Tot aan de vooravond van de verkiezingen werd ons door de paars-groene kopstukken verzekerd dat de economische toekomst er zo schitterend uitzag, dat het verplicht dragen van de zonnebril werd overwogen. Maar dat was vóór 18 mei; intussen zitten we na 18 mei.
Iets meer dan een week hadden socialisten en liberalen nodig om de verkiezingsfolders en contracten met de burger door de papierversnipperaar te jagen. Al die tijd mocht informateur Elio Di Rupo, als een heuse homme d’état, in een wagen met chauffeur heen en weer van de Wetstraat naar het koninklijk paleis kruisen.
Eén na één kreeg Di Rupo bezorgd kijkende partijleiders, bankiers, ondernemers en zelfs geestelijke leiders en generaals over de vloer. Dit va-et-vient gaf iedereen de tijd om de verontrustende rapporten van de Nationale Bank en van het Federaal Planbureau – rapporten die ze al weken in hun bezit hadden – eindelijk uit de mappen te halen. En ja, het ziet er allemaal niet zo schitterend uit als aanvankelijk was gedacht.
In de omliggende landen wisten ze dat al. In Nederland heeft Jan Peter Balkenende met zijn regering van CDA, VVD en D66 een regeerprogramma klaar dat door PvdA-leider Wouter Bos als ‘meedogenloos en zonder compassie’ wordt bestempeld. In Duitsland kreeg Gerhard Schröder vorige zondag zijn economische hervormingen voorbij het SPD-congres, maar pas nadat hij zijn partijgenoten de wacht aanzegde: ‘Wie probeert de realiteit te verdringen, wordt zelf door de realiteit aan de kant gezet.’
In Frankrijk waagt premier Jean-Pierre Raffarin zich met doortastende pensioenplannen aan een confrontatie met de vakbonden. In Oostenrijk, Italië en Spanje is de sociale toestand evenmin rooskleurig.
Heel Europa kampt met stagnerende groei, toenemende werkloosheid en stijgende kosten van de pensioenen die intussen zowat tien procent van het Europese bnp uitmaken, het dubbele van de Verenigde Staten. De toestand wordt nog nijpender door de ongunstige euro-dollarkoers die de Europese economie parten speelt.
Voor paars komt daar nog bij dat een aantal dringende financiële kwesties, zoals de schulden van de NMBS, nieuwe financieringen voor De Post en de overname van het pensioenfonds van Belgacom, meteen moeten worden geregeld.
In die benarde omstandigheden moet de paarse regering van Guy Verhofstadt trachten te voorkomen dat, zoals Bea Cantillon dat verderop beschrijft, de bodem van de welvaartsstaat wegschuift.
Al dat zorgwekkende nieuws werd door informateur Di Rupo aan de koning overgemaakt aan de vooravond van Rerum Novarum, de dag dat de christelijke vakbond ACV en de koepelorganisatie van de christelijke werknemers ACW traditiegetrouw hun verwachtingen en eisen op tafel leggen. Ook dit jaar was het weer een rek vol, van werkgelegenheid over de vrijwaring van een degelijke sociale zekerheid, rechtvaardiger belastingen, een groei met 4,5 procent van het budget van gezondheidszorg, tot en met het ernstig werk maken van ontwikkelingssamenwerking.
Maar hoe stoer ze zich bij ACV en ACW ook opstelden, echt indrukwekkend was het machtsvertoon niet. Want de jongste verkiezingen, die een verdere terugloop van CD&V en een complete ineenstorting van Agalev te zien gaven, brachten ook de christelijke werknemers in een ongemakkelijke situatie.
Volgend jaar wachten niet alleen regionale verkiezingen, maar ook sociale verkiezingen. Het vakbondsfront is momenteel, op zijn zachtst gezegd, heel fragiel. Bovendien is solidariteit niet langer wervend. Het ACW ziet het ledenaantal van enkele van zijn verenigingen fel teruglopen.
De relatie tussen ACV-ACW en de Vlaamse christen-democraten was al volkomen dubbelzinnig geworden. Eigenlijk vond de christelijke arbeidersbeweging de jongste jaren beter aansluiting bij Agalev, dat zonder schroom partijkaders en kabinetspersoneel uit haar kringen rekruteerde. Bij Agalev werd dan weer gehoopt op die manier het ACW uit CD&V te kunnen lospeuteren. Maar dat Agalev-platform, waar het ACW zwaar in investeerde, werd op 18 mei volkomen weggebeukt.
Vorige week nog herhaalde ACV-voorzitter Luc Cortebeeck voor de zoveelste keer dat de christelijke arbeidersbeweging zich niet zou laten lijmen door partijen die uit zijn op electoraal gewin. ‘Wij zijn een sociale beweging die zich niet in haar vrijheid laat beperken door scheep te gaan met één partij’, voegde ACW-voorzitter Jan Renders daaraan toe.
Toch ontsnapt de christelijke arbeidersbeweging niet aan een dwingende keuze. Of ze sluit opnieuw aan bij CD&V en gaat in de oppositie tegen paars, waar een aantal liberalen graag willen morrelen aan de sociale verworvenheden en de socialisten hun utopieën grotendeels voor een linkserig populisme inruilden. Of ACV-ACW stelt zich als grootste werknemersbeweging echt onafhankelijk op, om voluit op de onderhandelingen te kunnen wegen. Niet kiezen lijkt na 18 mei geen optie meer.
Rik Van Cauwelaert
