Het overleg over enkele grote sociale kwesties is in 2004 een maat voor niets geweest.
Vakbonden en werkgeversorganisaties zijn al maanden verwikkeld in een loopgravenoorlog over de loon- en arbeidsvoorwaarden in de bedrijven, het dossier van de eindeloopbaan en de sociale zekerheid met voorop het moeilijke vraagstuk van een andere financiering van ons stelsel van sociale bescherming. Over al die kwesties wisselden de sociale partners totnogtoe vooral via de media visies en meningen uit die volledig tegengesteld zijn.
De opdeling van het overleg over die sociale kwesties in drie etappes – eerst een interprofessioneel akkoord voor de privé-sector, tegen de lente van 2005 een afspraak over de aanpak van de eindeloopbaanproblematiek en ergens halverwege volgend jaar een grote dialoog over de sociale zekerheid – heeft de vakbonden en werkgevers op geen enkele manier dichter bij elkaar gebracht.
Het ‘scharnierjaar 2004’ is wat dat betreft een compleet verloren jaar geworden. Op de valreep kunnen de sociale partners zich nog over de eerste hindernis wurmen, maar dan moet het klimaat aan de onderhandelingstafel wel heel snel omslaan. De grote betoging van deze week – waarvoor de vakbonden tienduizenden mensen op de been brachten – zal de werkgevers niet onmiddellijk tot meer inschikkelijkheid brengen, als het gaat over de omvang van de loonstijging de komende twee jaar, de verlenging van enkele specifieke brugpensioenregelingen en een soepeler inzet van werknemers tijdens overuren. Het werkgeversdiscours over werknemers die meer, harder en langer zullen moeten werken voor hetzelfde loon om zo de internationale concurrentie het hoofd te kunnen bieden, stond tot aan de vooravond van de manifestatie van dinsdag lijnrecht tegenover de vakbondsslogan over werknemers die beter verdienen.
Daarbij valt op dat de bezweringsformules van Paars, met drie socialisten op sleuteldepartementen (Rudy Demotte voor Sociale Zaken, Freya Van den Bossche voor Werk en Bruno Tobback voor Pensioenen), de zaken evenmin vooruitgeholpen hebben. Niet het aanprijzen door premier Guy Verhofstadt (VLD) van de belastingverlaging om een loonmatiging te rechtvaardigen. Niet het promoten van aanvullende pensioenen als een vorm van uitgesteld loon. Niet de regeringsmenu van dertig voorstellen om werkgevers aan te moedigen hun ouder personeel langer aan het werk te houden en om werknemers te stimuleren langer aan de slag te blijven. Noch de uitnodiging aan de sociale partners om hun licht te laten schijnen over de toekomst van de sociale zekerheid in een vergrijzende samenleving. Dat voorspelt weinig goeds wanneer de tripartite van regering, vakbonden en werkgevers straks aan een nieuw scharnierjaar begint.
Patrick Martens
Drie socialisten op de sleuteldepartementen konden het sociaal overleg niet vooruithelpen.
