‘T rying is the first step to failure‘ zegt de stripfiguur Homer Simpson. Ook in de werkelijke wereld lijkt ondernemingszin soms ver te zoeken. Zo toont onderzoek aan dat 60 procent van de Vlaamse jongeren een stabiele, vlakke loopbaan ambieert.
Voor velen is dat een positieve keuze: zij willen meer tijd voor sociale activiteiten en zelfontplooiing. Zestig jaar geleden werkten we gemiddeld 2300 uren per jaar, vandaag nog 1500. Van ‘ time is money’ schuiven we op naar ‘ time is price-less’. Levenskwaliteit staat voorop.
Nochtans blijkt dat net een gebrek aan tijd – vooral tijdens de ‘vrije’ tijd – een belangrijke rem vormt op onze geluksbeleving. We hebben het moeilijk om een keuze te maken uit het stijgende aanbod van activiteiten, producten, informatie, culturen en samenlevingsvormen. Wist u bijvoorbeeld dat een weekuitgave van The New York Times meer informatie bevat dan iemand in de 18e eeuw gemiddeld te verwerken kreeg in zijn hele leven? Het zijn exponentiële tijden. Naast een druk bestaan in de werkelijkheid, hebben we ook een bestaan in de virtuele wereld. Wist u dat één op de acht koppels die vandaag in de VS huwen, elkaar heeft ontmoet via het internet? Het aantal keuzemogelijkheden en veranderingen ligt steeds hoger. ‘Shift happens’.
De keuze voor zekerheid op professioneel vlak wordt zo ook een négatieve keuze. Omdat we op sociaal (immaterieel) vlak geconfronteerd worden met meer onzekerheid, veroorloven we ons op economisch (materieel) vlak meer zekerheid. Die keuze was verzoenbaar met de realiteit. De wereldeconomie leek immers een onstuitbare welvaartsmachine.
Jongeren van vandaag zijn opgegroeid in een ‘airco-eco-nomie’, zonder voelbare schommelingen. Als het buiten stormt, blijft de temperatuur binnen constant. Een jaar geleden viel die ‘airco’ abrupt uit. Voor het eerst worden jongeren geconfronteerd met een economie die geen factor van stabiliteit is, maar van instabiliteit. Volgens econoom Geert Noels zullen de komende jaren dergelijke ‘econoshocks’ zich daarenboven steeds sneller en krachtiger voordoen.
Hoe gaan we om met onzekerheid op sociaal én economisch vlak? Hoe gaan we om met ‘de uitdagingen van deze tijd, die de uitdagingen van tien jaar geleden in het niet doen verzinken’, zoals Tony Blair het uitdrukte in zijn afscheidstoespraak?
De afgelopen maanden zijn vooral jongeren gestopt met pensioensparen. Werpen zij de handdoek in de ring? En zullen we ook in Brussel te maken krijgen met rellen zoals in Griekenland en Frankrijk, waarbij jongeren zich hardhandig verzetten tegen een samenleving die hen lijkt uit te sluiten? Of berusten zij in de vaststelling – zoals Barack Obama het verwoordde – dat ‘de verwachtingen van deze generatie wat lager moeten liggen’?
Sommigen zijn pessimistisch. Ik niet. Integendeel, de veerkracht van jongeren stemt mij ronduit optimistisch. Op sociale onzekerheden antwoorden jongeren met een hernieuwd maatschappelijk engagement. Jeugdbewegingen zitten opnieuw in de lift. Milieuverenigingen zien hun ledenaantal explosief stijgen. En in de VS spreken ze al jaren van een nieuw ‘burgerlijk engagement’.
Ook politiek is een opleving merkbaar. Sinds 2000 trekken jonge kiezers in de VS opnieuw massaal naar de stembus. Barack Obama speelt volop in op dit jonge optimisme, vooral via het internet. Op dat wereldwijde web ervaren we dagelijks hoe ieder individu een hele massa in beweging kan brengen.
Ik geloof dat deze hernieuwde veerkracht zich ook op het economische vlak zal manifesteren. De tijd dat de ‘sliplift’ en ‘speculoospasta’ verkozen worden tot uitvindingen van het jaar, ligt weldra achter ons. Obama – of zijn 27-jarige speechwriter – formuleert het als volgt: ‘Ik zeg u dat we voor enorme uitdagingen staan. Uitdagingen die niet makkelijk en niet in korte tijd te overwinnen zijn. Maar weet één ding: we zullen overwinnen.’ Obama verwees hier niet naar zijn economisch herstelplan. Hij verwijst naar de veerkracht van deze generatie, jong en oud.
Peter Van Rompuy (28) is blogger, reiziger en speechwriter voor het kabinet van Landsverdediging.
door Peter Van Rompuy
