatsschuld hoger dan 60 procent van het bruto binnenlands product en geen begrotingstekort hoger dan 3 procent. Twee was de afspraak ‘eigen schuld, dikke bult’: overtreders die in de nesten raakten, mochten niet gered worden.
Al snel bleek dat het Stabiliteitspact voor nagenoeg iedereen slechts een vodje papier was. En de beloftevan de Eurotop van februari maakte duidelijk dat ook de stok achter de deur er eigenlijk geen was. Het dilemma is nu: als je ‘stoute leerlingen’ als Griekenland toch helpt, waarom zouden ze nadien dan flinker worden?
Eurocommissaris Olli Rehn (Economische en Monetaire Zaken) moet in april nieuwe regels voorstellen. Het Verdrag van Lissabon geeft de Unie immers meer bevoegd-heden. Een eerste voorstel moet aangeven hoe de Unie de begrotingsdiscipline vande lidstaten beter zou kunnen afdwingen. Een tweede voorstel moet mikken op een betere onderlinge afstemming van het economisch beleid van de lidstaten. Ongetwijfeld zullen de Duitsers veel aandacht hebben voor het eerste idee, en de Fransen voor het tweede.
Luc Baltussen
‘Middelmatigheid, wat heeft dat ooit opgeleverd?Om te vliegen moet je bevlogen zijn.’
Paul Buysse, voorzitter van Bekaert, in De Tijd.
