Nu huisartsen en labs worden overspoeld, testen steeds meer Belgen zichzelf op covid-19. ‘Bij een negatief resultaat kun je zo veel kussen en knuffelen als je wilt’, zegt Dirk Avonts (UAntwerpen).
Na de mondmaskers, PCR-tests, vaccins en CO2-meters winnen nu ook de zelftests aan belang in de strijd tegen covid-19. Om het nachtleven mogelijk te maken, wordt aan feestgangers die zich zonder masker willen uitleven op de dansvloer sinds dit weekend gevraagd om bij het binnenkomen van de discotheek een zelftest af te nemen. Minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) noemt het een ‘gebaar van hoffelijkheid’ tegenover de medemens. Ook overbelaste huisartsen pleiten al geruime tijd voor zelftests om het zorgsysteem te ontlasten. Maar hoe effectief zijn die snelle antigeentesten? En geven ze geen vals gevoel van veiligheid?
Professor huisartsgeneeskunde Dirk Avonts (UAntwerpen): ‘Zelftests werken prima om met covid besmette personen op te sporen. Een negatief testresultaat geeft aan dat je je vrij kunt bewegen zonder de viruscirculatie aan te wakkeren. Dat blijkt uit een recente real life testsetting in het Nederlandse Tilburg, waar mensen eerst zichzelf mochten testen en daarna een PCR-test ondergingen. Slechts één op de honderd deelnemers glipte door de mazen van het net.Valspositieve resultaten zijn wel vaker mogelijk. Dan moet de veel gevoeligere PCR-test worden gebruikt. Het aantal valspositieve resultaten hangt ook af van de hoeveelheid virus die in de samenleving rondgaat.’
Een negatieve zelftest geeft aan dat er te weinig virus in je aanwezig is om iemand te besmetten.’ Dirk Avonts, professor huisartsgeneeskunde UAntwerpen
Mag je de zelftest meteen afnemen na een hoogrisicocontact of moet er een incubatietijd gerespecteerd worden?
Dirk Avonts: Je hoeft niet tot 48 uur na een hoogrisicocontact te wachten om een zelftest te doen, want je stelt aan die test helemaal niet de vraag of je ziek zult worden. Dat is een misvatting. We gebruiken nooit een zelftest om covid-19 vast te stellen, want dan krijgen we niet het juiste antwoord. Zo’n test zegt alleen iets over je eigen besmettelijkheid na een hoogrisicocontact, bij eventuele mineure klachten of zelfs wanneer je helemaal geen klachten hebt. Ook als je pas genezen bent van covid, is een zelftest nuttig. Een negatieve zelftest geeft aan dat er te weinig virus in je aanwezig is om iemand anders te besmetten, niet dat er helemaal geen virus is. Dat is een groot verschil.
Moeten zelftests een grotere rol krijgen in de teststrategie?
Avonts: Ik hoor dat de labs niet kunnen volgen met de PCR-analyse. De overheid zou massaal de zelftest moeten promoten in plaats van de PCR-test. Die laatste is soms te gevoelig. Voer je de zelftest correct uit en is het resultaat negatief? Dan kun je gerust zijn. Bij een positief resultaat moet je je huisarts opbellen voor een PCR-test.
Een zelftest vereist overigens geen speciaal pak, verplegend personeel, transport of lange wachttijden én hij is een stuk minder belastend voor de huisarts. Jezelf testen is een kleine moeite en je kunt je resultaat meteen aflezen. Ik heb de indruk dat de recentste studies rond zelftests nog niet zijn doorgesijpeld tot bij de beleidsmakers. Toch heeft Domus Medica (een partner in de preventieve gezondheidszorg van de Vlaamse overheid, nvdr) dat al herhaaldelijk op de agenda gezet.
Bij de Nederlandse winkelketen Kruidvat kun je een zelftest kopen voor 3,99 euro per stuk. In de apotheek betaal je 7 à 8 euro. Vanwaar het prijsverschil?
Avonts: De kwaliteit verschilt van test tot test. Een apotheker maakt een selectie en zal producten van een iets betere kwaliteit aanbieden. Dat zal zich weerspiegelen in de prijs. Maar in principe is de technologie dezelfde, namelijk het vaststellen van het antigeen. De nauwkeurigheid van de test hangt bovendien niet alleen af van de test zelf, maar ook van de manier waarop je hem afneemt. Als je een goedkopere wisser gebruikt en je steekt hem minder diep in de neus, zal hij minder nauwkeurig zijn. In het begin van de pandemie was er veel rommel op de markt en gaven de tests te snel een positief resultaat weer. Vandaag is dat niet meer het geval.
Kortom, de neuswisser is het toverstokje dat onze eindejaarsfeesten zal redden?
Avonts: Laat alle gasten op kerstavond aan de voordeur een zelftest afnemen. Wanneer het resultaat negatief is, kun je zoveel kussen en knuffelen als je wilt. Thuistests zijn een heel goede manier om het feestgedruis veilig te laten verlopen. Ook ik gebruik ze al enige tijd systematisch als ik mensen over de vloer krijg. Dat heeft mijn sociaal leven een serieuze boost gegeven.
