JA

Opgetekend door Lieve Reynebeau

Pieter De Crem

‘Mijn voorstel draait in essentie om de financiële haalbaarheid van de programma’s, niet om de wenselijkheid of de opportuniteit van die voorstellen. Het is een soort gentlemen’s agreement om bepaalde onderwerpen die voor een partij bijzonder belangrijk zijn, te laten doorlichten. Voor de CD&V is dat bijvoorbeeld de dubbele kinderbijslag. Ook een voorstel als de sluiting van de kerncentrales moet worden geanalyseerd. Wat zijn de onmiddellijke gevolgen, wat is de invloed op de energiemarkt? Het is een kijken of de rekening klopt. Politiek is een strijd van ideeën, maar die moet je in de praktijk kunnen omzetten.

Het voorstel komt niet uit de lucht gevallen, ik lanceerde het idee al in de vorige regeerperiode, toen ik zag dat er een opbod was tussen de partijen. Hoewel ik het voorstel in 1999 indiende, werd het pas vorig najaar besproken in de bevoegde commissie… en weggestemd. De grootste tegenstand kwam toen van de Franstalige partijen, niet het minst van de PS, die voorhield dat een partijprogramma een intentieprogramma is. Ik geef toe dat je niet alles kunt kwantificeren, zoals solidariteit, samenhorigheid en verbondenheid, maar om dat te bewerkstelligen moeten wel een aantal maatregelen worden genomen. Het onderwerp werd onlangs opgerakeld in een kranteninterview door Laurette Onkelinx, nota bene. Want nu is het geld op en moet men keuzes maken. Zo komt men bij de essentie van de politiek: keuzes maken, dus afwegen hoe je middelen gaat genereren en besteden.

Het doorlichten van de partijprogramma’s draagt bij tot de geloofwaardigheid van de politiek, het is het toetsen van een politiek streven aan waarachtigheid. We gaan er hoe dan ook naartoe, en het zou goed zijn als iedere democratische partij de echte speerpunten van zijn programma financieel zou doorlichten, zonder daarbij een opportuniteitskeuze te maken. Het zal de politiek alleen maar ten goede komen. Het doorlichten zou zo belangrijk moeten worden dat het een soort moreel oordeel is als men niet bereid is mee te werken.

Politiek is keuzes maken en dat heeft implicaties. Mijn voorstel komt uit een Angelsaksische traditie, waar een plan geloofwaardig wordt op basis van feiten, niet op emotionele gronden. Gratis is plezant, maar het is tot nader order alleen de zon die gratis schijnt.’

NEE

Joos Wauters

‘In principe ben ik het eens met de stelling dat partijprogramma’s moeten worden doorgelicht, maar er is een reeks praktische bezwaren: wat wordt allemaal in rekening gebracht, hoe wordt de berekening gemaakt, hoe worden afgeleide effecten berekend en vooral… kán dat allemaal wel worden uitgerekend? Sommige idealen die een partij nastreeft, zijn niet in geld uit te drukken of zijn nu niet direct betaalbaar. Een doelstelling op lange termijn, zoals het basisinkomen, geeft problemen. Als je dat voorstel in je programma opneemt, welk bedrag moet je dan op dat inkomen plakken? Als dat 500 euro bedraagt, zal het Planbureau concluderen dat het land eraan failliet zal gaan, terwijl op lange termijn een basisinkomen misschien wel haalbaar is. Een partijprogramma wordt bovendien nooit in zijn volledigheid gerealiseerd. Een regeerakkoord bestaat steeds uit elementen van de verschillende coalitiepartijen. Een globale berekening per partij heeft dan ook weinig zin.

Het Planbureau heeft zeker enige deskundigheid en competentie inzake doorlichting. Maar ze moet haar organisatie daarop afstemmen, een beleidsconcept en een technisch concept ontwikkelen, enzovoort. Een doorlichting is dus nu niet vanzelfsprekend.

Natuurlijk mag een verkiezingscampagne niet leiden tot een wild opbod tussen de partijen, met uitzinnige voorstellen die niet betaalbaar zijn. De partijen zijn echter in de loop der jaren zelf al een stuk realistischer geworden: bij wetsvoorstellen bijvoorbeeld, wordt altijd getracht het kostenplaatje op te maken. Dat kan echter niet in alle omstandigheden, je kunt een aantal dingen niet inschatten, maar de betaalbaarheid is toch steeds de betrachting.

Voor ons is het heel belangrijk lopende wetsvoorstellen op een permanente basis door te lichten, te analyseren wat de kosten en de baten zijn voor de samenleving; hoewel niet alles in cijfers te vatten is. We moeten uitkijken voor het koude gecijfer van de Nederlanders, waar de politiek verregaand gerationaliseerd en verwetenschappelijkt is, met alle bekende kritiek en gevolgen. Je moet de samenleving ordenen, en daarbij telt niet alleen het koele verstand, maar ook het hart en het gevoel van de mensen. Dat is niet in geld uit te drukken. De kosten van een partijprogramma mag geen fetisj worden.’

‘Het draagt bij tot de geloofwaardigheid van de politiek.’

‘Je kunt niet alles in geld uitdrukken.’