Over precies één week zal Nederland door een politieke aardschok worden getroffen. Op 15 mei kiezen onze noorderburen een nieuw parlement. Verwacht wordt dat de partij van de flamboyante rechtse populist Pim Fortuyn meteen meer dan 25 zetels in de wacht zal slepen. Wie zijn de mannen en vrouwen die straks deel uitmaken van de fractie-Fortuyn in de Tweede Kamer?
Op 26 maart, om twee uur ’s nachts, kreeg kandidaat-kamerlid Antonia Viljac een telefoontje. ‘Hallo met Hans. Er gaat dit weekend een ongeluk gebeuren. Ik heb het geregeld. Het is goed met je, flapdrol’, hoort ze. Aan de lijn was Hans Smolders, eveneens kandidaat-kamerlid en medewerker op het partijhoofdkwartier van Pim Fortuyn. Viljac (28), een in Nederland geboren Kroatische die in juni afstudeert als arts, werkte samen met haar vriendin Irena Pantelic (20), Miss Nederland 2001, als vrijwilligsters voor de Lijst Pim Fortuyn. De meisjes werden enkele maanden geleden door Smolders, ex-hockeyspeler van de Tilburg Trappers, aangenomen. Ze kwamen ook prompt op de kamerlijst terecht. Maar toen Viljac en Pantelic niet op de seksuele avances van Smolders wensten in te gaan, zo beweren de twee, begon de man vijandig te doen. Een ongeluk gebeurde er niet echt, maar een week na het dreigtelefoontje was Viljac van de kamerlijst geschrapt en Pantelic negen plaatsen gedegradeerd. Toen collega Cor Eberhard het op kantoor voor de meisjes opnam, ging Smolders met hem op de vuist. Gevolg: het bestuur van de Lijst Pim Fortuyn besliste dat kandidaat-kamerleden nummer zestien (Smol- ders) en nummer dertien (Eberhard) het hoofdkwartier van de partij niet meer mogen betreden tot de verkiezingen achter de rug zijn.
Toen Pim Fortuyn zich op 15 februari bij de Kiesraad inschreef, had hij welgeteld zes weken om een kandidatenlijst in te dienen en in negentien kiesdistricten dertig handtekeningen te verzamelen. Dat hij als neofiet in de politiek, zonder georganiseerde achterban, daarin geslaagd is, mag een huzarenstukje worden genoemd. Hoewel, aan kandidaten had Fortuyn geen gebrek: honderden would-be-politici boden hun diensten aan. ‘Gaarne zou ik zien dat u mij op plaats 19 zet’, faxte iemand naar het partijkantoor op het Rotterdamse bedrijventerrein Spaanse Polder. Het was de taak van Peter Langendam, bestuurslid van de LPF, om de kandidaten door te lichten ? in drie weken tijd sprak hij met vierhonderd gegadigden ? en de kamerlijst op te stellen. De vreemdste snuiters stuurde Langendam weer naar huis. Maar de groep van vijftig kandidaat-kamerleden die Langendam overhield, is toch nog altijd een ‘rariteitenkabinet dat garant lijkt te staan voor ophef en vertier op het Binnenhof’, zoals de Volkskrant het formuleerde.
KAMPEN LEASEN IN SIBERIË
Zo vind je naast Miss Nederland 2001 en de handtastelijke ex-hockeyspeler, ook een eindredactrice van TV Rijnmond, die nog deel heeft uitgemaakt van de volksmilitie van de Surinaamse leider Desi Bouterse (Philomena Bijhout, nummer 15); een dammer die ‘nieuwe sportiviteit in het politieke debat’ wil brengen (Harm Wiersma, nummer 18); een cardioloog die vier jaar geleden werd veroordeeld tot een boete van 250.000 gulden en een half jaar voorwaardelijk omdat hij zijn patiënten te hoge tarieven aanrekende en die als fiscaal vluchteling een privépraktijk in het Belgische Zelzate heeft (Fred Dekker, nummer 10); een paardenfokker die de overbevolking in de gevangenissen zou willen oplossen door ‘het leasen van kampen in de Siberische goelag’ (Johan Wiersma, nummer 39). Op de zevende plaats stond aanvankelijk hoofdinspecteur van politie Martin Kievits, maar die werd verwijderd omdat hij wordt verdacht van geweldpleging en vernieling, en van seksuele intimidatie van een leerlinge van de politie-academie.
Bij de vijftig kandidaten op de Lijst Pim Fortuyn zijn zeven vrouwen, tien ondernemers, vijf juristen, vier artsen, drie (ex-)journalisten, en één oud-politicus. De gemiddelde leeftijd is vijftig jaar. Acht kandidaten zijn met de lijsttrekker meegekomen van de lijst van Leefbaar Nederland, al had Fortuyn aanvankelijk gesteld geen kandidaten van zijn voormalige partij te zullen dulden. ‘Mensen van Leefbaar Nederland zijn opportunisten. Wij willen mensen op de lijst die niet voor een baantje gaan, maar het land willen verbouwen’, zei hij begin maart in een overmoedige bui.
