In Rusland worden op 19 december parlementsverkiezingen gehouden. 18 tot 20 procent van de kandidaten hebben een criminele achtergrond en de verkiesbare plaatsen worden voor miljoenen verkocht.
Sergej Michailov, alias Michas, is in België geen onbekende. Begin jaren ’90 was hij een vaak geziene gast in kringen van de Russische maffia in Antwerpen en Brussel. De Russische misdaadbestrijders verdenken Michailov ervan aan het hoofd te staan van het Solntsevo-syndicaat, volgens de Amerikaanse FBI de machtigste Russische maffiaorganisatie ter wereld.
Michas zat twee en een half jaar in een Zwitserse gevangenis, maar de Zwitserse justitie moest hem daarna wegens gebrek aan bewijzen vrijspreken. Na zijn terugkeer in Rusland ging de burger boven verdenking Sergej Michailov de politieke toer op. Eerst zocht hij een carrière in de kringen van de zogenaamde liberaal-democraten van Vladimir Zjirinovski. Toen Zjirinovski’s partijlijst door het centrale verkiezingscomité geweigerd werd – precies vanwege de aanwezigheid van figuren als Michas – recycleerde de liberaal-democraat Michailov zich tot ‘Conservatief’ en stelde zich met het etiket van dat obscure partijtje opnieuw kandidaat in de Zuid-Russische stad Taganrog.
Het Centraal Kiescomité wipte Michailov een tweede keer op formele grond, maar het hooggerechtshof floot het comité terug en Michas kan nu naar de gunst van de kiezer dingen.
Voor het kiescomité had Michas zelfs zijn periode in de Zwitserse gevangenis in zijn voordeel proberen uit te buiten. Hij had in die twee en een half jaar immers geen middelen van bestaan en als inkomsten gaf hij de som aan van 1388 roebel en 79 kopeke (2000 frank) – een bedrag waar zelfs een gepensioneerde baboesjka de neus voor zou ophalen.
Dat belette Michas, eigenaar van op zijn minst één luxe-villa en dito Mercedes, niet de som van 150.000 frank bijeen te schrapen voor de borgsom die geëist wordt als de kandidaat niet voldoende handtekeningen kan verzamelen.
Sergej Michailov is lang niet de enige kandidaat met een bedenkelijke reputatie. In Sint-Petersburg staat Joeri Sjoetov op de lijst, een man die ervan wordt verdacht een aanzienlijk deel van de vele huurmoorden in deze hoofdstad van de misdaad te hebben bevolen. Sjoetov zat tot voor kort in de gevangenis, werd vrijgelaten en in de rechtszaal opnieuw gearresteerd.
In Jekaterinburg is Alexander Chabarov kandidaat voor het kiesdistrict waar de misdaadorganisatie Uralmash heer en meester is. Volgens gegevens van het ministerie van Binnenlandse zaken hebben niet minder dan 18 tot 20 procent van de kandidaten een criminele achtergrond.
Ook de ‘oligarchen’, lieden die dankzij hun connecties met het Kremlin grote fortuinen en politieke invloed hebben verzameld, trekken een wissel op de toekomst.
De bekendste van hen, Boris Berezovski, is kandidaat in de roerige Kaukasus: in Karatsjajevo-Tsjerkessië met name waar het etnische conflict tussen Karatsjajs en Tsjerkessiërs elk moment tot een bloedige uitbarsting kan komen. Berezovski kent de Kaukasus. Hij wordt ervan verdacht de Tsjetsjeense moslimextremisten als Basajev en Radoejev financieel te hebben gesteund met onder andere enorme bedragen losgeld voor de vrijlating van westerse en Russische gegijzelden. Berezovski beseft dat de bescherming die hij nu van het Kremlin geniet niet eeuwig is. Tijdens de korte regeerperiode van ex- premier Jevgeni Primakov werd een gerechtelijk onderzoek tegen hem geopend wegens vermeende financiële malversaties in Zwitserland. Nadat Primakov de laan was uitgestuurd werd ook het onderzoek afgesloten.
