JA

Bewakingscamera’s scheppen een vals gevoel van veiligheid, zegt u. Waarom?

Onder het mom van criminaliteitsbestrijding worden burgers in toenemend tempo bekeken als potentiële misdadigers. Sinds de aanslagen van elf september leven we in een ontzettende angstcultuur: bij ieder incident roepen politici om het hardst dat er drastisch moet worden ingegrepen. Paniekzaaierij, want Nederland en België zijn, in vergelijking met vroeger en met de rest van de wereld, landen waarin weinig moorden worden gepleegd. Toch plaatst men camera’s, zonder na te gaan of die doeltreffend zijn. In Groot-Brittannië, een land met vier miljoen beveiligingscamera’s, heeft het ministerie van Binnenlandse Zaken dat onlangs wel gedaan. Het totale aantal misdaden was niet gedaald, zo bleek. Ze hadden zich alleen verplaatst.

Dan kunnen camera’s op bussen en trams de criminaliteit er toch weren, niet?

Experts onderscheiden twee soorten misdaden: geplande en impulsieve. De eerste soort gebeurt uiteraard minder onder het oog van bewakingscamera’s, maar op impulsieve daden, iemand in elkaar slaan bijvoorbeeld, hebben die geen enkel effect. Iemand die gek is of dronken denkt niet aan de gevolgen van zijn daden, zelfs niet met tien camera’s in de buurt. Als men ze echt preventief wil doen werken, moet er live worden meegekeken en binnen de twee minuten politie kunnen zijn. Dat kost veel geld, veel manschappen. Het argument dat camera’s zouden helpen om daders op te sporen, is ook niet overtuigend. Meestercriminelen die naar het buitenland verdwijnen, plegen doorgaans geen misdrijf op de bus. Ik vind het een hoogst onaangename gedachte te leven in een samenleving waarin je, weliswaar om eigen bestwil, voortdurend in de gaten wordt gehouden. Dat wie niets fout doet nergens bang voor hoeft te zijn, klopt overigens niet. Herinnert u zich Jean Charles de Menezes? Een onschuldige elektricien, in 2005 doodgeschoten door de politie in de Londense metro. Onterecht, maar hij leek op filmbeelden van een terreurverdachte.

In 2001 werd er camerabewaking gelanceerd in 63 voertuigen. Daar zijn er nu 750 bij gekomen. De maatregel past in een groter veiligheidsplan van De Lijn, zegt u. Hoezo?

Na het incident met Guido De Moor in 2006 raakte het plan ‘Veilig op weg’ in een stroomversnelling. Het bevat zestien maatregelen, waarvan het installeren van camera’s er slechts een is. Het hoofddoel is de veiligheid van de reizigers en het personeel te verhogen. Alles is wettelijk in orde, want er zijn duidelijke afspraken gemaakt met de privacycommissie. Er hangt een pictogram aan de deur, dus reizigers weten dat ze gefilmd worden. Bovendien worden de beelden niet eeuwig bewaard: na 70 uur is de harde schijf vol en wissen we de oudste. Gekken kun je niet tegenhouden, maar ik ben ervan overtuigd dat de camera’s een ontradend effect hebben. Ze zijn een middel om agressie in te dammen en zorgen ervoor dat, als er toch iets gebeurt, de daders geïdentificeerd kunnen worden. Zodat ze hun straf niet ontlopen.

Tegen 2017 zouden álle voertuigen uitgerust zijn met camera’s en live in verbinding staan met de controlekamer. Is dat in de praktijk wel hard te maken?

De beelden komen zonder vertraging de controlekamer binnen, die in geval van nood een controleploeg van De Lijn of de politie waarschuwt. De precieze interventietijden van de politie ken ik niet, maar in de stad lijkt een snelle tussenkomst me realistisch. We hebben ook een samenwerkingsakkoord gesloten waardoor onze oproepen voorrang krijgen.

Vindt u het een aangename gedachte voortdurend in de gaten gehouden te worden?

Als dat mijn veiligheid en die van anderen ten goede komt, heb ik daar geen probleem mee. Op voorwaarde dat de informatie niet wordt misbruikt, uiteraard. Wij houden geen identiteitsgegevens bij en gebruiken de camera’s alleen om de veiligheid te verhogen. Wees gerust: bij De Lijn leven we nog lang niet in het totalitaire regime van George Orwell in zijn boek 1984.