Paradepaardje van Fortuyns lijst is zonder twijfel Joao Varela (37), een Rotterdamse econoom van Kaapverdische afkomst die op de tweede plaats staat. Door Varela zo hoog te plaatsen, maakte Fortuyn een krachtig statement: hij is niet de platte racist waarvoor hij steeds weer wordt uitgemaakt. Varela kwam op zesjarige leeftijd met zijn ouders en zeven broers en zussen naar Nederland. Twee jaar later liep hij van huis weg. Hij kwam eerst in een kindertehuis en later in een pleeggezin terecht. Zijn onderwijzer van de vierde klas leerde hem keihard te werken: ‘Als je in Nederland wat wilt bereiken, moet je hard oefenen’, was diens stelregel. De Kaapverdiër is nu manager van een groot cosmeticabedrijf en speelt met verve de rol van ‘de geslaagde migrant met een moeilijk verleden’. Hij onderschrijft Fortuyns ideeën over het veel te soepele vreemdelingenbeleid en de achterlijke islam ? in het laatste geval heeft hij het dan wel over de islam als staatsvorm, niet als religie.
Op de derde en de vijfde plaats staan nog twee ‘zwaargewichten’: de voormalige Bekende Nederlanders Jim Janssen van Raay (69) en Ferry Hoogendijk (68). De eerste is de enige politicus-met-ervaring op Pims lijst. Janssen van Raay was achttien jaar Europees parlementslid voor het CDA. Hij viel vooral op door zijn recalcitrant karakter en zijn sterke neiging tot belangenvermenging. In 1994 moest hij opstappen als voorzitter van een pensioenfonds voor voetballers, nadat hij aanzienlijke bedragen uit het fonds had willen beleggen in dubieuze projecten van een zakenvriend. Twee jaar later vertrok hij met slaande deuren bij het CDA, toen aan het licht kwam dat hij op briefpapier van het Europees parlement buitenlandse regeringen onder druk zette om de investeringen van weer een andere zakenvriend veilig te stellen.
HAAGSE HIELENLIKKER
Zegt Janssen van Raay dat hij moet worden gezien ‘als een trouw werkpaard dat niets meer hoeft’, Ferry Hoogendijk komt ervoor uit dat hij kandidaat minister van Economische Zaken is, in het geval de Lijst Pim Fortuyn na 15 mei tot het regeringspluche wordt geroepen. Hoogendijk is oud-hoofdredacteur van het weekblad Elsevier. Vijftig jaar lang was hij een trouw VVD-lid. Daar maakte hij ook tijdens zijn hoofdredacteurschap geen geheim van. Hoogendijk was het prototype van de journalist als Mitpolitiker. Afstand houden tegenover de machthebbers vond hij flauwekul. Politici kwamen bij hem over de vloer. Twee keer heeft het maar een haar gescheeld of hij was voor de VVD in de regering gekomen. Het leverde hem bij zijn collega’s de reputatie op van Haagse hielenlikker. In 1976 kwam hij in opspraak toen bekend werd dat hij drie jaar lang op de loonlijst van het Amerikaanse oliebedrijf Gulf had gestaan, en dat in een periode dat Gulf verdacht werd van grootschalige omkooppraktijken. Halverwege de jaren tachtig kwam zijn redactie in opstand tegen de al te zwierige levensstijl en de bijbehorende gigantische kostennota’s van de hoofdredacteur.
Hoogendijk moest opstappen, waarop hij zich in de kunsthandel stortte.
Uit Fortuyns onmiddellijke omgeving komen twee kandidaten. Mat Herben (nummer 6) kent Pim nog maar enkele maanden, maar is ? zoals zovelen van zijn medewerkers ? totaal in de ban van de partijleider. Herben, woordvoerder bij het ministerie van Defensie, nam al zijn vakantie op om Fortuyn dag en nacht te kunnen bijstaan: waar Pim gaat, gaat ook Mat, die momenteel de pr van de partij verzorgt. Na 15 mei wordt het hoofd van Fortuyns hofhouding wellicht fractiesecretaris in de Tweede Kamer. Vic Bonke (nummer 9), ex-hoogleraar fysiologie en voormalig rector magnificus aan de universiteit van Maastricht, is net als Herben afkomstig van Leefbaar Nederland. Hij is de enige persoonlijke vriend van Fortuyn op de lijst.
De drie Rotterdamse vrienden die het belangrijkste zijn geweest voor de totstandkoming van de Lijst Fortuyn zijn zelf geen kandidaat-kamerlid. Na de breuk tussen Fortuyn en Leefbaar Nederland waren het Albert de Booij van de Speakers Academy, een organisatie die bemiddelt bij spreekbeurten, zakenman John Dost en ingenieur-uitvinder Peter Langendam, die hun flamboyante vriend weer moed hebben ingesproken en het initiatief hebben genomen voor een eigen partij. Achter de schermen spelen zij nog steeds een zeer cruciale rol. Zo heeft Langendam de kamerlijst opgesteld, leent Dost zijn kantoor uit aan Fortuyn, en is De Booij de campagneleider, die alle belangrijke beslissingen neemt waarvoor Pim zelf geen tijd heeft.
Ten slotte mogen hier ook de werkelijke intimi van Fortuyn niet onvermeld blijven: zijn chauffeur-butler Herman, die hem overal en altijd in een Daimler-limousine staat op te wachten, en Carla en Kenneth, de trouwe hondjes van de kandidaat-premier.
Christine Albers
