Alleen een ‘godswonder’ kan John McCains kandidatuur nog redden.
Een acute economische noodsituatie vlak voor de verkiezingen leidt meestal tot onherstelbare electorale schade. Boze kiezers geven de regerende partij de schuld en de oppositie wordt slapend rijk. Dat gebeurt nu met de Republikeinen wegens de financieel-economische crisis, zoals dat in 1999 gebeurde met Jean-Luc Dehae-nes CVP en de dioxinecrisis. De regerende partij draait zich in alle bochten om het eigen vel te redden, maar de kiezer is genadeloos als het eigenbelang in gevaar is.
De Republikeinse presidentskandidaat John McCain haalt alles uit de kast om het tij te keren en lanceert harde aanvallen op zijn Democratische rivaal Barack Obama. Maar McCain en de Republikeinen zijn in de verdediging sinds de Amerikaanse regering de financiële sector probeert te redden met een plan van 700 miljard dollar. Kiezers vrezen een economische recessie. De werkloosheid loopt op en de groeicijfers zakken weg. Democraten oogsten blindelings en wijzen op de ‘graaicultuur’ van de fat cats in Wall Street. Maar er was geen alternatief voor het reddingsplan want als de financiële sector wegzinkt, gaat de beurs van de kiezer ook de dieperik in. Ruim 50 procent van de Amerikanen heeft aandelen.
McCain werd voor de tweede keer gered door zijn running mate Sarah Palin. Na haar stormachtige optreden op de Republikeinse Conventie deed ze het tijdens het debat met haar Democratische rivaal Joe Biden in Saint Louis, Missouri, beter dan verwacht. Palin bleef overeind en sprak de conservatieve achterban aan met haar folksy taalgebruik, maar aan de negatieve impact van de economische donderbuien kan ze weinig doen.
Tot overmaat van ramp maakte McCain op de dag van het debat bekend dat hij zijn campagne in de staat Michigan stopzet. Michigan stemt weliswaar sinds 1988 steevast Democratisch maar de aanslepende crisis in de auto-industrie leek de Republikeinen een kans te geven. McCain ging er met Palin campagne voeren en hoopte op de steun van behoudende Democraten die weinig zien in een ‘uiterst linkse pro-abortus president Obama’. Maar de dreigende recessie in de hele VS verslechtert de vooruitzichten van Michigan. Obama sprong in peilingen snel omhoog en McCains kansen verdampten.
McCain moet mensen en kapitaal nu concentreren op staten die hij wel kan winnen. Daarmee valt hij terug op de electorale kaart van George W. Bush in 2000 en 2004. Maar zelfs in staten die Bush won, erodeert zijn steun wegens de politieke agenda die wordt bepaald door de financieel-economische crisis. Bush won in Indiana dat decennialang Republikeins stemde, zelfs in de hoogtijdagen van Bill Clinton. Maar peilingen geven McCain en Obama nu evenveel kans. Missouri stemt al honderd jaar voor de winnende presidentskandidaat, behalve in 1956. In die staat had McCain tot voor kort een duidelijke voorsprong, maar die is weggesmolten. Missouri is een Amerikaans gemiddelde: zuid en noord treffen elkaar, evenals oost en west. De twee grote steden Saint Louis en Kansas City zijn Democratisch en Republikeinen regeren op het platteland. Missouri is een barometer voor het Amerikaanse stemgedrag. Ook hier stuwt de financieel-economische crisis Obama op.
In andere staten heeft McCain soortgelijke problemen, zoals in Colorado, Nevada en New Mexico. De Democraten registreren en masse kiezers terwijl de Republikeinen zijn stilgevallen. Zelfs in traditioneel Republikeinse staten zoals Virginia en North Carolina keren de kansen. Obama voert er een campagne met een leger aan veldwerkers. Palin blijft een pluspunt voor McCains kandidatuur want ze houdt de conservatieve basis bijeen. Maar ze wint te weinig onafhankelijke kiezers voor zich.
McCain verhardt de komende weken de campagne. Maar de dioxinecrisis van de CVP leerde dat hoe harder de geslagen hond daarna om zich heen slaat, hoe harder de klappen die hij krijgt. Clinton won in 1992 en Reagan in 1980, dankzij een recessie. Alleen een ‘godswonder’ kan McCains kandidatuur redden, zoals een acute internationale crisis die de ‘economie’ verdringt uit de krantenkoppen.
Derk Jan Eppink