NEE

Bewakingscamera’s scheppen een vals gevoel van veiligheid, zegt u. Waarom?

Onder het mom van criminaliteitsbestrijding worden burgers in toenemend tempo bekeken als potentiële misdadigers. Sinds de aanslagen van elf september leven we in een ontzettende angstcultuur: bij ieder incident roepen politici om het hardst dat er drastisch moet worden ingegrepen. Paniekzaaierij, want Nederland en België zijn, in vergelijking met vroeger en met de rest van de wereld, landen waarin weinig moorden worden gepleegd. Toch plaatst men camera’s, zonder na te gaan of die doeltreffend zijn. In Groot-Brittannië, een land met vier miljoen beveiligingscamera’s, heeft het ministerie van Binnenlandse Zaken dat onlangs wel gedaan. Het totale aantal misdaden was niet gedaald, zo bleek. Ze hadden zich alleen verplaatst.

Dan kunnen camera’s op bussen en trams de criminaliteit er toch weren, niet?

Experts onderscheiden twee soorten misdaden: geplande en impulsieve. De eerste soort gebeurt uiteraard minder onder het oog van bewakingscamera’s, maar op impulsieve daden, iemand in elkaar slaan bijvoorbeeld, hebben die geen enkel effect. Iemand die gek is of dronken denkt niet aan de gevolgen van zijn daden, zelfs niet met tien camera’s in de buurt. Als men ze echt preventief wil doen werken, moet er live worden meegekeken en binnen de twee minuten politie kunnen zijn. Dat kost veel geld, veel manschappen. Het argument dat camera’s zouden helpen om daders op te sporen, is ook niet overtuigend. Meestercriminelen die naar het buitenland verdwijnen, plegen doorgaans geen misdrijf op de bus. Ik vind het een hoogst onaangename gedachte te leven in een samenleving waarin je, weliswaar om eigen bestwil, voortdurend in de gaten wordt gehouden. Dat wie niets fout doet nergens bang voor hoeft te zijn, klopt overigens niet. Herinnert u zich Jean Charles de Menezes? Een onschuldige elektricien, in 2005 doodgeschoten door de politie in de Londense metro. Onterecht, maar hij leek op filmbeelden van een terreurverdachte.

In 2001 werd er camerabewaking gelanceerd in 63 voertuigen. Daar zijn er nu 750 bij gekomen. De maatregel past in een groter veiligheidsplan van De Lijn, zegt u. Hoezo?

Na het incident met Guido De Moor in 2006 raakte het plan ‘Veilig op weg’ in een stroomversnelling. Het bevat zestien maatregelen, waarvan het installeren van camera’s er slechts een is. Het hoofddoel is de veiligheid van de reizigers en het personeel te verhogen. Alles is wettelijk in orde, want er zijn duidelijke afspraken gemaakt met de privacycommissie. Er hangt een pictogram aan de deur, dus reizigers weten dat ze gefilmd worden. Bovendien worden de beelden niet eeuwig bewaard: na 70 uur is de harde schijf vol en wissen we de oudste. Gekken kun je niet tegenhouden, maar ik ben ervan overtuigd dat de camera’s een ontradend effect hebben. Ze zijn een middel om agressie in te dammen en zorgen ervoor dat, als er toch iets gebeurt, de daders geïdentificeerd kunnen worden. Zodat ze hun straf niet ontlopen.

Tegen 2017 zouden álle voertuigen uitgerust zijn met camera’s en live in verbinding staan met de controlekamer. Is dat in de praktijk wel hard te maken?

De beelden komen zonder vertraging de controlekamer binnen, die in geval van nood een controleploeg van De Lijn of de politie waarschuwt. De precieze interventietijden van de politie ken ik niet, maar in de stad lijkt een snelle tussenkomst me realistisch. We hebben ook een samenwerkingsakkoord gesloten waardoor onze oproepen voorrang krijgen.

Vindt u het een aangename gedachte voortdurend in de gaten gehouden te worden?

Als dat mijn veiligheid en die van anderen ten goede komt, heb ik daar geen probleem mee. Op voorwaarde dat de informatie niet wordt misbruikt, uiteraard. Wij houden geen identiteitsgegevens bij en gebruiken de camera’s alleen om de veiligheid te verhogen. Wees gerust: bij De Lijn leven we nog lang niet in het totalitaire regime van George Orwell in zijn boek 1984.

opgetekend door jan jagers