Een andere tycoon, Roman Abramovitsj, zoekt zijn heil in het verre Tsjoekotka, aan de Beringzee. Abramovitsj maakte in het kielzog van Berezovski een blitzcarrière als oliebaron en invloedrijk lid van de Familie, de naaste omgeving van Boris Jeltsin. Roman Abramovitsj maakt het zich niet moeilijk: Tsjoekotka telt minder dan 60.000 kiezers en de meesten van hen hebben nooit van de schandalen in Moskou gehoord.
Pavel Borodin, de beheerder van het enorme Kremlinvermogen waagt zijn kans in Moskou, waar hij de populaire Joeri Loezjkov de burgemeestersstoel zal proberen te ontfutselen.
Borodin is de hoofdverdachte in de zaak Mabetex, de Zwitserse bouwfirma die voor vele miljoenen dollars contracten kreeg en daarvoor in ruil de leden van de Familie zou hebben verwend met credit cards, luxejachten en vastgoed.
VERKIEZINGSBAZAAR
Een beetje politieke partij in Rusland heeft een bekende showfiguur, sportman of populaire militair boven aan de lijst. Als het even kan ook nog een jood en een moslim voor de politieke correctheid. De rest zijn betalende passagiers. In de Russische verkiezingsbazaar is een plaats op de lijst te koop voor naar verluidt om en bij de 350.000 dollar (14 miljoen frank). De prijs is afhankelijk van de verkiesbaarheid en kan tot twee miljoen dollar (80 miljoen frank) oplopen voor een tweede plaats. Vladimir Zjirinovski is de kampioen in deze verkiezingshandel, die hem volgens het weekblad Argumenty i Fakty al een slordige 15 miljoen dollar (600 miljoen frank) heeft opgebracht. Het is geen toeval dat Michailov in eerste instantie naar Zjirinovski stapte om zijn politieke dromen waar te maken. Hij was, op de gewipte lijst van de liberaal-democraten (LDPR), in goed gezelschap. Anatoli Bykov, aluminiummagnaat uit Krasnojarsk, zou vijf miljoen dollar hebben neergeteld voor de tweede plaats. Bykov, de aartsrivaal van gouverneur Aleksandr Lebed, is op de vlucht voor de Russische justitie en werd onlangs in Hongarije gearresteerd. Hij was er de voornaamste oorzaak van dat de LDPR-lijst geen genade vond in de ogen van het Centraal Kiescomité.
Formeel niet om zijn criminele achtergrond, maar omdat hij had vergeten een luxe-jeep onder zijn bezittingen aan te geven. Zjirinovski komt intussen op met een nieuwe partij, een beetje fantasieloos ‘het Blok van Zjirinovski’ genaamd.
Zjirinovski is niet de enige die met mandaten leurt. Doemalid Vladimir Lysenko was kandidaat op de lijst Vaderland-Heel Rusland van Joeri Loezjkov en Jevgeni Primakov.
Dat dacht hij tenminste tot hij op een blauwe maandag constateerde dat zijn plaats was ingenomen door de directeur van één van de grote publieke markten in Moskou. Zakenlui beschouwen de prijs voor een plaats in de doema als een gezonde investering. Zakendoen in Moskou buiten Loezjkov en zijn enorme imperium Sistema is gewoon ondenkbaar. Een plaats op de lijst van de burgemeester is een uitstekende introductie.
Zelfs bij de communisten is partijloyaliteit en proletarische achtergrond niet langer voldoende voor een politieke carrière. Voor welgeteld één authentieke arbeider staan tientallen ‘jonge dynamische bedrijfsleiders’ op verkiesbare plaatsen. Onder hen een bankier en de baas van een oliemaatschappij.
DE SCHADUW VAN HET KREMLIN
Hoewel de Russen zondag een nieuw parlement kiezen wordt deze stembusgang als een algemene repetitie beschouwd voor de presidentsverkiezingen van volgend jaar. Ook het Kremlin heeft het zo begrepen en doet er alles aan om een overwinning van zijn ‘vijanden’ te verhinderen. “Die vijanden zijn niet de communisten of de fascisten maar de gematigde anti-communistische oppositie, in de eerste plaats het duo Loezjkov-Primakov”, zegt Lilja Sjevtsova, een analiste van het Amerikaanse Carnegie Center in Moskou.
De communisten zullen naar alle waarschijnlijkheid weer de grootste partij in de nieuwe Doema worden, maar de communisten zijn een papieren tijger. In de voorbije jaren hebben ze ondanks alle verbaal geweld het Jeltsinregime nooit echt bedreigd. Als het erop aankwam waren er altijd genoeg dissidenten die – al of niet na het ontvangen van steekpenningen of politieke gunsten – tegen de partijlijn en voor het Kremlin stemden. Of het nu ging om impeachment van Jeltsin of de bevestiging van Jeltsins kandidaat-premier of het staatsbudget.
Het politieke centrum is voor de Jeltsinentourage veel bedreigender omdat figuren als Primakov of Loezjkov in tegenstelling tot een communistische kandidaat een reële kans maken om Jeltsin op te volgen en – wie weet – de corrupte stal uit te mesten.
“De strategie van het Kremlin is vrij primitief”, zegt Sjevtsova: “Schakel je vijanden één voor één uit tot op het speelveld alleen de gewenste opvolger voor Jeltsin overblijft.” De strijd wordt op alle fronten en met alle middelen gevoerd. De door het Kremlin gecontroleerde media, vooral het eerste televisiekanaal ORT waar Berezovski de dienst uitmaakt, voert al wekenlang een niet aflatende campagne tegen Primakov en vooral burgemeester Loezjkov. Zondag na zondag gooit journalist Sergej Dorjenko bakken vuil uit over Loezjkov, die met alle zonden van Israël wordt beladen: van corruptie tot lidmaatschap van de Scientologysekte. Het is grof, het is karikaturaal, maar het werkt. ORT is het enige kanaal dat in heel Rusland, van Jakoetië tot Kaliningrad in de huiskamer komt en als gevolg van de moddercampagne heeft de populariteit van Loezjkov buiten Moskou een diepe duik gemaakt.
Mocht deze ‘zwarte verkiezingstechnologie’ zoals de Russen het noemen, niet helpen dan is er nog het recht toe recht aan omkopen. Jevgeni Primakov beschuldigt – zonder het Kremlin bij name te noemen – zijn politieke tegenstanders ervan met grote bedragen kandidaten van de lijst te willen weglokken. De bekende filmregisseur Stanislav Gavaroechin kreeg via een bemiddelaar een miljoen dollar aangeboden om zich uit de lijst Vaderland-Heel Rusland terug te trekken. Een andere kandidaat kreeg een telefoon van Aleksandr Mamoet, een medewerker van de Kremlinadministratie: hij kon 780.000 dollar verdienen door zich als kandidaat te laten schrappen.
Het Kremlin heeft de huidige premier Vladimir Poetin tot opvolger gezalfd en een politieke partij gecreëerd om de verkiezing van de kroonprins volgend jaar voor te bereiden.
De partij, Eenheid (of ‘Beer’ volgens het Russische letterwoord) is opgericht door een groep regionale bonzen die daarvoor in ruil gunsten van het Kremlin verwachten in de vorm van staatsmanna en benoemingen. In korte tijd is de partij vanuit het niets opgeklommen tot de tweede of derde plaats in de opiniepeilingen, vooral dankzij de steun van premier Poetin die door de oorlog in Tsjetsjenië en de niet aflatende brainwashing van de televisie ongehoord populair is geworden. Maar het Kremlin speelt gevaarlijk spel, meent Sjevtsova. Door alle democratische spelregels naar de prullenmand te verwijzen hebben de leden van de Familie een situatie gecreëerd die zich tegen hen kan keren. “Een situatie”, zegt Sjevtsova, “waarbij alleen de meest gewetenloze, de meest cynische politici zullen overblijven.” Zelfs Poetin zou in die situatie als een zacht ei worden gedumpt om plaats te maken voor een dark horse, een vooralsnog volslagen onbekende figuur die uit de schaduw treedt met een eigen en duistere agenda.
Johan Depoortere
